Na początku marca wejdzie w życie rozporządzenie F-gazowe! Co to oznacza dla rynku pomp ciepła?

• Już 11 marca wejdzie w życie rozporządzenie F-gazowe!
• Na kiedy zaplanowano datę wycofania F-gazów z sektora pomp ciepła?
• Co z próbami szczelności i serwisem? Okazuje się, że od 2026 roku wejdzie zakaz stosowania F-gazów przy serwisowaniu pomp ciepła.

Rozporządzenie wejdzie w życie po dwudziestu dniach od publikacji w Dzienniku Ustaw UE, czyli 11 marca 2024 roku. Wskazano w nim podstawy przyjętych zmian, w zakresie F-gazów: przyjęcie celów klimatycznych UE, w tym również poprzez znaczące zmniejszenie emisji fluorowanych gazów cieplarnianych (wg sprawozdania Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu z 2021 roku nawet o 90 % do 2050 roku w porównaniu z 2015 roku). Na stronie UE opublikowano również nowe rozporządzenie w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO).

Takie są daty ostatecznego odejścia od F-gazów w sektorze pomp ciepła:

• 2032 r. dla małych monoblokowych pomp ciepła i klimatyzacji (<12kW),
• 2035 r. dla klimatyzacji typu split i pomp ciepła, z wcześniejszymi terminami dla niektórych typów systemów typu split o wyższym potencjale globalnego ocieplenia,

Warto wiedzieć, że od dnia 1 stycznia 2026 roku zabrania się stosowania fluorowanych gazów cieplarnianych o GWP (potencjał tworzenia globalnego ocieplenia) wynoszącym co najmniej 2500 do konserwacji lub serwisowania urządzeń klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła. Zmiany dotkną także eksportu. Od dnia 12 marca 2025 roku zabroniony będzie wywóz stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła, które zawierają fluorowane gazy cieplarniane o GWP równym 1000 lub większym lub których działanie jest od nich zależne.

Czym są F-gazy?

W gwoli przypomnienia - gazy fluorowane (zwane F-gazami) to chemikalia produkowane przez człowieka, które przyczyniają się do tworzenia dziur w warstwie ozonowej, zwiększając ryzyko ekspozycji na szkodliwe promienie ultrafioletowe (UV). Rada Unii Europejskiej podjęła decyzję o wprowadzeniu nowych regulacji, których celem jest ograniczenie i ostatecznie zakończenie wykorzystania F-gazów. Te środki mają na celu zintensyfikowanie dotychczasowych działań Unii Europejskiej, mających na celu ograniczenie wykorzystania tych substancji. F-gazy, w tym wodorofluorowęglowodory (HFC), są obecne w wielu domowych urządzeniach jak klimatyzacje, pompy ciepła, lodówki czy urządzenia elektryczne. Rada podkreśla, że wpływ F-gazów na efekt cieplarniany może być do tysiąca razy większy niż wpływ dwutlenku węgla, choć stanowią one tylko 2,5% całkowitych emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej. 

Unia Europejska już wcześniej podjęła kroki w regulacji obu tych typów substancji, odpowiednio poprzez rozporządzenie o F-gazach z 2014 roku i rozporządzenie o substancjach zubożających warstwę ozonową z 2009 roku. Komisja Europejska jednak przedstawiła propozycje dotyczące nowych regulacji w dniu 5 kwietnia 2022 roku. Parlament Europejski zatwierdził te propozycje 30 marca 2023 roku, a Rada osiągnęła porozumienie 5 kwietnia 2023 roku. Po negocjacjach, trzy instytucje UE doszły do wstępnego porozumienia 5 października 2023 roku, które zostało następnie formalnie zaakceptowane przez Parlament i Komitet Przedstawicieli Rady. Ostateczne przyjęcie przez Radę nastąpiło 29 stycznia 2024 roku, a oba rozporządzenia wejdą w życie po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i będą miały zastosowanie 20 dni później. Data ta wypada 11 marca 2024 roku.

• Zobacz również: Mikroturbiny wiatrowe vs. fotowoltaika – co jest lepszym wyborem? Porównujemy!

Co zmieni rozporządzenie f-gazowe?

Zgodnie z nowymi regulacjami zużycie F-gazów ma zostać całkowicie zakończone do 2050 roku, przy czym produkcja HFC zostanie ograniczona do 15% od roku 2036 względem okresu 2011-2013. Ograniczenia te mają zostać wprowadzone stopniowo. Produkty zawierające HFC zostaną wycofane z rynku europejskiego, jeśli ich zastąpienie innymi gazami będzie możliwe z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia. 

Do 1 stycznia 2030 roku Komisja Europejska ma za zadanie dokonać rewizji oraz ocenić rezultaty i wpływ proponowanych regulacji dotyczących fluorowanych gazów cieplarnianych. Obejmie to analizę dostępności ekonomicznie uzasadnionych i technologicznie możliwych do zastosowania alternatyw dla tych substancji chemicznych. Do roku 2040, Komisja będzie musiała również zweryfikować, czy zaplanowane zakończenie używania HFC do 2050 roku jest realistyczne, uwzględniając postęp technologiczny oraz dostępność substytutów.

Kontrole szczelności

Operatorzy i producenci urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane w ilościach określonych w regulacjach muszą zapewnić ich kontrolę szczelności, chyba że urządzenia są hermetycznie zamknięte i oznakowane, zawierające gazy w ilościach mniejszych niż 10 ton ekwiwalentu CO₂ lub mniej niż 2 kg. Urządzenia hermetyczne zamontowane w budynkach mieszkalnych, zawierające mniej niż 3 kg F-gazów, są wyłączone z obowiązku kontroli szczelności. 

W maju 2022 roku Komisja Europejska przedstawiła plan REPowerEU. W planie tym zawarto cel polegający na wprowadzeniu 10 mln pomp ciepła do 2027 roku i podwojeniu tempa instalowania pomp ciepła do 2030 roku. Wprawdzie w wyniku środków przewidzianych w rozporządzeniu F-gazowym sektor pomp ciepła przestawi się na czynniki chłodnicze o niższym GWP, jednak zwiększenie wykorzystania pomp ciepła zgodnie z planem REPowerEU może wpłynąć na dostępność HFC na rynku unijnym i będzie częściowo zależeć od wprowadzenia na rynek technologii alternatywnych oraz od liczby wykorzystywanych pomp ciepła nadal wymagających gazów o wyższym GWP. Jeżeli Komisja stwierdzi, że takie niedobory istnieją, możliwe powinno być udostępnienie dodatkowych kontyngentów HFC dla sektora pomp ciepła

Źródło: eur-lex.europa.eu, research.hktdc.com