Czy obowiązek przyłączania nowych budynków do sieci ciepłowniczej blokuje rozwój OZE?

Od początku 2020 roku, każdy nowy budynek, dla którego istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci ciepłowniczej i dostarczania ciepła do tego obiektu z sieci ciepłowniczej ma obowiązek przyłączenia się do niej. Co prawda, w tym przepisie są zawarte wyjątki, ale zapis bezpośrednio dotyczy osób, które zamierzają wznieść nowy obiekt budowlany, bez względu na to, czy jest to dom jednorodzinny, wielorodzinny, czy blok mieszkalny. Jak zauważyła grupa posłów Lewicy w interpelacji skierowanej do Minister Klimatu Anny Moskwy, zgodnie z nowym art. 33 ust. 2 pkt 10 ustawy Prawo budowlane, projektant budynku lub inwestor mają obowiązek złożyć oświadczenie o istnieniu lub braku możliwości przyłączenia do sieci ciepłowniczej pod groźbą odpowiedzialności karnej. 

Zobaczmy, co mówi ten punkt ustawy.

Art. 33. Pr. bud.
Pozwolenie na budowę
2. Do wniosku o pozwolenie na budowę należy dołączyć:
10) oświadczenie projektanta dotyczące możliwości podłączenia projektowanego obiektu budowlanego do istniejącej sieci ciepłowniczej, zgodnie z warunkami określonymi w art. 7b obowiązek zapewnienia efektywnego energetycznie wykorzystania lokalnych zasobów paliw i energii ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716, 868, 1093, 1505, 1642 i 1873), złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 fałszywe zeznania § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny; składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy(-ma) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń;

Zdaniem posłów, w praktyce oznacza to, że każdy inwestor zamierzający wznieść nowy budynek, z uwzględnieniem wyjątków ustawowych, musi przed złożeniem wniosku uzyskać od przedsiębiorstwa ciepłowniczego warunki przyłączenia do sieci ciepłowniczej. Brak oświadczenia jest brakiem formalnym, a więc może się wiązać z brakiem rozpoznania wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę. Czy to blokada odnawialnych źródeł energii?

Blokada OZE? Odpowiedzią wyjątki ustawowe

Co prawda Prawo Budowlane faktycznie wskazuje na konieczność uzyskania oświadczenia o możliwości podłączenia do sieci ciepłowniczej, ale wskazuje również na warunki określone w art. 7b Prawa Energetycznego. Artykuł ten, oprócz informacji o obowiązku podłączenia do sieci ciepłowniczej jeżeli istnieją do tego warunki, mówi o wyjątkach, przy których takiego obowiązku nie ma. Wśród nich są wysokie ceny ciepła oferowanego przez ciepłownie oraz… zastosowanie odnawialnych źródeł energii, pomp ciepła oraz ogrzewania elektrycznego.

Art. 7b. pr. energ.
Obowiązek zapewnienia efektywnego energetycznie wykorzystania lokalnych zasobów paliw i energii
3. Obowiązku, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się, jeżeli:
2)planowane jest dostarczanie ciepła z indywidualnego źródła ciepła w obiekcie, które charakteryzuje się współczynnikiem nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej nie wyższym niż 0,8 lub pompy ciepła lub ogrzewania elektrycznego.

Powołując się na te przepisy, możliwość wykorzystania OZE zamiast sieci ciepłowniczej potwierdza również Minister Klimatu - Anna Moskwa, w odpowiedzi na interpelację.

(...) nie stwierdzam w aktualnie obowiązujących przepisach blokady dla rozwoju źródeł ciepła opartych o odnawialne źródła energii, o której mowa w Interpelacji Pani Poseł. Punkt 2. cytowanego przepisu wyraźnie wskazuje na możliwość dostarczania ciepła z indywidualnego źródła ciepła, o ile to źródło spełni określony warunek wielkości nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej, lub które będzie pompą ciepła albo zastosuje się ogrzewanie elektryczne - czytamy w odpowiedzi Anny Moskwy na interpelację.

Minister Klimatu powołała się również na tabelę wartości współczynników nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej (w_i) dla poszczególnych nośników energii, zawartą w rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii (Dz. U. z 2017 r. poz. 1912 z późn. zm.). Zgodnie z tymi wartościami, wskaźnik w_i dla biomasy przyjmuje wartość 0,2, dla biogazu 0,5, dla energii słonecznej, energii, wiatrowej i energii geotermalnej – 0. Pompy ciepła oraz ogrzewanie elektryczne z w_i  równym 3,0 dla energii elektrycznej są z kolei zapisane wprost jako wyjątki.

Co z pozwoleniem na budowę?

W odpowiedzi na interpelację, Minister Klimatu odnosi się również do kwestii związanej z uzyskaniem warunków przyłączenia do sieci ciepłowniczej, w celu uzyskania pozwolenia na budowę.

W przypadku planowania dostarczania ciepła do obiektu w sposób określony w ust. 3 pkt 2 tego artykułu (art. 7b Prawa energetycznego - przy. red.), uzyskanie warunków przyłączenia do sieci ciepłowniczej jest bezprzedmiotowe. Ewentualne oświadczenie powinno uwzględniać wskazany w ust. 3 sposób dostarczania ciepła, co skutkować powinno brakiem konieczności składania wniosku o wydanie warunków przyłączenia obiektu do sieci ciepłowniczej ze względu na brak obowiązku przyłączenia tego obiektu do sieci ciepłowniczej. - odpowiada Anna Moskwa

Prawo nieprecyzyjne - będą zmiany

Choć prawo w praktyce nie stawia sieci ciepłowniczych nad odnawialnymi źródłami energii, to brak określonych w przepisach wprost odnawialnych źródeł energii może być mylące. Okazuje się, że Ministerstwo Klimatu planuje wprowadzenie zmian w tym zakresie. Jak czytamy w odpowiedzi Anny Moskwy na interpelację posłów Lewicy, nowe zapisy zawarte w nowelizacji Prawa Energetycznego mogłyby brzmieć następująco:

„3. Obowiązku, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się, jeżeli planowane jest dostarczanie ciepła z indywidualnego źródła ciepła w obiekcie, które spełnia łącznie następujące warunki:
1) charakteryzuje się współczynnikiem nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej nie wyższym niż 0,8;
2) ciepło wytworzone z tego źródła ciepła stanowi w nie mniej niż w 60% ciepło z odnawialnych źródeł energii.” - czytamy w odpowiedzi

Jak zaznacza Anna Moskwa, tak zredagowany przepis powinien ukierunkować projektowanie zaopatrzenia obiektów w ciepło na zwiększenie wykorzystywania indywidualnych źródeł ciepła będących instalacjami odnawialnego źródła energii.

Pompy ciepła w około 75% do ogrzewania wykorzystują energię pobraną z otoczenia. Energia elektryczna pobrana z sieci stanowi jedynie 25% potrzebnej energii. Taki zapis nie wykluczyłby więc ich zastosowania. Równocześnie mógłby jednak wykluczyć ogrzewanie elektryczne, które nie byłoby połączone z instalacją fotowoltaiczną.

Źródła: Prawo Budowlane, Prawo Energetyczne, Sejm