INWESTORZE! Jeśli chcesz być zadowolony z realizowanego przedsięwzięcia budowy domu, zapoznaj się z kilkoma wybranymi przez nas zagadnieniami, które uważamy za ważne podczas realizacji inwestycji, budowy domu, w którym chcesz zastosować urządzenie grzewcze, którym ma być pompa ciepła.
Systemy powietrze/woda
• Bardzo ważnym zagadnieniem przy montażu pompy ciepła powietrze/woda jest odpływ kondensatu powstający w czasie automatycznego rozmrażania parownika urządzenia. Dotyczy to w szczególności pomp ciepła w zabudowie zewnętrznej. Należy dopilnować by odpływ kondensatu był starannie wykonany, był chroniony przed zamarzaniem i mógł być wykonany z naturalnym spadkiem. Odpływ kondensatu musi być wykonany ze spadkiem w dół i na bok od pompy ciepła lub pod miejsce montażu urządzenia, musi zapewniać swobodny odpływ wody nagromadzonej w wannie kondensatu po procesie rozmrażania parownika. Odpływ powinien być skierowany do studzienki – warstwy grubego żwiru o wysokości około minimum 600 mm i średnicy minimum 500 mm i usytuowanej na głębokości około 120 cm poniżej poziomu gruntu (około 20 cm poniżej warstwy przymarzania). Zaleca się by rurę odpływu kondensatu zaizolować izolacja termiczną w celu niknięcia przymarzania kondensatu w rurze odprowadzającej wodę.
• Zwrócić uwagę na kierunek odprowadzenia powietrza. W idealnym przypadku kierunek wylotu powietrza jest zgodny z różą wiatru, głównym kierunkiem wiatru. W przypadku odwrotnym spada temperatura powietrza zasysanego przez pompę ciepła, w konse-kwencji spada moc grzewcza urządzenia oraz współczynnik COP pompy ciepła, SCOP systemu, a rosną koszty eksploatacyjne.
• Unikać możliwości mieszania się powietrza doprowadzanego do pompy ciepła z odprowadzanym – konsekwencje zjawisko opisano powyżej.
• Dla pomp ciepła w wykonaniu zewnętrznym należy zapewnić swobodny, nieograniczony przepływ powietrza wokół urządzenia (zob. wytyczne techniczne STIEBEL ELTRON POLSKA).
• Przy zabudowie zewnętrznej i wewnętrznej należy zapewnić niezbędny dostęp serwisowy do urządzenia zgodny z instrukcją montażu pompy ciepła.
• Przy zabudowie zewnętrznej należy tak umieścić pompę ciepła by była możliwość jej zdemontowania i zabrania do zakładu serwisowego. W innym przypadku serwisant może obciążyć użytkownika kosztami prac dodatkowych niewynikających z gwarancji (np. konieczność zamówienia dźwigu w celu przeniesienia urządzenia z miejsca montażu/demontażu, do którego nie ma dostępu wózkiem widłowym – brak przestrzeni dojazdowej).
• Ze względu na przetłaczanie przez wentylator pompy ciepła dużych ilości powietrza i powstający szum nie należy montować pomp ciepła w pobliżu / obok ścian sypialni lub pokoi dziecięcych.
• Istnieje możliwość obniżenia poziomu akustycznego pompy ciepła w wersji zewnętrznej przez zastosowanie tłumików drgań powietrza, np. KSD.
Poziom hałasu (ciśnienia akustycznego – EN 12102)
pompy ciepła Przy ustawianiu pomp ciepła powietrze/woda na zewnątrz odprowadzenie powietrza nie sprawia w zasadzie żadnych problemów. Należy jednak unikać kierowania odprowadzanego zimnego powietrza w stronę tarasów, balkonów sąsiadów, a także bezpośrednio na ściany budynku czy garażu. Szczególnie istotne jest także unikanie zwiększenia poziomu hałasu zarówno w kierunku sąsiadów jak i własnego domu. Pompa ciepła nie powinna być ustawiana w pobliżu sypialni czy pokoi gościnnych. Przejścia rur przez ściany i stropy powinny być zabezpieczone przed przenoszeniem dźwięku. Kompaktowe pompy ciepła powietrze/woda odznaczają się niskim poziomem hałasu. Jednakże błędy popełnione przy montażu urządzenia mogą prowadzić do niepożądanego z zwiększenia poziomu hałasu.
