Rekuperacja – zasady doboru. Sprawdź, na co zwrócić uwagę!

Dywagacje na temat zasad doboru rekuperacji zacznijmy od kwestii fundamentalnych. Przed podjęciem decyzji o inwestycji powinniśmy mieć na względzie parę czynników. Po pierwsze, rekuperacja musi być jedynym rodzajem wentylacji stosowanym w danym pomieszczeniu. Innymi słowy, wentylacja mechaniczna nie może jednocześnie współpracować z wentylacją grawitacyjną lub hybrydową. Tyczy się to zwłaszcza budynków modernizowanych, gdzie konieczne jest wyłączenie z funkcjonowania innych rodzajów wentylacji. 

Jak podkreśla Dariusz Zabrzycki, ekspert z firmy WOLF, wentylacja mechaniczna musi być projektowana w taki sposób, aby możliwy był przepływ powietrza z pomieszczenia o mniejszym zanieczyszczeniu do pomieszczenia o większym zanieczyszczeniu. 

- W przypadku tzw. pomieszczeń “czystych” (np. sypialnia lub salon) zawsze projektujemy nawiew powietrza. Natomiast do pomieszczeń nazywanych potocznie “brudnymi”, w których mamy do czynienia z wilgocią (czyli np. łazienka lub kuchnia) zawsze musimy zaprojektować wyciąg powietrza z pomieszczenia - zaznacza Dariusz Zabrzycki. 

Poza tymi dwoma rodzajami pomieszczeń wyróżnia się również obszary przejściowe, do których zalicza się np. korytarz. Zwykle wystarczy, że w takich pokojach będzie możliwy swobodny przepływ powietrza. Ogólnie rzecz biorąc instalacja powinna być zaprojektowana w taki sposób, aby ilość powietrza nawiewanego była równa ilości powietrza wywiewanego. Niekiedy jednak trudno jest spełnić ten warunek. Jak zauważa ekspert, wtedy z pomocą przychodzą nam wspomniane obszary przejściowe, gdzie można umieścić dodatkowy nawiew lub wywiew - w zależności od potrzeb. 

Inwestycja w wentylację mechaniczną pociąga za sobą także konieczność dostosowania drzwi. Powinny mieć one podcięcie o odpowiedniej wysokości, co umożliwi swobodny przepływ powietrza. 

Wymagany strumień powietrza wentylowanego

Przejdźmy teraz stricte do wytycznych projektowych. Przy doborze odpowiedniej rekuperacji absolutną podstawą jest zaznajomienie się z wymogami dotyczącymi ilości powietrza, które musimy wentylować z poszczególnych pomieszczeń ze względu na ich przeznaczenie i sprzęt w nich zamontowany. Tak więc zgodnie z normą PN-83/B-03430/Az3:2000:

● kuchnia z kuchenką gazową (wyciąg) - 70 m3/h

● kuchnia z kuchenką elektryczną (wyciąg) - 50 m3/h

● łazienka (wyciąg) - 50 m3/h

● toaleta (wyciąg) - 30 m3/h

● pokój mieszkalny (nawiew) - 30 m3/h/os lub 1 wymiana/h, jednak nie mniej niż 20 m3/h na osobę

● pomieszczenie pomocnicze bez okna (wyciąg) - 15 m3/h

● przedsionek (nawiew) - 15 m3/h

Pamiętajmy jednak, że podane powyżej wartości odnoszą się do minimalnej ilości powietrza nawiewanego bądź wywiewanego z danego pomieszczenia. Firma projektująca wentylację mechaniczną powinna, dysponując kubaturą poszczególnych pomieszczeń, określić indywidualne wartości strumienia nawiewanego lub wywiewanego powietrza w każdym z pokoi. 

Jak rozmieścić elementy instalacji?

Wiedząc już, jaki strumień powietrza powinien być doprowadzony do poszczególnych pomieszczeń możemy przyjrzeć się sprawom czysto technicznym, czyli wielkości i rozmieszczeniu rur. 

- Rury, którymi doprowadzamy powietrze do pomieszczeń mają pewne ograniczenia jeżeli chodzi o przepływ objętościowy. Musimy również zwrócić uwagę na opory liniowe całej instalacji. Nie prowadzimy jednej, dużej rury, która doprowadzi wymagane 100 m3/h do danego pomieszczenia, tylko projektujemy 4 przewody, gdzie przez każdy przewód doprowadzimy ok. 25 m3/h - podkreśla Dariusz Zabrzycki z firmy WOLF. 

