Dodatek energetyczny vs dodatek węglowy – jest nowa propozycja. Która z inicjatyw wejdzie w życie?

Organizacje w ramach DODATKU ENERGETYCZNEGO proponują 3 tys. zł dla mieszkających w domach jednorodzinnych i 1 tys. zł dla mieszkających w domach wielorodzinnych. Według Polskiego Alarmu Smogowego, Instytutu Badań Strukturalnych i Fundacji Frank Bold, dodatek energetyczny powinien zastąpić rządową ustawę o dodatku węglowym, która 4 sierpnia 2022 r. ma trafić do Senatu.

• Zobacz również: Czy musisz palić węglem, by dostać dodatek węglowy 3 tys. zł? Przegląd Redakcyjny

Dodatek węglowy vs dodatek energetyczny

Rządowy projekt dodatku węglowego to 3 tys. zł dopłaty wyłącznie dla tych gospodarstw domowych, które ogrzewają się węglem. Obecne propozycja rządu zakłada możliwość skorzystania z dodatku węglowego niezależnie od poziomu dochodów. Oznacza to, że prawo do 3 tys. zł mają zarówno osoby dotknięte ubóstwem energetycznym jaki i osoby zamożne, które mają zainstalowany kocioł na paliwa stałe. Należy postawić sobie pytanie, czy środki publiczne powinny być dystrybuowane w ten sposób. Z drugiej strony na wsparcie nie mogą liczyć osoby dotknięte ubóstwem energetycznym, które ogrzewają domy np. gazem. Dodatek węglowy nie będzie także przysługiwał osobom korzystającym z ciepła z sieci ciepłowniczej, mimo, że [podwyżki będą takich mieszkańców również dotyczyć. Ceny ciepła z ciepłowni rosną ze względu na wysokie ceny węgla i wysokie koszty związane z uprawnieniami do emisji CO₂.

• Zobacz również: Pomoc na najbliższą zimę czy rozdawanie pieniędzy? Dodatek węglowy okiem Redakcji GLOBENERGIA

Jak zaznaczają organizacje, dodatek węglowy skonstruowany w ten sposób wyklucza ze wsparcia aż dwie trzecie rodzin, w tym niemal połowę tych o niskich dochodach. 

Które gospodarstwa nie będą mogły skorzystać z dodatku zapowiadanego przez polski rząd? Poszkodowane są m.in. gospodarstwa ogrzewające domy z miejskich sieci ciepłowniczych, lokalnych kotłowni lub używające gazu, pelletu drzewnego czy oleju opałowego.

Skrajna niesprawiedliwość

Według lidera Polskiego Alarmu Smogowego (PAS) - Andrzeja Guły, skierowanie pomocy jedynie do użytkowników węgla i pozostawienie bez żadnego wsparcia połowy rodzin o najniższych dochodach, które też muszą stawić czoła rosnącym cenom energii, jest przejawem skrajnej niesprawiedliwości.

“Postanowiliśmy zaapelować do wszystkich senatorów, którzy będą pracować nad ustawą rządową, o odpowiedzialne, solidarne i niewykluczające podejście. Pomoc powinna trafić do najbardziej potrzebujących, a nie jedynie do użytkowników węgla” - dodaje Guła.

Projekt społeczny, który proponują organizacje miałby być skierowany do gospodarstw domowych o najniższych dochodach. Na wsparcie będą mogły liczyć wszystkie gospodarstwa domowe niezależnie od tego z jakiego źródła ciepła korzystają (pod warunkiem, że spełniają warunki dochodowe).

Zgodnie z projektem, który stanowi alternatywę dla dodatku węglowego, rodziny spełniające kryteria dochodowe z ustawy o dodatku osłonowym, przyjętej w ramach tarczy antyinflacyjnej mogłyby liczyć na 3 tys. zł dopłaty, jeśli mieszkają w domu jednorodzinnym lub 1 tys. zł dopłaty, jeśli mieszkają w budynku wielorodzinnym.

“Z rządowego dodatku węglowego skorzysta milion zamożnych gospodarstw domowych, zaś aż 1,5 miliona rodzin o najniższych dochodach, w tym wielu emerytów, będzie pozbawionych wsparcia.” - mówi Jakub Sokołowski z Instytutu Badań Strukturalnych, organizacji od lat zajmującej się problematyką ubóstwa energetycznego.

Sytuacja wyglądałaby znacznie inaczej, gdyby wprowadzona została propozycja organizacji. Pomoc uzyskałoby 100 proc. gospodarstw o niskich dochodach i blisko 80 proc. rodzin utrzymujących się wyłącznie z emerytur.