Dlatego trzeba zwrócić uwagę i pamiętać, że:
• rośliny umieszczone przed ścianami mogą zmniejszyć odbicie fal dźwiękowych przez ich pochłanianie,
• należy unikać ustawiania pomp ciepła na podłożach odbijających fale dźwiękowe (duże powierzchnie o podłożu odbijającym fale dźwiękowe mogą powodować zwiększenie poziomu hałasu o 3 dB(A) w porównaniu z powierzchniami porośniętymi trawą lub roślinami),
• należy unikać ustawienia pomiędzy dwoma ścianami lub w kącie, gdyż odbicia fal dźwiękowych mogą powodować zwiększenie poziomu hałasu,
• poziom hałasu może zostać obniżony przez wykorzystanie odpowiednich naturalnych sposobów (do obniżenia poziomu hałasu przyczyniają się powierzchnie trawiaste i pokryte roślinami, bezpośrednie rozchodzenie się fal dźwiękowych przy ustawieniu pompy na zewnątrz można ograniczyć w znacznym stopniu przez zastosowanie masywnych ścianek, żywopłotów lub palisad).
Systemy solanka/woda
• Czy zastosowane w instalacji dolnego źródła materiały i urządzenia (pompy obiegowe, naczynia przeponowe, odpowietrzniki, zawory odcinające itd.) mają dopuszczenie do pracy z mieszaniną propylen-glikolu i wody?
• W instalacjach dolnego źródła nie wolno stosować materiałów i urządzeń niemających dopuszczenia do pracy w temp. poniżej 0 o C.
• W instalacjach gruntowych wymienników ciepła nie wolno stosować takich materiałów jak ocynk (bezpośredni kontakt z propylen-glikolem) i PP – polipropylen oraz innych materiałów niemających dopuszczenia do pracy z propylen-glikolem oraz w zakresie niskich temperatur – poniżej 5 o C.
• Do napełniania instalacji dolnego źródła nie należy stosować alkoholi (substancja niedopuszczona przez producentów pomp obiegowych stosowanych w pompach ciepła – utrata gwarancji), dodatkowo alkohol metylowy zgodnie z przepisami jest to substancja oznaczona, jako trująca.
• Do napełniania instalacji dolnego źródła nie zaleca się stosowania glikolu etylenowego – zgodnie z przepisami jest to substancja oznaczona jako trująca.
• W instalacji dolnego źródła należy unikać połączeń rur dobiegowych w innym miejscu niż w obrębie studzienki zbiorczej.
• W przypadku braku studzienki zbiorczej, połączenia należy wykonać w obrębie rozdzielacza umieszczonego na ścianie zewnętrznej lub wewnętrznej.
• Należy zapewnić możliwość szybkiego i taniego dostępu /rewizji do elementów łączonych / połączeń instalacji dolnego źródła.
• Czy przejścia przez ścianę, fundament zostały wykonane zgodnie z zaleceniami producenta (zob. wytyczne techniczne STIEBEL ELTRON POLSKA lub renomowanego producenta dolnych źródeł)?
• Czy połączenia w instalacji z PE dolnego źródła na zewnątrz były wykonywane zgodnie z wytycznymi producenta dolnego źródła oraz dotyczącymi takich połączeń, szczególnie wtedy, kiedy temperatury powietrza zewnętrznego były niższe niż +7 o C?
• Pamiętaj o tym, że gruntowy wymiennik ciepła możesz wykorzystać do chłodzenia pasywnego lub aktywnego.
