Krajowy Plan Odbudowy pod lupą Forum Energii

Forum Energii zaznacza w analizie, że dzięki redukcji popytu na energię, ograniczeniu finansowania projektów gazowych oraz zwiększeniu roli OZE możliwe jest zbudowanie trwałej odporności Polski. Odporność ta byłaby widoczna z perspektywy środowiskowej, gospodarczej oraz społecznej. Forum Energii wskazuje również, że mobilizacja na rzecz realizacji założeń planu jest szansą na bezpieczną zimę dla wielu polskich gospodarstw domowych. Eksperci z Forum Energii przeanalizowali KPO pod kątem efektywności energetycznej, ciepłownictwa, wodoru iOZE. Na co zwraca uwagę polski think tank?

• Zobacz również: Pompa ciepła bez ocieplenia budynku? Jak łatwo przystosować budynek do pompy ciepła?

Odnawialne Źródła Energii

W KPO możemy przeczytać, że celem dla OZE do połowy 2026 roku jest osiągnięcie łącznej mocy zainstalowanej w PV i lądowej energetyce wiatrowej na poziomie 23,5 GW. Zdaniem Organizacji, ambicje te powinny być wyraźnie podniesione, gdyż te ustalone na poziomie 23,5 GW wydają się znacznie niedoszacowane. Obecnie moc fotowoltaiki w Polsce to już 10 GW. Z kolei moc wiatru na lądzie wynosi około 7 GW. Realizacja planu zawartego w KPO oznaczałaby wzrost mocy OZE wynoszący zaledwie 6,5 GW w ciągu 4 lat (w 2021 roku przyrost mocy samej fotowoltaiki wyniósł prawie 2,5 GW). Forum Energii zaznacza, że zwiększenie tych ambicji wiązałoby się z dodatkowymi inwestycjami w sieci dystrybucyjne finansowanych publicznie (nie finansowanych z KPO), a nie wsparcia budowy nowych źródeł wytwórczych.

W KPO zapowiedziano również finansowanie magazynów energii elektrycznej. W planie wyznaczono cel instalacji 28 tys. przydomowych magazynów energii o minimalnej pojemności 4 kWh do 30 czerwca 2026 roku. Zdaniem Forum Energii, dofinansowywanie indywidualnych magazynów energii jest kontrowersyjne. Think tank wskazuje, że wyższą efektywnością ekonomiczną charakteryzują się większe, lokalne magazyny litowo-jonowe.

Jako priorytet Forum Energii wskazuje również zniesienie zasady 10H, co umożliwi powstawanie nowych mocy z onshore relatywnie szybko i przy znacznie mniejszych nakładach finansowych. Jak podaje Ireneusz Zyska, MKiŚ zabiega o to, aby Sejm zajął się projektem nowelizacji jeszcze na drugim posiedzeniu w czerwcu. Dzięki temu projekt będzie mógł zostać przyjęty przez Senat jeszcze przed wakacjami a następnie, ustawa mogłaby zostać skierowana do podpisu prezydenta.

Zielony wodór

W zakresie wodoru Forum Energii zaznacza, że cele zawarte w KPO odzwierciedlają minimum wynikające z IV pakietu gazowego i unijnej strategii wodorowej. Think tank wskazuje, że nie widać w tych celach szczególnych ambicji, ale zaznacza, że jest to właściwy kierunek. Problemem, na który wskazuje Forum Energii jest to, że w dokumencie brakuje czytelnej informacji, że wodór powinien w pierwszej kolejności trafić do przemysłu. Wodór jest określany mianem brakującego elementu układanki jaką jest transformacja energetyczna i powinien być wykorzystywany tam, gdzie zastąpienie paliw kopalnych jest najtrudniejsze. Zdaniem Forum Energii tworzenie warunków prawnych dla rozwoju transportu wodorowego jest zasadne, ale wydatkowanie pieniędzy na rozwój mobilności wodorowej już nie. 

“Wydatkowanie pieniędzy publicznych na wytwarzanie wodoru niskoemisyjnego nie ma sensu. Cała interwencja w wodór powinna służyć wytwarzaniu, przechowywaniu i wykorzystywaniu zielonego wodoru w przemyśle.” - czytamy w komunikacie Forum Energii.

Ponadto w opinii Forum Energii późna realizacja kamieni milowych oznacza późne wejście do gry w gospodarce opartej na wodorze, a zatem ryzyko utraty szans na zagospodarowanie nisz rynkowych.

Efektywności energetyczna, ogrzewnictwo

Polski KPO nie precyzuje, jaki ma być udział elektryfikacji ogrzewnictwa w ramach wymiany źródeł ciepła w budynkach. Elektryfikacja ogrzewnictwa powinna być znacznie przyspieszona. Ponadto, KPO stawia za to mało ambitny postulat maksymalnego udziału kotłów gazowych w wymienianych źródłach ciepła. W KPO możemy przeczytać, że “należy zapewnić, aby kotły gazowe nie stanowiły więcej niż 40 proc. całkowitej liczby wymienionych źródeł ciepła na poziomie inwestycji.” Forum Energii wskazuje, że ten odsetek powinien być niższy i dodaje, że w ostatnich miesiącach spadł poniżej 30 proc.

W opracowaniu Forum Energii zwrócono również uwagę na zsynchronizowanie działań w programie Czyste Powietrze z długoterminową strategią renowacji. Zdaniem think tanku brakuje jednak minimalnych standardów dla budynków, które po modernizacji powinny charakteryzować się wskaźnikiem zużycia energii dla nowych budynków (WT21) lub niższym.

• Zobacz również: Tylko w 2019 roku zła jakość powietrza zabiła około 307 tys. Europejczyków – co robią miasta?

Ciepłownictwo

Forum Energii wskazuje, że plany dotyczące ciepłownictwa systemowego zapisane w KPO są niewystarczające. Zdaniem think tanku należy je zazieleniać w jeszcze większym stopniu, czyli zamiast dopuszczać inwestycje gazowe, konsekwentnie przechodzić na sieci niskotemperaturowe zasilane OZE. 

W obszarach wymienionych przez Forum Energii inwestycje wynoszą łącznie 9,2 mld euro. Realne zmiany wywołane przez realizację KPO będą zależały od sposobu wdrażania planu oraz strategii REPowerEU.

“Dość ryzykowne jest pozostawianie większości kamieni milowych na połowę 2026 r. – zmiany muszą zadziać się wcześniej, z uwagi na konkurencyjność firm i dobrostan gospodarstw domowych.” - czytamy w opinii Forum Energii.

Kluczowa będzie także sprawność instytucji, które będą przyjmować wnioski do beneficjentów. 

KPO nie przedstawia kompleksowego obrazu transformacji energetycznej w Polsce, ale stanowi jego dobry zalążek. Dzięki zatwierdzeniu KPO przez KE, rząd dostaje z Unii Europejskiej do ręki potężne narzędzie przygotowania Polski na nadchodzącą zimę i kolejne trudne miesiące walki z kryzysem energetycznym i klimatycznym.

Źródło: Forum Energii, www.gov.pl.