Cel z COP 28 zagrożony. Czy świat zdąży z realizacją postanowień?

cop 21 paryż 2016

Aby sprostać globalnym celom związanym z odnawialnymi źródłami energii, potrzebujemy znaczącego przyspieszenia w zwiększaniu ich mocy oraz likwidacji barier strukturalnych i politycznych. Jak wskazuje raport IRENA, kluczową rolę odgrywa tutaj globalna współpraca i wdrażanie efektywnych polityk, zwłaszcza w zakresie dekarbonizacji transportu i poprawy efektywności energetycznej. Tylko zdecydowane działania i innowacje pozwolą nam skutecznie realizować zobowiązania klimatyczne i przybliżą nas do czystszej przyszłości.

Zdjęcie autora: Redakcja GLOBEnergia

Redakcja GLOBEnergia

cop 21 paryż 2016

Podziel się

  • Globalne cele dotyczące odnawialnych źródeł energii wymagają znacznego przyspieszenia wzrostu ich mocy oraz pokonania barier strukturalnych i politycznych.
  • Raport IRENA podkreśla potrzebę globalnej współpracy i skutecznych polityk, zwłaszcza w zakresie dekarbonizacji transportu i poprawy efektywności energetycznej.
  • W celu realizacji zobowiązań klimatycznych niezbędne są innowacje i działania na rzecz usunięcia regulacyjnych przeszkód.

Wyzwania i cele wzrostu OZE do 2030 r. - czyli dlaczego 14% to za mało?

Na COP28 - Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, która odbyła się  w Zjednoczonych Emiratach Arabskich uzgodniono konsensus w sprawie potrojenia globalnej mocy w zakresie energii odnawialnej i podwojenia efektywności energetycznej do 2030 r. Zostało nam na to więc tylko nieco ponad 5 lat. Opublikowane na początku lipca przez Międzynarodową Agencję Energii Odnawialnej (IRENA) “Statystyki dotyczące energii odnawialnej w 2024 r.” (The Renewable Energy Statistics 2024) wskazują, że istnieje spore ryzyko, że założenia z COP28 nie zostaną spełnione. Żeby tego uniknąć moce wytwórcze energii odnawialnej na świecie musiałyby wzrastać w tempie co najmniej 16,4% rocznie do roku 2030.

W 2023 r. zaobserwowano ogromny wzrost mocy OZE. Wyniósł on w ubiegłym roku 14%. Ustanowił on skumulowaną roczną stopę wzrostu na poziomie 10% dla lat 2017-2023. W połączeniu ze stale zmniejszającym się przyrostem mocy nieodnawialnych źródeł na przestrzeni lat, trend ten sprawia, że energia odnawialna jest na dobrej drodze do wyprzedzenia paliw kopalnych w globalnej mocy zainstalowanej. Niestety nie zmienia to faktu, że nawet jeśli tempo wzrostu o 14% się utrzyma cel potrojenia mocy OZE i osiągnięcia 11,2 TW w 2030 r. będzie niespełniony o 1,5 TW. Natomiast jeśli utrzymana zostanie historyczna roczna stopa na poziomie 10% to do 2030 r. osiągniemy jedynie wartość 7,5 TW mocy ze źródeł odnawialnych. Oznaczać to będzie niespełnienie celu o prawie jedną trzecią.

Kluczowe bariery w transformacji energetycznej

Żeby jednak spróbować osiągnąć cel kraje muszą przezwyciężyć pewne bariery strukturalne utrudniające postęp transformacji energetycznej. W raporcie Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA) “World Energy Transition Outlook” wskazano te bariery i kluczowe czynniki sprzyjające przyspieszonej transformacji.

Jedną ze zdefiniowanych barier jest kształtowanie polityki bez patrzenia globalnie i z ograniczoną współpracą pomiędzy poszczególnymi oddziałami czy państwami. Politycy podejmujący decyzje odgrywają kluczową rolę we wspieraniu zmian poprzez dostosowywanie struktur rynkowych, eliminowanie zakłócających dotacji do paliw kopalnych i ustanowienie skutecznych mechanizmów ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych. Urzeczywistnienie zobowiązania COP28 i radykalne zwiększenie mocy energii odnawialnej w ciągu pozostałych 7 lat do 11,2 TW wymaga pilnych interwencji prawnych.

Rola polityki krajowej w przyspieszeniu transformacji energetycznej

Czterdziestu członków organizacji IRENA w ankiecie powtórzyło potrzebę poprawy polityki i przepisów w celu przyspieszenia transformacji energetycznej. Zgodnie z konsensusem ZEA kraje mają rozważyć potrojenie celu w zakresie odnawialnych źródeł energii w swoich kolejnych planach na poziomie krajowym, odzwierciedlając jednocześnie różne punkty wyjścia i kontekst krajowy.

