Południowa i wschodnia Europa zagrożona ogromnymi karami za import energii do UE

Przedstawiciele krajów południowej i wschodniej Europy, planujące wstąpienie do Unii Europejskiej, 3 lipca spotkały się w Bośni i Hercegowinie, w celu wzmocnienia rynku energii i znalezienia sposobu na uniknięcie potencjalnych taryf za dostawy energii do UE.

Zdjęcie autora: Redakcja GLOBEnergia

Redakcja GLOBEnergia

Podziel się

Czym jest system CBAM?

W październiku 2023 roku wszedł w życie okres przejściowy systemu CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism). System CBAM jest nowym instrumentem polityki klimatycznej UE, mającym na celu wyrównanie kosztów emisji CO2 dla towarów importowanych do UE i tych objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). Ma to zapobiegać ucieczce emisji do krajów o niższych standardach polityki klimatycznej i środowiskowej, co prowadziłoby do globalnego wzrostu emisji.

W okresie przejściowym, który potrwa do grudnia 2025 roku, importerzy lub pośredni przedstawiciele celni są zobowiązani składać kwartalne sprawozdania dotyczące towarów objętych CBAM. Pierwsze sprawozdanie należało złożyć do 31 stycznia 2024 roku dla towarów importowanych w IV kwartale 2023 roku. W tym okresie nie będą uiszczane żadne opłaty związane z CBAM.

Po zakończeniu okresu przejściowego, od 1 stycznia 2026 roku, importerzy będą musieli corocznie deklarować ilość towarów przywiezionych do UE w poprzednim roku oraz związane z nimi emisje wbudowane i ponosić proporcjonalny do nich koszt certyfikatów CBAM. Cena certyfikatów będzie odzwierciedlać cenę uprawnień ETS.

Towary objęte CBAM w okresie przejściowym obejmują cement, żeliwo i stal, aluminium, nawozy, wodór i energię elektryczną. Zakres towarów będzie się z czasem poszerzał, aby pełniej odzwierciedlać sektory objęte EU ETS.

Organy celne poinformują importerów o obowiązkach sprawozdawczych związanych z CBAM.

Jak rozwiązać problem?

Tegoroczne spotkanie jest szczególnie ważne z dwóch względów. Po pierwsze, 21 czerwca tego roku w kilku krajach bałkańskich wystąpiła kilkugodzinna przerwa w dostawie prądu, której przyczyny z pewnością muszą zostać przeanalizowane. Po drugie, już w styczniu 2026 roku w życie wchodzi wyżej wymieniony system CBAM, który najmocniej dotknie Bośnię, Czarnogórę oraz Macedonię Północną, które generują znaczne przychody z eksportu węglowej energii elektrycznej do Unii Europejskiej.

Spośród sześciu krajów Bałkanów, Bośnia i Hercegowina jest zdecydowanym liderem w eksporcie energii do UE, ponieważ transportuje aż 20% swojej całkowitej produkcji. Dla porównania Serbia eksportuje 10%.

Po wprowadzeniu CBAM eksport energii węglowej będzie karany, a więc te kraje stracą ogromną część swoich przychodów. Dokładne warunki nie są jednak ustalone, a więc szansa na uniknięcie tak wysokich kar nadal istnieje.

Chęć uniknięcia tych kar wiąże się jednak z zacieśnieniem integracji z UE i prawdopodobnym wdrożeniem systemu podobnego do handlu emisjami. Konieczne będzie również głębsze zintegrowanie rynków energetycznych z UE, szczególnie w zakresie handlu krótkoterminowym energią elektryczną.

Jako kraje kandydujące do wstąpienia do Unii Europejskiej, muszą mieć na uwadzę kary związane z wytwarzaniem emisji. Ponadto znając politykę energetyczną, jaką prowadzi UE, kraje bałkańskie powinny dążyć do zmian w swoich mixie energetycznym, ograniczając wytwarzanie energii z paliw kopalnych.

Do wprowadzenia kar w systemie CBAM zostało jeszcze 1,5 roku. Jest to czas, którym Bałkany muszą prowadzić intensywny dialog z UE, w celu rozwiązania problemów związanych z eksportem energii.

Źródło: www.euractiv.com; www.gov.pl

Zdjęcie autora: Redakcja GLOBEnergia

Redakcja GLOBEnergia