Zmiany w regulaminie listy ZUM. Branża komentuje rządowe decyzje

Pompy ciepła na liście ZUM – zmiany wprowadzono bez konsultacji z branżą? 

W roku 2024, bez udziału i wiedzy dwóch sygnatariuszy wspomnianego porozumienia – PORT PC i SPIUG – wprowadzono dodatkowe modyfikacje do regulaminu programu „Czyste Powietrze”. Zmiany te skutkowały m.in.:

• sztucznym ograniczeniem liczby typów pomp ciepła kwalifikujących się do programu;
• narzuceniem obowiązku przeprowadzania dodatkowych testów sprawności pomp ciepła w warunkach niskotemperaturowych, mimo że nie wynikało to ani z postanowień porozumienia, ani z przepisów prawa unijnego (dot. etykiet energetycznych ELD). Takie testy nie są wymagane w innych krajach UE, a jednocześnie podnosiły koszty certyfikacji urządzeń co najmniej dwukrotnie – mimo że z technicznego punktu widzenia ich przeprowadzanie nie jest konieczne.

Według wspólnego stanowiska PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska, wprowadzone regulacje ograniczały swobodę rynkowej konkurencji i uderzały w interesy producentów pomp ciepła – zarówno polskich, jak i europejskich – czyli firm dostarczających technologie niezbędne do realizacji celów klimatycznych Polski i całej Unii Europejskiej.

Zapowiedź zniesienia obowiązku dodatkowych testów w warunkach niskotemperaturowych stanowi potwierdzenie słuszności zarzutów zgłaszanych przez branżę. Pokazuje też, jak ważne jest przestrzeganie warunków porozumień zawieranych z przedstawicielami sektora – zwłaszcza tych, które mają bezpośredni wpływ na realizację ambitnych celów klimatycznych.

Lista ZUM a baza EPREL – czy pompy ciepła są sprzedawane legalnie?

Organizacje zwracają również uwagę, że zmiany regulaminu listy ZUM ogłoszone w kwietniu 2024 roku zostały wprowadzone bez ich udziału i wiedzy, mimo że PORT PC i SPIUG były formalną stroną porozumienia. Według posiadanych informacji, w procesie wprowadzania dodatkowych zmian aktywnie uczestniczyła natomiast IGU OZE, co budzi poważne wątpliwości dotyczące transparentności konsultacji i równego traktowania wszystkich stron porozumienia.

PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska pozytywnie oceniają także kolejną najnowszą decyzję NFOŚiGW, o której poinformowano w korespondencji z Ministerstwa Klimatu i Środowiska − dotyczącą natychmiastowej zgodności produktów grzewczych nowo wprowadzanych na listę ZUM z bazą EPREL. Jednocześnie wyrażają stanowczy sprzeciw wobec przewidzianego przez NFOŚiGW długiego okresu weryfikacji produktów już znajdujących się na liście ZUM, który ma sięgać niemal do końca tego roku (do 15 grudnia 2025). 

Analiza prawna jednoznacznie wskazuje, że produkty, które są nieobecne w bazie EPREL, nie zostały legalnie wprowadzone do obrotu rynkowego i nie mogą być objęte dofinansowaniem. W związku z tym organizacje ponownie apelują o jak najszybsze usunięcie ich z bazy ZUM.

Czyste Powietrze – MKiŚ będzie respektować europejskie certyfikaty

Zmiany zapowiedziane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska dotyczą również respektowania w programie „Czyste Powietrze” europejskich certyfikatów jakości dla pomp ciepła: HP Keymark, EHPA Q i Eurovent. PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska, doceniając najnowszą decyzję o uznawaniu tych certyfikatów w trzech z czterech kategorii pomp ciepła, zarazem stanowczo apelują o pełne odblokowanie możliwości ich stosowania również dla największej i najważniejszej z punktu widzenia konsumenta kategorii pomp ciepła typu powietrze-woda przeznaczonych do ogrzewania budynków. Zwracają przy tym uwagę, że do chwili obecnej nie przedstawiono żadnych formalnych zastrzeżeń wobec tych znaków jakości.

HP Keymark, EHPA Q i Eurovent to uznane w całej UE systemy certyfikacji, które charakteryzują się istotnie wyższymi wymaganiami w zakresie kontroli jakości pomp ciepła niż te określone w dokumentach programu „Czyste Powietrze”. Brak ich uznania w Polsce narusza zasadę wzajemnego uznawania oraz stanowi istotną barierę dla uczciwej konkurencji na rynku urządzeń grzewczych, ograniczając w ten sposób ofertę konsumencką.

Mając na uwadze powyższe fakty, PORT PC, SPIUG oraz APPLiA Polska oczekują:

• pełnego wyjaśnienia okoliczności naruszenia porozumienia z grudnia 2023 roku,
• przywrócenia transparentności działań oraz równego traktowania wszystkich stron porozumienia,
• odblokowania możliwości uznawania europejskich znaków jakości także dla pomp ciepła typu powietrze-woda przeznaczonych do ogrzewania budynków,
• natychmiastowego usunięcia z listy ZUM produktów, które nie znajdują się w bazie EPREL

Jak zauważają organizacje, decyzja o wycofaniu się z dodatkowych wymogów badań jest właściwa, choć zdecydowanie spóźniona, ponieważ doprowadziła do wygenerowania dodatkowych zbędnych kosztów oraz do obciążenia dodatkową pracą wielu producentów pomp ciepła. PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska oczekują od MKiŚ oraz NFOŚiGW podjęcia dalszych działań, które zapewnią pełną zgodność regulacji krajowych z przepisami unijnymi oraz zasadami uczciwej konkurencji – tak aby uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości.

Źródło: PORT PC, SPIUG, APPLiA Polska