Polska nadal bez zaktualizowanego planu na rzecz energii i klimatu

• 30 czerwca 2023 roku minął termin dostarczenia aktualizacji NECP do Unii Europejskiej.
• Pod koniec zeszłego roku Unia wystosowała w tej kwestii rekomendacje dla Polski.
• Obecny plan powstał w 2019 roku.

Obowiązek stworzenia NECP wynika z postanowień zawartych w europejskim rozporządzeniu w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu z 2018. Ostateczna wersja dokumentu, uwzględniająca rekomendacje unijne i publiczne, została opublikowana w grudniu 2019 roku. Miała być zrewidowana i zaktualizowana do połowy 2023 roku.

Aktualne postanowienia

Plan na rzecz energii i klimatu realizuje 5 wymiarów: bezpieczeństwa energetycznego, wewnętrznego rynku energii, efektywności energetycznej, obniżenia emisyjności oraz badań naukowych, innowacji i konkurencyjności. Obecnie NECP Polski, jako cele na lata 2021-2030 wyznacza między innymi redukcję emisji gazów cieplarnianych o 7% w porównaniu do 2005 roku (w sektorach nieobjętych ETS),  21-23% udziału OZE w finalnym zużyciu energii brutto (wtym 14% udziału OZE w transporcie) i redukcję do 56-60% udziału węgla w produkcji energii elektrycznej.

Unijne rekomendacje

18 grudnia 2023 roku Unia Europejska wystosowała rekomendację w sprawie spójności działań Polski z unijnym celem neutralności klimatycznej oraz z zapewnieniem postępów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. W dokumencie stwierdzono, że postępy Polski wydają się w dużej mierze niewystarczające. Pierwszym krokiem w celu poprawy tej sytuacji, powinno być, według rekomendacji, ustanowienie ram prawnych i regularna ocena realizacji i aktualizacja ustanowionych celów. Oprócz stworzenia odpowiednich ram prawnych (w tym również aktualizacji NECP) rekomendacje wymieniają również zwiększenie wysiłków w zakresie zmniejszania emisji pochodzących z transportu, użytkowania gruntów i leśnictwa.

Pozostałe kraje członkowskie

Zestawienie poprzednich i aktualnych celów zawartych w NEPC, źródło: EMBER

24 na 27 państw członkowskich Unii Europejskiej dostarczyło już aktualizację swoich NECP. Belgia, Irlandia i Łotwa z opóźnieniem; Polska, Bułgaria i Austria nadal zwlekają. W ramach zaktualizowanych planów, wiele krajów ustanowiło ambitniejsze cele. Litwa planuje osiągnąć do 2030 roku 100% udziału energii odnawialnej. Cel w ramach poprzedniego planu wynosił 89%. Obecnie Litwa produkuje 76% energii z OZE. Szybsze przejście na energię odnawialną planuje też Dania (99% z OZE w 2030), Portugalia (92%), Grecja (82%), Hiszpania (78%), Holandia (76%), Włochy (71%), Czechy (41%) Węgry (31%) i Cypr (31%). Niektóre państwa musiały jednak zrezygnować ze swoich dotychczasowych ambicji i ustanowić skromniejsze cele. Francja zeszła z planowanych w poprzedniej wersji NECP 38% z OZE na 35%, a Chorwacja z 79% na 78%. 

Źródło: energy.ec.europa.eu, EMBER, www.gov.pl