W 2021 roku sprzedano w Polsce blisko 93 tys. pomp ciepła. Co wpłynęło na tak dobry wynik?

Polska dołączyła do europejskiej czołówki. Sprzedaż pomp ciepła przypadająca na mieszkańca Polski w 2021 roku była większa niż w przypadku dwóch kluczowych rynków pomp ciepła w Europie – w Niemczech i w Wielkiej Brytanii. Od 2011 roku liczba sprzedanych pomp ciepła typu powietrze/woda w Polsce wzrosła do 2021 roku ponad 50-krotnie, a od 2017 roku – 10-krotnie. 

W 2021 roku liczba sprzedanych pomp ciepła służących do centralnego ogrzewania wzrosła o 80 proc. w stosunku do 2020 roku, a cały rynek pomp ciepła o 66 proc. W roku 2021 sprzedano blisko 93 tys. pomp ciepła łącznie z powietrznymi pompami ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Szczegółowe dane może przeczytać TUTAJ. Jakie czynniki wpłynęły na tak dynamiczny rozwój rynku? Wyjaśniamy. 

Atrakcyjność inwestycji

Podobnie jak w 2020 roku, głównym czynnikiem wpływającym na duże wzrosty sprzedaży pomp ciepła typu powietrze/woda była większa atrakcyjność rozwiązań oraz niskie koszty ogrzewania, a także rosnące zaufanie do tej technologii, zarówno wśród użytkowników jak i instalatorów - wyjaśnia PORT PC.

Na popyt istotnie wpływa także zainteresowanie inwestorów bezemisyjnymi systemami grzewczymi, również z powodu komfortu obsługi i wzrostu świadomości ekologicznej. Pompa ciepła zamontowana w budynku nie powoduje emisji zanieczyszczeń do powietrza. 

Programy dotacyjne

Na wyraźny wzrost zainteresowania pompami ciepła w Polsce przełożyła się większa intensywność finansowego wsparcia pomp ciepła w programie Czyste Powietrze od maja 2020 roku. Na znaczeniu zyskała także ulga termomodernizacyjna. Urządzenia dofinansowane w ogólnopolskim programie objęły blisko 30 proc. udziału sprzedanych pomp ciepła w Polsce w 2021 roku. Wzrost liczby sprzedanych gruntowych pomp ciepła w 2021 roku wiąże się również ze wzrostem zainteresowania programem Czyste Powietrze.

Ważną przyczyną wzrostu było rosnące zainteresowanie produkcją energii elektrycznej na własne potrzeby w ramach dynamicznie rozwijającej się energetyki prosumenckiej np. poprzez montaż systemów fotowoltaicznych na dachach budynków i rozliczanie w ramach systemu opustu. Nie bez wpływu pozostaje program priorytetowy Mój Prąd, wspierający rozwój prosumenckich instalacji fotowoltaicznych. W tym roku ruszy jego czwarta już edycja.

Widoczna jest kontynuacja spadku z 2020 roku w sprzedaży pomp ciepła typu powietrze/woda do ciepłej wody. Można przypuszczać, że zdecydowana większość sprzedawanych pomp ciepła typu powietrze/woda służących do ogrzewania budynków, realizuje też funkcję podgrzewania wody użytkowej.

Strategie transformacji sektora ogrzewnictwa

Szczególne znaczenie dla przyszłego rozwoju pomp ciepła w Europie miało wydanie w 2021 roku mapy drogowej „Net Zero by 2050” autorstwa Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA). Opracowanie pokazuje, że droga do osiągnięcia krytycznego celu zerowej emisji netto, choć wymagająca ambitnego podejścia i oparcia się o szczegółowe analizy, przyniesie jednak ogromne korzyści dla gospodarek światowych. Pompy ciepła i efektywne technologie chłodzenia odgrywają ważną rolę w osiągnięciu tego celu w sektorze ciepła i chłodu. Do 2050 roku, ponad 85 proc. budynków powinno uzyskać poziom ZCRB „zero-carbon-ready”, czyli gotowości do zerowej emisji dwutlenku węgla, przy obniżeniu intensywności zapotrzebowania na ciepło o 75 proc.

Elektryczne pompy ciepła mają zaspokajać połowę globalnego zapotrzebowania na ciepło do 2045 roku i blisko 2/3 ciepła w krajach rozwiniętych w 2050 roku. Według tego założenia łączna liczba zainstalowanych pomp ciepła powinna zwiększyć się z 180 mln sztuk w 2020 roku, do 600 mln sztuk w 2030 roku, a następnie do 1,8 mld sztuk w 2050 roku. Udział budynków istniejących, które zostaną zmodernizowane do poziomu gotowości do zerowej emisji dwutlenku węgla (ZCRB) musi wzrosnąć z wartości poniżej 1 proc. w 2020 roku do 20 proc. w 2030 roku, oraz ponad 85 proc. w 2050 roku. Odpowiedni udział w nowych budynkach musi już w 2030 roku wynosić 100 proc. Mapa drogowa IEA wyraźnie wskazuje na potrzebę jednoczesnego połączenia termomodernizacji i dekarbonizacji budynków mieszkalnych - wskazuje PORT PC.

