Przemysł w Polsce: gdzie jesteśmy teraz i gdzie zmierzamy?

Wyzwania ekologiczne i energetyczne

Sytuacja wygląda podobnie jak w sektorze energetycznym. Potrzebne są zmiany, by zachować konkurencyjność i nadążyć za nową erą systemów przemysłowych. W tym miejscu pojawia się kwestia dekarbonizacji przemysłu i stosowania nowych technologii. Polski sektor przemysłowy musi podjąć kroki, by dostosować się do nowych realiów i nie zostać w tyle za międzynarodową konkurencją.

Przemysł w Polsce odpowiada za znaczną część zużycia energii w kraju oraz emisji gazów cieplarnianych. Około 25% wszystkich emisji gazów cieplarnianych w Polsce pochodzi właśnie z tego sektora, a połowa zużywanego w kraju gazu ziemnego trafia do zakładów przemysłowych. Mimo tego temat dekarbonizacji przemysłu w Polsce nie jest szeroko obecny w debacie publicznej. W wielu innych państwach europejskich obniżanie emisji jest kluczowym elementem strategii konkurencyjności przemysłowej, co sprawia, że Polska może zostać w tyle, jeśli nie podejmie odpowiednich działań.

Brak zdecydowanych kroków w kierunku dekarbonizacji niesie ze sobą ryzyko zwiększenia kosztów produkcji, zwłaszcza w kontekście rosnących cen energii pochodzącej z paliw kopalnych. Tutaj pojawia się kolejny problem, bo zaniedbania i brak konkretnych zmian w profilu generacji energii doprowadziły do wysokich cen energii. Polski przemysł płaci najwięcej w Europie za energię elektryczną. 

Źródło: Forum Energii, “Gdzie zacząć transformację przemysłu?”

Transformacja przemysłu to nie tylko dekarbonizacja technologii produkcji. Ważne są zmiany na poziomie energetycznym, by zapewnić większą niezależność sektora. Na pewno pomocne okazałoby się zwiększenie generacji energii na miejscu. Obecnie, zgodnie z powyższym wykresem, najwięcej energii przemysł pobiera z sieci. Co generuje kolejny problem, bo polski miks energetyczny jest zdominowany przez paliwa kopalne. Dlatego też sieciowa energia jest droga, obciążając wysokimi kosztami przedsiębiorstwa. Większa samowystarczalność energetyczna obniży te koszty i zwiększy niezależność, czyli bezpieczeństwo produkcji. Jednocześnie inwestycja w OZE wpisze się w trend dekarbonizacji. 

Ponadto zaniechanie reform ekologicznych może prowadzić do utraty pozycji konkurencyjnej na globalnym rynku. Aby zachować swoją rolę jako liczącego się gracza w gospodarce światowej, Polska musi postawić na ekologiczne rozwiązania i innowacje technologiczne w przemyśle.

Kluczowa rola przemysłu w polskiej gospodarce

Przemysł stanowi filar polskiej gospodarki, odpowiadając za zatrudnienie co piątego pracującego Polaka i generując 23% krajowej wartości dodanej. Wśród najważniejszych sektorów wyróżniają się przemysł spożywczy, produkcja wyrobów metalowych, branża chemiczna oraz petrochemiczna, a także sektor motoryzacyjny. Przemysł metalurgiczny, chociaż energochłonny, ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania innych gałęzi gospodarki.

Źródło: Forum Energii, “Gdzie zacząć transformację przemysłu?”

Zgodnie z danymi z raportu Forum Energii najbardziej energochłonnymi sektorami polskiego przemysłu pozostają rafinerie i koksownie, metale i żywność.  

Sektory te, mimo że często wymagają dużych nakładów energetycznych, odgrywają istotną rolę w łańcuchu wartości, tworząc bazę dla produkcji wyrobów o wyższej wartości dodanej. Przykładem może być przemysł chemiczny i metalurgiczny, które choć same w sobie nie generują największych zysków, dostarczają surowców i półproduktów niezbędnych dla branż takich jak motoryzacja czy budownictwo. Co do sektora żywności, jest on strategiczny dla niezależności państwa. Dlatego dekarbonizacja tej branży powinna być priorytetem. 

Dekarbonizacja jako wyzwanie i szansa

Dekarbonizacja przemysłu to jedno z najważniejszych wyzwań stojących przed polską gospodarką, ale jednocześnie szansa na zdobycie przewagi konkurencyjnej na rynku międzynarodowym. Inwestycje w zielone technologie i odnawialne źródła energii stają się coraz bardziej opłacalne, zarówno pod względem ekologicznym, jak i ekonomicznym. Mimo że pełna dekarbonizacja to proces technologicznie złożony, dostępne już dziś rozwiązania mogą przynieść znaczące korzyści w krótkim czasie.

W polskich warunkach branże takie jak przemysł spożywczy, chemiczny, papierniczy oraz drzewny mają duży potencjał do szybkiej redukcji emisji dzięki mniejszemu zużyciu energii i możliwościom zastosowania istniejących technologii. Z kolei sektory o wysokim zapotrzebowaniu na energię, takie jak produkcja metali, również wymagają szybkiej transformacji ze względu na ich strategiczne znaczenie dla całej gospodarki oraz bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Czas na transformację przemysłu

Aby polski przemysł mógł utrzymać konkurencyjność na rynku międzynarodowym, konieczne jest opracowanie całościowej strategii dekarbonizacji. Kluczowe znaczenie ma modernizacja istniejących zakładów przemysłowych oraz wprowadzenie nowoczesnych technologii, które pozwolą na efektywne ograniczenie zużycia energii oraz emisji gazów cieplarnianych.

Przykładem mogą być technologie wykorzystujące niskotemperaturowe ciepło, które są już dostępne na rynku i mogą przyczynić się do znacznej redukcji emisji. Ważnym elementem transformacji będzie również rozwój produkcji zielonego wodoru, który może zrewolucjonizować sektory energochłonne, takie jak przemysł chemiczny i metalurgiczny.

Polska, aby w pełni wykorzystać swój potencjał, musi jak najszybciej wdrożyć działania na rzecz ograniczenia emisji oraz modernizacji energetycznej przemysłu. Tylko w ten sposób możliwe będzie utrzymanie stabilnej pozycji Polski w europejskiej i światowej gospodarce, jednocześnie dbając o środowisko oraz przyszłość kolejnych pokoleń.

Źródła: własne, Forum Energii