Francuski sposób na sukces na rynku pomp ciepła! 

Francja, podobnie jak wiele państw Europy, nadal polega w dużej mierze na paliwach kopalnych. Dodatkowo to właśnie sektor budownictwa mieszkaniowego i komercyjnego odpowiada za 46% konsumpcji energii nad Sekwaną. Nawet przemysł i rolnictwo nie jest tak energochłonne jak ogrzewnictwo, chłodnictwo czy chociażby podgrzew ciepłej wody użytkowej. Ponad 50% ciepła potrzebnego do ogrzania domów i przygotowania ciepłej wody pochodzi ze spalania paliw kopalnych, głównie gazu ziemnego oraz oleju opałowego. Jednak w tej kwestii widać światełko w tunelu, gdyż Francja przeżywa w ostatnim czasie duży wzrost sprzedaży pomp ciepła. Na przestrzeni lat 2011-2021 udział tych urządzeń w generacji ciepła wzrósł z 5% do 12%. Tym samym pompy ciepła stały się, zaraz po biomasie, drugim co do wielkości producentem ciepła ze źródeł odnawialnych we Francji. 

Celem Francji jest zwiększenie udziału energii odnawialnej w sektorze ciepłownictwa do 38% w 2030 roku. Obecnie jest to 23% i większość ciepła pochodzi ze spalania biomasy.  Ponadto Francuzi chcą osiągnąć do 2050 roku neutralność klimatyczną. Jednak jeśli obecna tendencja wzrostowa utrzyma się na takim samym poziomie co przez ostatnią dekadę, Francja nie zdoła osiągnąć swoich zamierzeń. Pompy ciepła to technologia, która może w tym realnie pomóc. 

Europejski gigant

Francuski rynek pomp ciepła jest jednym z najdynamiczniej rozwijających się w Europie. Pompy ciepła typu powietrze/powietrze zdominowały tamtejszą branżę i odpowiadają za 45% sprzedaży urządzeń grzewczych w 2022 roku. Nieco mniejszą popularnością cieszą się pompy ciepła powietrze/woda, których udział w rynku sprzedaży urządzeń grzewczych wynosi 21%. Dla porównania, kondensacyjne kotły gazowe i kondensacyjne kotły olejowe sumarycznie stanowią 27% kupowanych urządzeń. W 2022 roku sprzedaż tych konwencjonalnych kotłów spadła o 30%. Za ten spadek odpowiedzialne są głównie rosnące ceny gazu ziemnego, ale także zakaz użytkowania urządzeń zasilanych paliwami kopalnymi w nowo powstałych budynkach. Osłabienie rynku konwencjonalnych urządzeń grzewczych wykorzystała branża pomp ciepła. W latach 2018-2021 sprzedaż pomp ciepła we Francji zwiększyła się czterokrotnie. 

Największy wzrost zaobserwowano w przypadku pomp ciepła powietrze/woda. Na przestrzeni zaledwie czterech lat sprzedaż tych urządzeń wzrosła o, bagatela, 270%. Co ciekawe, na zakup pomp ciepła nie decydowali się jedynie mieszkańcy nowych budynków. Wręcz przeciwnie - w 2022 roku prawie 89% urządzeń typu powietrze/woda trafiło do już istniejących obiektów. 

Francję można określić jako lidera na rynku pomp ciepła w skali europejskiej. W 2022 roku sprzedano tam 620 tys. tego typu urządzeń. Dla porównania, w 2022 roku na drugim miejscu uplasowały się Włochy z ponad 513 tys. sprzedanych jednostek. Natomiast Polska znalazła się na piątym miejscu, ze sprzedażą na poziomie prawie 208 tys. urządzeń. Imponujący był natomiast procentowy wzrost sprzedaży w naszym kraju, który wyniósł 112% względem roku poprzedniego. 

Zachęcać czy ograniczać?

Za francuskim sukcesem stoją głównie decyzje polityczne. Rząd chce stopniowo wycofywać się z użycia kotłów na paliwa kopalne i zamiast tego promuje rozwój technologii pomp ciepła. Od stycznia 2022 roku zakazane jest instalowanie kotłów gazowych w nowych budynkach jednorodzinnych. Podobne regulacje zostaną wprowadzone dla obiektów wielorodzinnych w 2025 roku. Montaż tych urządzeń będzie możliwy tylko w przypadku, gdy będą one działały na zasadzie kogeneracji np. z pompami ciepła. Ban na konwencjonalne źródła energii nie dotyczy już istniejących budynków. Niemniej jednak francuski rząd planuje zwiększenie dofinansowań do zakupu pompy ciepła przez właścicieli takich domów, a także wzrost produkcji francuskich jednostek do 1 mln do 2027 roku. 

Co do francuskich dofinansowań na zakup pompy ciepła, istnieje kilka opcji. Dla gospodarstw domowych o najniższych dochodach (39,5 tys. euro rocznego dochodu) przewiduje się dotację w wysokości 5 tys. euro na zakup pompy ciepła. Dla gospodarstw o średnich dochodach (poniżej 67,5 tys. euro) wysokość dofinansowania spada do 3 tys. euro. Z kolei wymiana starego kotła gazowego lub olejowego kwalifikuje się do subsydium w wysokości 2,5-4 tys. euro. W 2022 roku cena pompy ciepła typu powietrze/woda wzrosła we Francji do 12 tys. euro. Tak więc dofinansowania nie mogą pokryć w całości kosztów zakupu samego urządzenia. Na szczęście dla Francuzów istnieje jeszcze wiele innych sposobów na sfinansowanie swojej inwestycji w tę technologię. Już od 2009 roku Francja udziela pożyczek o zerowym oprocentowaniu na zakup pompy ciepła. Dodatkowo wprowadzono także obniżoną stawkę VAT na urządzenia typu powietrze/woda. Warty odnotowania jest fakt, że większość działań promujących zakup pompy ciepła skupia się właśnie na urządzeniach powietrze/woda. Jest to spowodowane tym, że pompy ciepła powietrze/powietrze są dużo tańsze i, zdaniem rządzących, ich zakup nie wymaga dodatkowego wsparcia. 

Pompa ciepła najtańsza w użytkowaniu

To wszystko składa się na to, że pompa ciepła jest jedną z najtańszych opcji grzewczych we Francji. Nawet w przypadku, gdy zarówno ceny energii elektrycznej, jak i ceny gazu ziemnego wzrosną, pompy ciepła nadal wypadają w tym porównaniu lepiej. 

Nieco inaczej sytuacja kształtuje się w przypadku hybrydowych pomp ciepła. W tej sytuacji rosnące stawki za energię elektryczną pociągną za sobą duży wzrost kosztów utrzymania takiej instalacji. Tym samym to właśnie pompa ciepła typu powietrze/woda lub powietrze/powietrze okazuje się najlepszym rozwiązaniem z eksploatacyjnego punktu widzenia. 

Jeśli chodzi o wykorzystanie pomp ciepła Francja istotnie jest liderem wśród państw europejskich, jednak wciąż ma przed sobą długą drogę. Francuski rząd musi szukać sposobu na przyspieszenie implementacji tej technologii. Niemniej jednak wiele rozwiązań wprowadzonych przez Francję może pomóc innym państwom w osiągnięciu równie spektakularnego sukcesu na rynku pomp ciepła. 

Źródło: EHPA, Gibb D. i in., “Olympic mindset: Making France a heat pump leader”, Regulatory Assistance Project