Program Czyste Powietrze: wyzwania i zmiany 

• Czy finansowanie Czystego Powietrza na najbliższe lata jest zabezpieczone?
• Jakie zmiany planowane są dalej w programie?
• Całą rozmowę przeczytasz na portalu Termomodernizacja.pl!

Program Czyste Powietrze zmagał się ostatnio z wyzwaniami – zmianami w zakresie finansowania i regulaminu programu. Jarosław Guzal, redaktor naczelny Termomodernizacja.pl rozmawiał na ten temat z Roberetem Gajdą, Zastępcą Prezesa Zarządu NFOŚiGW. Czego się dowiedział?

Finansowanie programu

Deklarowane 103 miliardy złotych, które miały zasilić program, okazały się nie mieć realnego pokrycia, co spowodowało opóźnienia i zatory płatnicze. Jak zauważa Robert Gajda, od końca zeszłego roku brakowało środków, co wpłynęło na możliwość realizacji programu. Dopiero od kwietnia 2024 roku, dzięki środkom z Krajowego Planu Odbudowy, sytuacja finansowa zaczęła się poprawiać. Od tego momentu do funduszy wojewódzkich przekazano prawie 2,7 miliarda złotych, co pozwoliło na stopniowe eliminowanie zaległości.

Jednym z głównych problemów, z jakimi borykał się program, było nagromadzenie nieprzetworzonych wniosków. Wielu z nich datuje się nawet na 2021 rok, co wynikało z decyzji o wstrzymaniu rozpatrywania wniosków z powodu braku zabezpieczonych środków. W niektórych regionach zatory były bardziej dotkliwe niż w innych. Nowe zarządy wojewódzkich funduszy muszą teraz rozwiązać te problemy i przyśpieszyć proces rozpatrywania wniosków.

Wyzwania finansowe i plany na przyszłość

Aby obsłużyć program Czyste Powietrze do 2029 roku, szacuje się, że potrzebne będzie około 50 miliardów złotych. Planowane jest zgromadzenie tych środków z różnych źródeł, co wymagać będzie znacznych wysiłków organizacyjnych i finansowych. Celem programu jest zabezpieczenie termomodernizacji około 1,6 miliona domów, co ma kluczowe znaczenie dla redukcji emisji szkodliwych substancji i poprawy jakości powietrza w Polsce.

Nowe kierunki i inicjatywy

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) podejmuje kroki mające na celu uszczelnienie i usprawnienie programu. Jednym z planowanych działań jest stworzenie zielonej listy certyfikowanych audytorów. Audyty mają na celu poprawę efektywności energetycznej budynków i eliminowanie nieuczciwych praktyk. Istotnym krokiem będzie również wprowadzenie wymogu ocieplania budynków na przykład przy instalacji pomp ciepła, aby maksymalizować efektywność energetyczną tych urządzeń.

W ramach usprawnienia programu planowane jest również wprowadzenie maksymalnych cen dla materiałów używanych w inwestycjach, co ma na celu zapobieganie nadużyciom finansowym i optymalizację kosztów. Fundusz podejmuje także działania mające na celu ograniczenie przypadków, w których beneficjenci o deklarowanych niskich dochodach wykorzystują dotacje w sposób nieuczciwy, na przykład inwestując w kilka nieruchomości jednocześnie.

Kontrola i odpowiedzialność beneficjentów

NFOŚiGW zamierza zwiększyć kontrolę nad realizacją inwestycji. Minimum 5% wszystkich inwestycji ma być obecnie  regularnie kontrolowanych, aby zapewnić zgodność z warunkami umowy. Kolejne 5% kontroli ma być finansowane dodatkowymi środkami, co ma na celu zwiększenie nadzoru i zapobieganie nadużyciom.

Beneficjenci, którzy otrzymują wsparcie finansowe na modernizację swoich domów, muszą być świadomi swoich zobowiązań. Jeżeli stwierdzi się, że po otrzymaniu dotacji na przykład na instalację pompy ciepła, beneficjent ponownie zainwestuje w kotły na paliwa stałe, może to być podstawą do zwrotu całej dotacji.

Całą rozmowę z Robertem Gajdą możesz przeczytać na portalu Termomodernizacja.pl: