Mrożenie cen energii i ETS-2: wyzwania polskiej polityki energetycznej [VIDEO]

• Mrożenie cen energii w Polsce było uzasadnione, by przeciwdziałać skutkom inflacji i wesprzeć gospodarkę. Ekspertka oceniła, że decyzja ta sprzyja przyszłemu obniżeniu stóp procentowych, co jest potrzebne, by ożywić wzrost gospodarczy. Przyznała jednak, że ten krok jest kosztowny dla budżetu i był motywowany również politycznie – ze względu na majowe wybory prezydenckie.
• Wprowadzenie ETS-2 w 2027 roku objąć ma ogrzewanie i transport, co zwiększy koszty życia Polaków, zwłaszcza korzystających z paliw kopalnych. Transformacja energetyczna w takim kraju jak Polska, którego system energetyczny wciąż bazuje na węglu jest szczególnie trudna.
• Celem powinno być takie prowadzenie transformacji, by zminimalizować jej skutki społeczne i zapobiec radykalizacji postaw politycznych. Ekspertka apelowała o zrównoważone podejście, uwzględniające wsparcie technologiczne i ekonomiczne, które złagodziłoby obciążenia dla obywateli i umożliwiło bardziej sprawiedliwą realizację polityki klimatycznej.

Mrożenie cen energii jako impuls gospodarczy

Zdaniem Sobczyk-Grygiel, decyzja o mrożeniu cen energii w Polsce w obliczu wysokiej inflacji, rekordowych stóp procentowych i nadchodzących wyborów prezydenckich była uzasadniona. Jej zdaniem, decyzja ta pomoże w ustabilizowaniu inflacji, co powinno skłonić Radę Polityki Pieniężnej do obniżenia stóp procentowych. Polska gospodarka, by mocniej się rozwijać, potrzebuje obniżki stóp procentowych – zauważyła ekspertka.

Pobudzenie wzrostu gospodarczego – jak mówiła – jest z kolei kluczowe w obliczu wysokiego deficytu budżetowego oraz procedury nadmiernego deficytu, jaką w ubiegłym roku Komisja Europejska nałożyła na Polskę. Sobczyk-Grygiel wskazała też na kontekst polityczny decyzji o mrożeniu cen prądu: W maju mamy wybory prezydenckie. Byłoby to politycznie bardzo ryzykowne działanie, gdyby rząd, w warunkach tak ostrego sporu politycznego, jaki mamy w Polsce, nie zdecydował się na ten ruch.

Dla wielu obserwatorów, mrożenie cen energii to krok, który wymaga znaczących nakładów budżetowych. Jednak, jak podkreślała Sobczyk-Grygiel, w dłuższej perspektywie może to przyczynić się do stabilizacji gospodarczej. Wysoka inflacja była jednym z powodów, dla których poprzedni rząd utracił poparcie. Obecna ekipa chce uniknąć tych samych błędów, a obniżenie stóp procentowych wesprze nie tylko firmy, ale też zwykłych obywateli – dodała ekspertka. W perspektywie kolejnego roku, jej zdaniem, rząd powinien jednak dokonać takich zmian regulacyjnych, które pozwolą odmrozić ceny prądu, bez drastycznego efektu dla gospodarstw domowych.

ETS-2: wyzwanie dla transformacji energetycznej

Kolejnym kluczowym tematem było wprowadzenie systemu ETS-2, czyli dodatkowego podatku węglowego obejmującego ogrzewanie i transport. Jak podkreśliła Sobczyk-Grygiel, konsekwencje tej decyzji mogą być dotkliwe dla polskiego społeczeństwa. Jeżeli mamy samochód na benzynę czy na gaz, albo ogrzewamy dom gazem, to będziemy płacić wyższe rachunki – wyjaśniła.

Wprowadzenie ETS-2, które ma wejść w życie w 2027 roku, to kolejny krok na drodze transformacji energetycznej. Polska, która wciąż duże udziały węgla w swoim miksie energetycznym (w 2024 r. ponad 57 proc.), stoi przed szczególnymi wyzwaniami. Sobczyk-Grygiel zaznaczyła, że dla rządu to temat trudny zarówno z punktu widzenia gospodarczego, jak i politycznego. Jeśli ETS-2 wejdzie w życie w zaplanowanym terminie, może to znacząco wpłynąć na sytuację polityczną przed kolejnymi wyborami parlamentarnymi, które mają się odbyć jesienią 2027 r. – powiedziała.

Ekspertka wskazała również, że transformacja energetyczna w Polsce wymaga bardziej kompleksowego podejścia i wsparcia dla obywateli – najpierw należy ich wesprzeć w termomodernizacji domów, wymianie źródeł ciepła, rozwijać bezemisyjny transport – przede wszystkim koleje – oraz transport publiczny, a dopiero potem nakładać nowe obciążenia. Dobrym pomysłem wydaje się zatem w pierwszej kolejności wdrożenie w Polsce Społecznego Funduszu Klimatycznego, a dopiero potem wprowadzanie ETS2. Istnieje realna możliwość, że – jeżeli Polsce nie uda się zbudować w UE koalicji na rzecz odsunięcia w czasie wprowadzenia ETS2 – jednostronnie zdecyduje się przesunąć jego wejście w życie.

Radykalizacja nastrojów jako zagrożenie

Zarówno w Polsce, jak i w innych krajach świata, koszty transformacji energetycznej stają się coraz częściej przyczyną wzrostu radykalnych nastrojów społecznych. Sobczyk-Grygiel przytoczyła przykłady z innych krajów: Ostatnie wybory w Rumunii, wzrost poparcia dla skrajnych sił w Holandii czy w Stanach Zjednoczonych pokazują, że nie można lekceważyć nastrojów społecznych. Ekspertka podkreśla, że polityka klimatyczna musi być prowadzona w sposób, który nie tylko uwzględnia globalne cele, ale także chroni społeczeństwa.

Sobczyk-Grygiel zaapelowała o zmianę filozofii podejścia do kosztów transformacji. Więcej marchewki, mniej kija. Nie możemy przerzucać największych ciężarów na konsumentów i mniejszych graczy, takich jak rolnicy. To musi być proces, który obejmuje solidarne wsparcie i rozwój technologii, które pozwolą zmniejszyć koszty dla wszystkich.

Kompleksowe podejście kluczem do sukcesu

Podsumowując swoje wystąpienie, ekspertka podkreśliła znaczenie dialogu i współpracy między rządem, sektorem prywatnym oraz społeczeństwem obywatelskim. Transformacja energetyczna to proces, który wymaga nie tylko odważnych decyzji politycznych, ale także odpowiedniej komunikacji z obywatelami. Ludzie muszą wiedzieć, dlaczego podejmowane są takie, a nie inne decyzje, i jak wpłynie to na ich codzienne życie. Tylko wtedy możemy liczyć na ich wsparcie – zakończyła Sobczyk-Grygiel.

Decyzje o mrożeniu cen energii oraz wprowadzeniu ETS-2 to dopiero początek drogi, na której Polska musi zmierzyć się z globalnymi wyzwaniami klimatycznymi i gospodarczymi. Jak wskazują eksperci, sukces tych działań zależy od tego, czy będą one prowadzone w sposób zrównoważony i sprawiedliwy, zarówno dla gospodarki, jak i dla obywateli.