W Polsce pojawi się 300 klastrów energii, a ich rozwój przyspieszy nowe regulacje

Celem najnowszego projektu nowelizacji ustawy o OZE (UC99) jest stworzenie warunków umożliwiających realizację obowiązków wynikających z Dyrektywy RED II w zakresie udziału energii z OZE w końcowym zużyciu energii brutto w 2030 roku. O  jego szczegółowych założeniach pisaliśmy TUTAJ.

Propozycje przepisów mają na celu stworzenie atrakcyjnych warunków prawnych dla rozwoju energetyki rozproszonej w Polsce. Klastry energii zapewniają poprawę lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, szerszego wykorzystania miejscowych zasobów, w tym surowców energetycznych i OZE, oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości i społeczności lokalnych. Odpowiedni dobór odnawialnych i innych źródeł wytwarzania energii w ramach kooperatyw energetycznych, takich jak m.in. klastry energii, może lokalnie zapewnić samowystarczalność regionów. Takie podejście wymagać będzie zmiany dotychczasowego rynku produkcji i dystrybucji energii oraz wdrażania nowych modeli rynkowych - wskazują autorzy projektu nowelizacji. 

Zgodnie z PEP2040 społeczności energetyczne, w tym klastry energii, dla dobra członków swej społeczności będą wytwarzać, dystrybuować i magazynować energię elektryczną na własne potrzeby. Zgodnie z celem założonym w PEP2040 w 2030 roku będzie działało w Polsce 300 takich zbiorowych podmiotów.

Definicja klastra energii

Definicja klastra energii została wprowadzona do polskiego porządku prawnego nowelizacją ustawy o OZE z dnia 22 czerwca 2016 roku. W latach 2017-2018 Ministerstwo Energii przeprowadziło dwa konkursy dla klastrów energii, w wyniku których 66 inicjatyw uzyskało Certyfikat Pilotażowego Klastra Energii i zostało wpisanych na Listę Pilotażowych Klastrów Energii. Obecnie obowiązujące przepisy ustawy w sposób bardzo ogólny określają zasady współpracy biznesowej w ramach klastrów energii, co znacząco ograniczyło rozwój rynku.

W projektowanej definicji klastra energii wprowadzono wymóg, aby stroną porozumienia była przynajmniej jedna jednostka samorządu terytorialnego. Katalog uczestników takiego porozumienia jest otwarty i obejmuje osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Dzięki powyższemu rozwiązaniu, stroną porozumienia klastra energii będą mogły zostać spółki osobowe, czego nie przewiduje obecny stan prawny. Ponadto, zakres przedmiotowy działalności klastra uzupełniono o magazynowanie energii.  

Z dotychczasowej definicji klastra energii wyłączono do przepisów materialnych warunek terytorialności. Proponuje się, aby działalność w ramach klastra energii mogła być prowadzona na obszarze jednego powiatu lub pięciu sąsiadujących ze sobą gmin, ale w ramach jednego operatora sieci dystrybucyjnej. 

Rejestr klastrów energii

Warunkiem wstępnym uczestniczenia w nowych rozwiązaniach przewidzianych dla klastrów będzie uzyskanie wpisu do nowego rejestru klastrów energii, który będzie prowadzić Prezes URE. Wpis do rejestru nie będzie obowiązkowy. Założeniem regulacji jest unikanie nadmiarowych obowiązków po stronie uczestników klastra energii. Dotychczasowi członkowie klastrów energii nie będą musieli zmieniać profilu swojej działalności, aby dostosować się do brzmienia nowych regulacji. Dopiero w przypadku chęci uczestniczenia w systemie wsparcia lub usłudze ograniczania obciążenia szczytowego konieczne będzie dostosowanie się do nowych przepisów oraz uzyskanie wpisu do rejestru - czytamy w uzasadnieniu do projektu. Przepisy zakładają, że wniosek o wpis do rejestru składa koordynator klastra energii, z kolei prezes URE dokonuje wpisu w ciągu 14 dni od złożenia wniosku. 

System wsparcia dla klastrów

System wsparcia odnosi się do ilości energii wytworzonej z OZE przez strony porozumienia klastra energii, który został wpisany do rejestru klastrów energii, wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej, a następnie pobranej w celu jej zużycia przez strony porozumienia klastra energii dla danej godziny okresu rozliczeniowego. W tym zakresie wprowadzono zwolnienie z opłaty OZE, opłaty kogeneracyjnej, akcyzy oraz obowiązków związanych ze świadectwami pochodzenia.

Mechanizm wsparcia ma charakter czasowy. Będzie funkcjonował w dwóch etapach. Pierwszy okres będzie trwać do 31 grudnia 2026 roku. Wymagane będzie, aby co najmniej 30 proc. energii wytwarzanej i wprowadzanej do sieci energii przez strony porozumienia klastra energii pochodziło z OZE, a łączna moc zainstalowanych instalacji w klastrze energii nie przekraczała 100 MW energii elektrycznej oraz umożliwiała pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 40 proc. łącznego rocznego zapotrzebowania stron porozumienia klastra energii. Ponadto, zdolność magazynowania energii stron porozumienia klastra energii powinna wynosić co najmniej 2 proc. łącznej mocy zainstalowanej instalacji wytwórczych w tym klastrze energii.

W drugim etapie wymagania zostaną zwiększone. Od 1 stycznia 2027 roku wsparcie będzie przysługiwać wobec tych klastrów energii, które wykażą, że co najmniej 50 proc. energii wytwarzanej i wprowadzanej do sieci energii pochodzi z OZE, zaś łączna moc zainstalowanych instalacji w klastrze nie przekracza 100 MW energii elektrycznej oraz umożliwia pokrycie w ciągu roku w każdej godzinie nie mniej niż 50 proc. łącznych dostaw do stron porozumienia klastra energii w zakresie energii elektrycznej. Ponadto, konieczne będzie posiadanie zdolności magazynowania energii na poziomie 5 proc. łącznej mocy zainstalowanej instalacji wytwórczych w klastrze energii.

Przewidziane zostały również dodatkowe korzyści w odniesieniu do kosztów usług dystrybucji, których wysokość zależy od ilości energii elektrycznej pobranej przez członków klastra energii, uzależnione od spełnienia warunków w zakresie osiągnięcia odpowiedniego poziomu zużycia własnego dla danej godziny okresu rozliczeniowego. Wysokość współczynnika wysokości kosztów powiązana została z poziomem zużycia własnego i wynosi on maksymalnie 75 proc. wartości kosztów.

Usługa ograniczania obciążenia szczytowego

Usługa ograniczania obciążenia szczytowego jest zdefiniowaną w ustawie formułą odpłatnego świadczenia na rzecz OSD przez klaster energii usługi w postaci ograniczenia szczytowej generacji energii. Wprowadzenie tej usługi otwiera nowe możliwości dla klastrów oraz może stanowić użyteczne narzędzie do bilansowania energii elektrycznej przez operatora sieci dystrybucyjnej, wzmacniając jej stabilność.

Źródło: Rządowe Centrum Legislacji