Międzynarodowa Agencja Energetyki Odnawialnej (IRENA) zaprezentowała najnowsze analizy dotyczące średnich kosztów produkcji energii elektrycznej za pomocą technologii OZE. Raport opublikowany przez organizację nosi tytuł “Renewable Power Generation Costs in 2022”. Jak podkreśla IRENA, obniżenie kosztów produkcji energii ze źródeł odnawialnych zajęło długie dekady, ale nareszcie można powiedzieć, że są one obecnie najbardziej konkurencyjne od lat. Za ten fenomen po części odpowiedzialny jest kryzys paliwowy, który przybrał na sile zwłaszcza w roku 2022, po inwazji Rosji na Ukrainę. Nie zawsze było to jednak równoznaczne ze spadkiem kosztów sprzętu i surowców potrzebnych do rozwoju OZE. 

Onshore tanieje, a offshore zalicza wzrost

Po latach problemów w zakresie cen komponentów i surowców do ich produkcji elektrownie wiatrowe typu onshore zaliczyły spadek cen wytwarzania energii. Według danych IRENA LCOE (uśredniony koszt energii elektrycznej) dla tej gałęzi energetyki spadł z ok. 35 dolarów za MWh w roku 2021 do 33 dolarów za MWh na koniec 2022 roku. Tym samym ogólne koszty wytworzenia energii z elektrowni wiatrowych na lądzie spadł o średnio 5%. Jednocześnie gigantyczny przeskok cenowy odnotowano w przypadku morskiej energetyki wiatrowej. Jeszcze do niedawna elektrownie off-shore były średnio o 258% droższe niż najtańsza opcja wykorzystująca paliwa kopalne. Obecnie wskaźnik ten spadł do zaledwie 17%! Kiedyś cena energii pochodzącej z morskiej farmy wiatrowej dochodziła do 0,197 USD/kWh. Na ten moment jest to średnio 81 USD/MWh. Jednocześnie jednak średnie koszty wytwarzania energii z morskich farm wiatrowych w ubiegłym roku nieznacznie wzrosły - z 79 USD/MWh do 81 USD/MWh, czyli o 2%. Jednak wzrost ten zaobserwowano w przeciągu zeszłego roku. Natomiast na przestrzeni ostatnich 12 lat koszty energii z tego źródła wyraźnie maleją, co pokazują przytoczone wcześniej dane. 

Dodatkowo zwiększone koszty nowych inwestycji w morskiej energetyce wiatrowej spowodowane zostały przez spadek ilości projektów realizowanych w Chinach. IRENA podkreśla, że w 2021 roku Państwo Środka było odpowiedzialne za zainstalowanie większości z 21 GW mocy morskich farm wiatrowych na świecie. Instalacje tworzone przez Chińczyków są dużo tańsze, gdyż bazują na krajowych komponentach, które charakteryzują się dużo niższą ceną od konkurencyjnych produktów. Według organizacji jedynie w Europie koszt energii z nowych morskich farm wiatrowych w 2022 roku zwiększył się z 56 USD/MWh do 74 USD/MWh, czyli o 32%.

Off-shore to nie jedyna technologia, która na przestrzeni ostatniego roku wykazała się wzrostem cen energii. Aż o 47% zwiększył się średni koszt energii z nowych elektrowni wodnych. LCOE dla tej technologii w 2021 roku wynosił 52 USD/MWh, natomiast w 2022 roku było to już 61 USD/MWh. W tym przypadku również wzrosły koszty budowy nowych obiektów. Z kolei to było skutkiem oddanie do użytku elektrowni wodnych w Kanadzie, które z powodu opóźnień w budowie okazały się dużo droższe, niż początkowo zakładano. Mimo wzrostu o 18%, koszty energii z hydroelektrowni i tak pozostawały znacznie niższe od kosztów produkcji w elektrowniach konwencjonalnych. 

• Zobacz również: Liść fotowoltaiczny? Tego jeszcze nie było! 

Tańsza fotowoltaika nie dla Polski

Natomiast w przypadku dużych farm fotowoltaicznych LCOE w latach 2021-2022 zmniejszyło się o 3%, do poziomu 49 USD/MWh. Było to spowodowane obniżeniem kosztów budowy takich instalacji - z 917 USD/kWh w 2021 roku do 876 USD/kWh w 2022 roku. Jednak doświadczenia rynku fotowoltaicznego były różne w zależności od regionu. Dla przykładu, w Niemczech i Francji odnotowano znaczny wzrost całkowitych kosztów instalacji, który wyniósł 34%. W tym samym czasie w Grecji wskaźnik ten osiągnął poziom 51%, co było spowodowane przez rosnące ceny modułów fotowoltaicznych i surowców do ich produkcji. Trend ten nie ominął także Polski, w której szacunkowy koszt inwestycji w farmę fotowoltaiczną wzrósł o 27%. IRENA podkreśla, że za część tego wzrostu są odpowiedzialne koszty poszczególnych projektów. Jednak nie da się ukryć, że sam wzrost cen komponentów do budowy takich instalacji. Natomiast na spadek LCOE dla fotowoltaiki w ujęciu globalnym największy wpływ mają Chiny. Podobnie jak w przypadku elektrowni wiatrowych, Państwo Środka dzięki rozbudowanej infrastrukturze produkcyjnej może budować swoje instalacje bardzo tanio. Co więcej, Chiny mają ogromny wkład w rozpowszechnianiu fotowoltaiki na świecie. W ubiegłym roku państwo to było odpowiedzialne za 45% nowo zainstalowanych mocy na globalnym rynku PV, podczas gdy rok wcześniej udział ten wynosił 38%. Szacuje się, że liczby te będą zwiększać się co roku. 

Sektorem OZE, który w 2022 roku zmniejszył koszty wytwarzania energii, jest także energetyka biomasowa. W tym przypadku średni koszt produkcji energii spadł o 13% - z 71 USD/MWh do 61 USD/MWh. I tutaj swój wkład mają Chiny, a także Brazylia, które w 2022 roku wypuściły spod swoich skrzydeł nowe projekty. Bardzo duży spadek kosztów wytwarzania zaliczyła również geotermia. Jednak tutaj mamy do czynienia jedynie 10 nowymi instalacjami, których koszt na przełomie lat 2021-2022 spadł o 22%, do 56 USD/MWh. 

OZE to najlepszy możliwy wybór 

IRENA zaprezentowała również dane w szerszym kontekście. Wykres przedstawiający zmianę LCOE przez 12 lat jasno wskazuje na to, że koszt energii pochodzącej z większości instalacji OZE. Drastyczny spadek odnotowano zwłaszcza w przypadku energetyki słonecznej (fotowoltaiki i systemów heliocentrycznych). Jednak to, co najbardziej istotne to odniesienie tych danych do kosztów energetyki konwencjonalnej. I tutaj można zaobserwować pozytywne zmiany. Większość rozpatrywanych technologii okazuje się mieć niższy wskaźnik LCOE niż najtańsza możliwa elektrownia zasilana paliwami kopalnymi. Nawet geotermia i hydroelektrownie, w przypadku których koszty wytwarzania energii wzrosły na przestrzeni ostatnich 12 lat, okazują się tańsze niż wykorzystanie energetyki konwencjonalnej.

Te dane obalają argumenty przeciwników OZE, którzy twierdzą, że inwestycje w te technologie są nieopłacalne. Nawet trudności na rynku nie sprawiły, że OZE stały się mniej konkurencyjne. Wręcz przeciwnie - już teraz można stwierdzić, że są one najlepszą z możliwych opcji. 

Źródło: IRENA, “Renewable Power Generation Costs in 2022”