Europa musi przyspieszyć działania klimatyczne!

W swoim najnowszym raporcie ECNO (European Climate Neutrality Observatory – europejskie obserwatorium neutralności klimatycznej) analizuje progres w zakresie zmniejszania emisji w różnych sektorach. Wśród nich znajdziemy elektroenergetykę, transport, przemysł, budynki, rolnictwo i usuwanie dwutlenku węgla. Raport bierze też pod uwagę aspekty bardziej interdyscyplinarne – jak finanse, czyste technologie, sprawiedliwość transformacji, czy decyzje administracyjne i prawne. Główny wniosek raportu jest jeden: musimy zwiększyć wysiłki, bo zmiany, choć niewątpliwie zachodzą, to jednak zbyt wolno.

Dobra informacja – widać postępy

Raport ECNO wskazuje, że posiadamy w Unii Europejskiej odpowiednie prawa i narzędzia legislacyjne, aby tworzyć skuteczne i ambitne reguły transformacji. To jednak niejedyny obszar, w którym należą nam się punkty/

Emisje związane z przemysłem spadają. Spada też ilość gazów cieplarnianych emitowanych w związku z produkcją energii elektrycznej, jednak zbyt wolno. Jeśli takie tempo się utrzyma – do 2050 roku nie uda się osiągnąć neutralności klimatycznej. 

Obiecujące wyniki widać też w rozwoju i wdrażaniu czystych technologii, które rozwijają w coraz większej ilości gałęzi gospodarki. 

Złe wiadomości – w tych obszarach trzeba działać

Autorzy raportu za jedną z najbardziej niepokojących kwestii uznali finansowanie transformacji. W porównaniu do zeszłorocznej analizy – raport wykazał wzrost ilości środków publicznych przeznaczonych na wsparcie paliw kopalnych. To zły kierunek, który utrudnia osiągnięcie neutralności klimatycznej, tym bardziej że dochody z podatków środowiskowych spadły. Żeby osiągnąć cele klimatyczne, Europa musi przekierować przepływy finansowe na transformację – dotyczy to zarówno środków publicznych, jak i prywatnych. 

Trudno też dostrzec progres w zakresie usuwania dwutlenku węgla z atmosfery. Raport nie analizuje technologii umożliwiających CCS (carbon capture and storage – wyłapywanie i magazynowanie CO₂). Skupia się za to na lasach – które są naturalnym pochłaniaczem dwutlenku węgla. Rośliny w procesie fotosyntezy przetwarzają dwutlenek węgla na glukozę, którą wykorzystują jako źródło energii do procesów życiowych. Raport bada więc, w jakim tempie wzrasta powierzchnia lasów, a więc również ilość pochłoniętego przez nie dwutlenku węgla. 

Jeśli chodzi o usuwanie dwutlenku węgla, naturalne pochłaniacze i związany z nimi wzrost lasów nadal malały, choć w mniejszym tempie w porównaniu z zeszłoroczną oceną. Tak więc te dwa elementy nadal zmierzają w złym kierunku.

Trzeba działać – co to znaczy?

Autorzy raportu podsumowują swoją analizę, wskazując obszary działania. Wskazówki obejmują  implementację przepisów prawnych i zabezpieczenia finansowania transformacji. Jest to jedno z dużych wyzwań, ponieważ wymaga koordynacji sektora publicznego i prywatnego. Bez odpowiedniego finansowania nie zdołamy jednak osiągnąć neutralności klimatycznej. 

Wśród zaleceń znajduje się również rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym, elektryfikacja ogrzewnictwa i transportu, zwiększanie efektywności energetycznej. Ważna jest też przewidywalna i sprawiedliwa polityka dotycząca rolnictwa, a także dbałość o interes lokalnych przedsiębiorstw i obywateli. 

Potrzebne są nam również drzewa – raport zaleca inwestycje w naturalne sposoby wychwytywania dwutlenku węgla z atmosfery, przez zatrzymanie wylesiania, nowe nasadzenia i odpowiedzialną gospodarkę dostępnymi zasobami leśnymi – na przykład poprzez mniejszą ingerencję w kształt lasów i umożliwienie roślinom bardziej naturalnego rozwoju. Drzewa są nam niezbędne, nawet jeśli rozwiniemy technologię CCS. Dęby, buki i sosny są prostszym, tańszym i istniejącym już obecnie rozwiązaniem. 

Transformacja w stronę neutralności klimatycznej nie uda się, jeśli oprzemy się jedynie na technologii. Potrzebujemy zaangażowania społecznego i poszanowania dla naturalnego kształtu środowiska. Wiele rozwiązań wymaga specjalistycznej wiedzy, ale istnieją również te mniej skomplikowane – jak sadzenie drzew i szacunek względem naturalnego kształtu lasów.

Źródło: Euroactiv, ECNO: Flagship Report: State of EU progress to climate neutrality. An indicator-based assessment across 13 building blocks for a climate neutral future. July 2024