Tak więc może zdarzyć się, że w jednym pomieszczeniu będziemy mieć więcej niż jedną skrzynkę rozprężną. Owa skrzynka jest elementem przyłączeniowym instalacji wentylacyjnej, na którym montowane są anemostaty nawiewne lub wywiewne. Do każdej skrzynki rozprężnej musi być doprowadzony jeden lub dwa przewody w zależności od wymaganego wydatku powietrza. Przy projektowaniu położenia nawiewów i wywiewów warto jest zwrócić uwagę na planowane położenie mebli w budynku. 

- Dzięki temu w trakcie projektowania instalacji nie zaplanujemy położenia skrzynki rozprężnej np. bezpośrednio nad łóżkiem lub sofą. Jest to ważne ze względu na komfort mieszkańców - jeżeli ktoś będzie tam siedział, to nie będzie mu, krótko mówiąc, wiało na głowę. Im więcej mamy informacji na początku, tym lepiej będziemy mogli zaprojektować instalację - zauważa ekspert. 

Uważaj na opory liniowe

Znając już wielkość strumienia powietrza, a także rozmieszczenie poszczególnych elementów, możemy określić już długość całej instalacji. Jest to kluczowe w punktu widzenia obliczenia oporów liniowych w przewodach. 

- Prawidłowy dobór instalacji powinien polegać na tym, żeby opory liniowe nie przekroczyły umownej wartości 130 Pa. Wartość ta jest jednak zależna od sprężu samych wentylatorów, więc proszę się nie trzymać kurczowo tej liczby - apeluje Dariusz Zabrzycki. 

Kiedy stworzyliśmy już kompleksowy schemat naszej instalacji, możemy przejść do określenia jej oporu. Opór instalacji obliczamy dla obiegu krytycznego (najbardziej niekorzystnego), czyli dla anemostatu, który jest najbardziej oddalony od centrali rekuperacyjnej. Tak więc naszym celem, jako instalatorów, jest to, aby opory liniowe w najbardziej niekorzystnym obiegu nie przekroczyły wspomnianej wartości 130 Pa. 

Jak podkreśla ekspert, w przypadku rekuperacji w systemie rozdzielaczowym opory w każdym obiegu (od centrali wentylacyjnej do anemostatu) powinny być sobie równe. W idealnym przypadku każdy z przewodów powinien być jednakowej długości. Jest to jednak bardzo trudne, jeżeli nie niemożliwe do osiągnięcia. Dlatego też w celu zrównoważenia oporów na poszczególnych odcinkach rur doprowadzających lub odprowadzających powietrze z pomieszczeń można zastosować kryzy. Taka kryza jest zazwyczaj montowana na przewodach krótszych, aby ich opory liniowe były bardziej zbliżone do tych występujących na rurach dłuższych.

Wybór centrali rekuperacyjnej

Opór całej instalacji jest ściśle związany z tym, jaki opór może pokonać sama centrala rekuperacyjna. Dlatego tak ważny jest odpowiedni dobór centrali. Pomocny w wyborze właściwego urządzenia może być wykres zależności oporów powietrznych systemu przewodów od natężenia przepływu. Jest to tzw. charakterystyka wydajności centrali rekuperacyjnej. Jednak Dariusz Zabrzycki zwraca również uwagę na to, by nie dobierać centrali “na styk”. 

- W trakcie eksploatacji opór instalacji może się zwiększać w zależności od stopnia zabrudzenia filtrów lub czerpni. W związku z tym warto sobie zachować pewien zapas w przypadku doboru centrali na podstawie charakterystyki - zauważa ekspert z firmy WOLF. 

Podsumowując, dobór odpowiedniej instalacji rekuperacyjnej ogranicza się do trzech głównych kwestii: określenia wymaganego strumienia powietrza wentylacyjnego w danym pomieszczeniu, wyboru i rozmieszczenia poszczególnych elementów instalacji w logiczny sposób oraz dostosowania oporów liniowych w instalacji. Każdy z tych punktów jest skomplikowany na swój sposób, ale warto pamiętać o jednym - instalacja musi być dobrana pod indywidualne potrzeby klienta. Tylko wtedy może ona funkcjonować prawidłowo. 

Artykuł powstał na postawie materiałów z cyklu Webinarowa Środa