Wymiennik poziomy: |
Czy na działce wokół budynku jest wystarczająca powierzchnia do wykonania wymiennika poziomego, około 2,5 razy powierzchnia większa niż ogrzewana? |
Czy w obrębie działki, na której posadowiony jest budynek jest zapewniona możliwość dojazdu (odpowiednia szerokość i wysokość dojazdu) sprzętem ciężkim: koparką, samochodem ciężarowym „z 3 lub 4 osiami? |
Czy w obrębie działki, na której posadowiony jest budynek jest zapewniona możliwość dojazdu (odpowiednia szerokość i wysokość dojazdu) sprzętem ciężkim: koparką, samochodem ciężarowym „z 3 lub 4 osiami?Czy wymiar dolnego źródła, wielkość/powierzchnia ułożenia, ilość sekcji wymiennika poziomego wymaganego dla danej pompy ciepła został skonsultowany z Działem Technicznym producenta pompy ciepła? |
Czy projekt instalacji dolnego źródła został naniesiony na aktualny rzut geodezyjny i oddany do wydziału geodezji starostwa powiatowego w celu zgłoszenia prowadzonych prac? Zgodnie z Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo Budowlane tekst ujednolicony przez GUNB Rozdział 4, Art. 29, punkt 16 pompy ciepła nie wymagają pozwolenia na budowę. Zgodnie z nowym Prawem Geologicznym i Górniczym (Dz. U. 2011 nr 163 poz981 art. 3) nie jest to obowiązkowe dla instalacji wykonanych w celach energetycznych do 30 m głębokości, jest to zalecane (przypis autora). |
Należy unikać wykonywania poziomego wymiennika gruntowego w postaci jednego odcinak rury. |
Czy sprawdzono by współczynnik odbioru ciepła z gruntu nie przekraczał 40 kWh/m 2 /rok zalecanych dla poziomych gruntowych wymienników ciepła? |
Czy zaplanowano i czy została wykonana próba szczelności poziomego gruntowego wymiennika zgodnie z wytycznymi projektowania, wykonywania i odbioru instalacji z pompami ciepła. Cz. 1. Dolne źródła do pomp ciepła. Wydanie 01/2013 PORT PC. |
W przypadku poziomego wymiennika ciepła istnieją ograniczenia w zakresie wykorzystania go do chłodzenia pasywnego lub aktywnego – patrz wytyczne techniczne STIEBEL ELTRON POLSKA lub renomowanego producenta dolnych źródeł. |
Wymiennik pionowy: |
Czy na działce wokół budynku jest wystarczająca powierzchnia do wykonania wymiennika pionowego?
UWAGA bardzo ważne: Zgodnie z prawem Geologicznym i Górniczym (Dz. U. 2011 nr 163 poz 981 art. 3 oraz art. 86): |
Czy firma/wiertnik wykonujący prace wiertnicze posiada doświadczenie w zakresie wykonywania pionowych gruntowych wymienników ciepła – sond pionowych stosowanych w systemach pomp ciepła solanka/woda, jeśli tak to jakie? |
Czy wielkość/długość całkowita wymiennika pionowego wymaganego dla danej pompy ciepła został skonsultowany z Działem Technicznym producenta pompy ciepła? |
Czy w obrębie działki, na której posadowiony jest budynek jest zapewniona możliwość dojazdu (odpowiednia szerokość i wysokość dojazdu) sprzętem ciężkim – wiertnicą, samochodem ciężarowym z 3 lub 4 osiami? |
Czy zastosowano zalecaną przez producenta odległość pomiędzy sondami? Dla głębokości do 60–70 mb odległość wynosi minimum 6, optymalnie 7 mb. Od głębokości 70 mb każde 10 mb głębiej przekłada się na zwiększenie rozstawu o 1 mb. Przykład: Sondy 80 mb głębokości – rozstaw pomiędzy sondami optymalnie/zalecane 8 mb Sondy 90 mb głębokości – rozstaw pomiędzy sondami optymalnie/zalecane 9 mb itd. Dla instalacji powyżej 100 kW mocy dolnego źródła zalecany jest TRT – Test Reakcji Termicznej i analiza termiczna dolnego źródła w perspektywie wielodziesięciolecia – minimum 50 lat, np. z wykorzystaniem programu EED. |
Czy została zachowana minimalna odległość zalecanej 2 m od instalacji wodociągowej, kanalizacyjnej, ścian budynków, granicy działki itp? Czy zaplanowano i czy została wykonana próba szczelności pojedynczej sondy przed i po zainstalowaniu sondy w górotworze i czy jest protokół z takich prób dla wszystkich sond (zgodnie z wytycznymi projektowania, wykonywania i odbioru instalacji z pompami ciepła. Cz. 1. Dolne źródła do pomp ciepła. Wydanie 01/2013 PORT PC)? Czy przekazano Inwestorowi protokoły z prób szczelności? |