Odpowiedzi członków są zgodne z zaleceniami IRENA dla decydentów. Żeby sprostać nowym wyzwaniom i bieżącym potrzebom należy umieścić transformację energetyczną w centrum krajowych strategii gospodarczych i rozwojowych. Należy również dostosować polityki sektorowe i międzysektorowe do promowania wdrażania odnawialnych źródeł energii i innych rozwiązań związanych z transformacją. Ważne jest także, aby polityki i środki były adekwatne do realiów rynkowych, a maksymalne limity cenowe aukcji w większym stopniu odzwierciedlały rzeczywiste koszty. 

Co z redukcją emisji gazów cieplarnianych w transporcie?

Z najnowszej oceny wynika, że obecne zobowiązania i cele nie są wystarczające do dekarbonizacji sektora transportu, jak wymaga tego porozumienie paryskie. W sierpniu 2023r. 140 krajów przedłożyło drugą rundę ustalonych na poziomie krajowym wkładów w sektor transportu. Cel redukcji emisji gazów cieplarnianych w transporcie wyznaczyły sobie 23 kraje. 135 krajów wyznaczyło cele w transporcie, ale takie, które nie obejmują wyraźnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych. Z kolei 92 kraje przedłożyły długoterminowe strategie rozwoju niskoemisyjnego obejmujące działania łagodzące zmianę klimatu w transporcie.

W przygotowanym raporcie IRENA podkreślono jak ważna jest rola podejścia do transformacji transportu drogowego. Wzywa się kraje do wyznaczenia ambitnych celów w zakresie pojazdów elektrycznych (EV) i jasnego harmonogramu zgodnego z porozumieniem paryskim. Ma to służyć stopniowemu wycofywaniu się z paliw kopalnych w transporcie drogowym, wysyłając sygnały inwestorom i producentom samochodów. Potrzebna jest polityka, która w sposób systemowy poprawi efektywność działalności transportowej i zachowania związane z podróżowaniem. 

Czy elektryfikacja i alternatywne rozwiązania są rozwiązaniem?

Pojazdy elektryczne i infrastruktura ładowania mają za zadanie odegrać ważną rolę w napędzaniu przyspieszonej transformacji. Oprócz elektryfikacji w kształtowaniu transportu zrównoważonej przyszłości bierze się pod uwagę trzy inne obszary. Żeby zdekarbonizować transport należy unikać niepotrzebnego transportu zmotoryzowanego. Oznacza to, że w miastach i na krótkie odległości warto skorzystać z roweru lub przejść się pieszo. W związku z tym samorządy oraz państwa powinny zapewnić rozwiniętą infrastrukturę dla pieszych i rowerzystów, a także rozważyć budowę miast 15 minutowych. Kolejnym elementem jest przechodzenie na bardziej wydajne rodzaje transportu, czyli na przykład przejście na samochody hybrydowe i elektryczne, które są bardziej wydajne pod względem zużycia energii i często mają niższy wpływ na środowisko niż pojazdy z silnikami spalinowymi. Trzecim, ostatnim obszarem jest ulepszanie, czyli poprawa wydajności pojazdów. 

Promowanie innowacji i usuwania barier w transporcie

Dekarbonizacja transportu drogowego jest procesem, który będzie wymagał wdrożenia szeregu polityk promujących efektywność energetyczną i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Jest to jednak niezbędne, ponieważ transport odpowiada za około 20-25% światowej emisji CO2. W Unii Europejskiej jest to z kolei niemal 30%! Elektryczne pojazdy dwu- i trzykołowe mogą stanowić opłacalną opcję dekarbonizacji transportu drogowego w krajach rozwijających się. Mogą one przynieść społecznościom lokalnym wiele korzyści środowiskowych i społeczno-gospodarczych. Strategie polityczne musiałyby zachęcać do innowacyjnych modeli biznesowych i usuwać bariery związane z kosztami, baterią i bezpieczeństwem.

Analiza IRENA pokazuje jednak, że aby skutecznie kształtować politykę klimatyczną nie można ograniczać się do jednego sektora. Przemiana energetyczna, która ma na celu potrojenie udziału odnawialnych źródeł energii, powinna być realizowana w sposób sprawiedliwy i równo traktujący różne sektory, społeczności, kraje i regiony. Oznacza to, że planując zmiany należy również skupić się na wysiłku w celu zmniejszenia nierówności między bogatymi i biednymi, uczynienia gospodarek bardziej zrównoważonymi i złagodzenia kryzysu klimatycznego.

Opracowano na podstawie irena.org

Zdjęcie autora: Redakcja GLOBEnergia

Redakcja GLOBEnergia