W opinii prezesa PORT PC, Pawła Lachmana, zarówno wspomniany raport IEA „Net Zero by 2050”, jak i najnowszy raport McKinsey „The net-zero transition” ze stycznia 2022 rok jednoznacznie wspierają plany strategiczne Komisji Europejskiej w zakresie ogrzewania budynków.

Polityki wspierające wdrażanie nowoczesnych technologii grzewczych

Pompy ciepła zostały uznane za kluczowe rozwiązania dekarbonizacyjne w ogrzewaniu w głównych strategiach Europejskiego Zielonego Ładu, czyli w strategii dotyczącej integracji sektora energetycznego i sektorowej strategii budynkowej Komisji Europejskiej tzw. Fali Renowacji. Obydwie strategie w spójny sposób przedstawiają, jaki będzie model transformacji energetycznej w UE. Polega on na produkcji energii elektrycznej z OZE i łączeniu sektorów, czyli przede wszystkim elektryfikacji transportu, a także ogrzewnictwa i ciepłownictwa systemowego. Zwiększoną produkcję energii elektrycznej mają zapewnić odnawialne źródła energii, których udział w miksie elektroenergetycznym w 2030 roku ulegnie podwojeniu, osiągając poziom 55-60 proc., natomiast w 2050 roku ma wzrosnąć do poziomu 84 proc.

Warunki Techniczne 

Również projekt nowej europejskiej dyrektywy EPBD z grudnia 2021 roku jednoznacznie wspiera tzw. standard bezemisyjnych budynków o wyższych wymogach niż aktualne wynikające z Warunków Technicznych WT 2021 (EP<65 kWh/m2rok) oraz takich, w których zamontowane są bezemisyjne źródła ogrzewania i ciepłej wody, nie powodujące emisji dwutlenku węgla na miejscu (w budynkach). W ten nowy standard budynków mieszkalnych doskonale wpisuje się zapowiadany przez NFOŚiGW na II kwartał 2022 roku program dofinansowania budynków jednorodzinnych z pompami ciepła - Moje Ciepło.

2022 rok będzie także obiecujący dla branży

Według PORT PC, w 2022 roku należy spodziewać się dalszych znacznych wzrostów liczby sprzedanych pomp ciepła typu powietrze/woda na poziomie ponad 50 proc., oraz wzrostu liczby sprzedanych gruntowych pomp ciepła o ponad 20 proc. Przewiduje się stagnację lub nieznaczny spadek sprzedaży pomp ciepła przygotowujących ciepłą wodę użytkową. 

Głównym powodem dalszego wzrostu sprzedaży będzie atrakcyjność kosztów ogrzewania za pomocą pomp ciepła w najbliższych latach. W przypadku nowych budynków z instalacjami ogrzewania płaszczyznowego, koszty ogrzewania pompami ciepła są niższe o 40-50 proc. od kosztów ogrzewania peletem drzewnym, gazem ziemnym czy olejem opałowym (p. przykład kosztów ogrzewania i ciepłej budynku zgodnego z WT 2021 o pow. 130 m2). 

W przypadku istniejących budynków jednorodzinnych oszczędność kosztów ogrzewania wynikająca z zastosowania pomp ciepła sięga nawet 30 proc.

Potrzebne są kadry

Dalsze wzrosty rynku mogą napotkać na istotną barierę związaną z brakiem wykwalifikowanych instalatorów montujących pompy ciepła. Może to stanowić wąskie gardło dla dalszego rozwoju rynku. Rozwiązaniem zastosowanym np. w Szwajcarii może być standaryzacja i uproszczenie montażu wykonywanych instalacji, powszechne systemy szkoleń instalatorów, wdrożenie inteligentnych programów badawczo-rozwojowych dla producentów pomp ciepła w Polsce oraz badania monitoringowe pracujących pomp ciepła w budynkach mieszkalnych. Istotnym wyzwaniem jest produkcja taniej polskiej pompy ciepła i to w jak możliwie prosty sposób można zamontować oraz uruchamiać instalacje z pompami ciepła. Kolejna ważna kwestia to skrócenie łańcucha dostaw i produkcji podzespołów pomp ciepła i osprzętu. Istotnym zagadnieniem dotyczącym rozwoju rynku jest potrzeba akcji informacyjnej o możliwości zastosowania pompy ciepła w istniejących budynkach, w miejsce kotła węglowego. 

Źródło: PORT PC