Należy unikać wykonywania pionowego gruntowego wymiennika ciepła w postaci jednej sondy. Zaleca się stosowanie układu równoległego połączeń poszczególnych pionowych wymienników z kontrolą przepływu dla każdej sekcji (zalecane jest zastosowanie rotametrów). Nie należy stosować układu szeregowego połączeń poszczególnych sond – skutkuje to zwiększeniem hydraulicznych oporów liniowych, zwiększeniem dyspozycyjnej wysokości podnoszenia pompy obiegowej dolnego źródła (szczególnie ważne dla pomp obiegowych zabudowanych w urządzeniu), a w konsekwencji spadkiem współczynnika SCOP systemu i wzrostem kosztów eksploatacyjnych. |
Czy współczynnik odbioru ciepła z gruntu nie przekracza 90 kWh/mb/rok sondy zalecanych dla pionowych gruntowych wymienników ciepła? |
Jaki jest zakres prac określony w umowie z wiertnikiem w zakresie wykonania układu dolnego źródła składającego się minimum z dwóch sond (zalecenie STIEBEL ELTRON POLSKA)? Brak określenia zakresu prac w obszarze wykonania dolnego źródła może skutkować podziałem odpowiedzialność pomiędzy wiertnikiem a wykonawcą / monterem systemu pompy ciepła. Wynikłe problemy pomiędzy Wykonawcami, mogą skutkować dalej wieloma problemami eksploatacyjnymi, użytkowymi i konfliktami międzyludzkimi |
Czy zastosowane sondy spełniają wymagania wynikające z warunków, w których będą zastosowane, czy są to sondy fabrycznie przygotowane – głowica wraz z rurą/rurami? Nie zaleca się ze względów temperaturowych jak i technologii połączeń (szczególnie jesienią i zimą) przygotowywania głowic sond, jak również całkowitych sond wraz z rurami roboczymi zasilania i powrotu na miejscu zainstalowania. |
Czy w instalacji dolnego źródła zostały zrównoważone przepływy? Czy zastosowano rotametry (na przepływie bezpośrednim lub w układzie równoległym „bocznikowym”), pętlę Tihelmana? |
Czy przestrzeń pomiędzy sondą a górotworem została wypełniona masą wypełniającą (np. bentonitem)? Brak masy wypełniającej bardzo mocno wpływa na współczynnik odbioru ciepła z gruntu oraz zmniejsza mechaniczną wytrzymałość sondy. Czy wykonano to metodą iniekcji oddolnej? |
Jeżeli nie zastosowano masy wypełniającej to, z jakiego powodu i czy firma wykonawcza zapewniła w umowie prawidłową pracę wymiennika i możliwość pozyskania przyjętej ilości energii? |
Czy w zakresie zawartej umowy z geologiem (posiadającym stosowne uprawnienia), jest również nadzór nad wykonaniem gruntowych pionowych wymienników ciepła – sond pionowych? |
W przypadku zastosowania gruntowych pionowych wymienników ciepła – sond pionowych w systemach chłodzenia pasywnego i aktywnego nie zaleca się stosowania sond pionowych o głębokościach przekraczających 100 mb (zob. tabelę średnich temperatur gruntu). ** |
Czy w przypadku współpracy gruntowych pionowych wymienników ciepła – sond pionowych z dodatkowym zewnętrznym źródłem ciepła (np. kolektory słoneczne) spełniono wymagania techniczne dla sondy oraz pompy ciepła (maksymalnej temperatury na wyjściu z dolnego źródła do pompy ciepła), a także środowiskowe (brak wpływu na średnią temperaturę środowiska wodnogruntowego)? |
** Średnia temperatura gruntu | |||
Głębokość odwiertu [m] | Tereny otwarte | Tereny miejskie | Tereny górzyste |
0 | 9,5 | 9,5 | 3,2 |
25 | 11,3 | 12,5 | 8,0 |
50 | 12,0 | 13,5 | 8,7 |
75 | 12,8 | 14,5 | 9,5 |
100 | 13,5 | 15,5 | 10,2 |
125 | 14,3 | 16,5 | 11,0 |
150 | 15,0 | 17,5 | 11,7 |
175 | 15,8 | 18,5 | 12,5 |
200 | 16,5 | 19,5 | 13,2 |
W kolejnym numerze lista dotycząca pomp ciepła woda/woda.
Główny Konsultant i Szef Działu Szkoleń Techniki Systemowej
Stiebel Eltron Polska Sp. z o.o.