• Zobacz również: Pompa ciepła czy bufor z grzałką? ANALIZA

Dodatek energetyczny - koszty

Dodatek węglowy to koszt szacowany na 11,5 mld zł. Bardziej sprawiedliwa alternatywa to wydatek w kwocie 9,5 mld zł. Pomysłodawcy społecznego projektu zarzucają rządowi, że prowadzony proces legislacyjny jest chaotyczny. Rząd przyjmuje nieprzemyślane rozwiązania, zamiast sięgnąć po istniejące mechanizmy prawne.

“Rząd bez konsultacji ze społeczeństwem i ekspertami proponuje nowe narzędzia, które nie wytrzymują zderzenia z rzeczywistością. Tak jest choćby w przypadku rekompensat dla sprzedawców węgla, z których wycofuje się tuż po ich uchwaleniu” - mówi Maria Włoskowicz, prawniczka z Fundacji Frank Bold.

Prawniczka z Fundacji Frank Bold zaznacza, że propozycja społeczna naprawia dotychczasowe błędy i zawiera rozwiązania oparte na danych oraz obowiązujących już przepisach. Włoskowicz dodaje, że wsparcie w ramach dodatku energetycznego jest skierowane do Polek i Polaków, którzy będą zimą w najtrudniejszej sytuacji.

• Zobacz również: TOP 10 producentów falowników w 2021 r. Pierwsza dziesiątka z 82% udziałem w rynku

Efektywność energetyczna to klucz

Organizacje społeczne proponują także wprowadzenie darmowego bonu na audyt energetyczny dla budynków jedno- i wielorodzinnych. Ta inicjatywa ma pobudzić działania poprawiające efektywność energetyczną polskich domów. 

“W kolejnych sezonach grzewczych pomoże to Polkom i Polakom wydawać mniej na ogrzewanie.” - czytamy w komunikacie organizacji.

Polskie domy są w fatalnym stanie energetycznym. 30 proc. domów jednorodzinnych nie posiada żadnego ocieplenia ścian zewnętrznych. 

“Gdyby już kilka lat temu zaczęto na poważnie pomagać gospodarstwom domowym w poprawie efektywności energetycznej, dziś nie zużywano by 9-11 milionów ton węgla w tym sektorze, tylko 5 lub mniej.” - mówi Andrzej Guła.

Inicjatorzy dodatku energetycznego wskazują, że potrzebne są pilne zmiany w programie Czyste Powietrze oraz Funduszu Termomodernizacji i Remontów.

• Zobacz również: Fotowoltaika i net-billing – jak spadło zainteresowanie? Analizujemy rynek mikroinstalacji PV

Bon na audyt energetyczny

Właściciele budynków jednorodzinnych, którzy otrzymaliby dodatek energetyczny mogliby otrzymać również bon o wartości 1,2 tys. zł, na wykonanie audytu energetycznego. W przypadku wspólnot i spółdzielni byłoby to 4 tys. zł. Pomysłodawcy wskazują, że taki mechanizm nie generowałby dodatkowych kosztów dla budżetu państwa. Bon na audyt może zostać sfinansowany w ramach funkcjonujących już programów np.: Czyste Powietrze i z Funduszu Termomodernizacji i Remontów.

Po co audyt energetyczny?

Dzięki bonom na audyt energetyczny właściciele budynków będą mogli skorzystać z profesjonalnej porady. Audytorzy będą w stanie wskazać konieczny zestaw prac termomodernizacyjnych i określić możliwe do uzyskania oszczędność energii, jednocześnie szacując koszty takiej inwestycji.

• Zobacz również: Fotowoltaika i nawet milion złotych oszczędności – kiedy zwróci się instalacja 50 kWp?

Apel do senatorów

Pomysłodawcy społecznego projektu dodatku energetycznego wyślą jego założenia do wszystkich senatorów. Senatorzy 4 sierpnia będą dyskutować nad ustawą o dodatku węglowym. 

“Liczymy na odpowiedzialną postawę senatorów i wprowadzenie przez nich odpowiednich poprawek. Liczymy na to, że wykażą się wrażliwością w stosunku do ogromnej liczby gospodarstw domowych wykluczonych z rządowej pomocy, mimo ciężkiej sytuacji finansowej” - mówią przedstawiciele organizacji.

Organizacje apelują o odpowiedzialne podejście do dysponowania ograniczonymi środkami publicznymi i wybranie rozwiązania, które jest znacznie bardziej sprawiedliwe i stanowi mniejsze obciążenie dla kieszeni podatników.

Źródło: Polski Alarm Smogowy, Instytut Badań Strukturalnych, Frank Bold.