Stan OZE w Europie – jak Polska wypada na tle innych krajów?

Ponieważ świat zmierza w kierunku zrównoważonej energii, wiele krajów Unii Europejskiej podejmuje znaczące kroki w celu promowania odnawialnych źródeł energii. Pojawia się jednak pytanie, jak Polska wypada na tle innych krajów UE? Przeanalizujemy polski sektor OZE i porównamy go z wysiłkami innych krajów.

Wskaźniki energetyczne

Rok 2021 był rokiem szczególnym pod względem monitorowania energii odnawialnej w bilansach poszczególnych krajów UE - był to pierwszy rok, w którym zastosowano

szczegółowe przepisy dotyczące obliczeń, zawartych w dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii. Jak wyglądał rynek odnawialnych źródeł energii i na którym miejscu w każdej kategorii znalazła się Polska?

Energia wiatrowa

Eurostat podał, że w 2021 r. moc zainstalowana netto w energetyce wiatrowej w Unii Europejskiej wzrosła o 11,3 GW, w tym 0,6 GW na morzu, w porównaniu z rokiem poprzednim. Dzięki temu łączna moc netto w energetyce wiatrowej w krajach UE wyniosła 188,4 GW, w tym 15,1 GW na morzu. Jest to drugi najlepszy wynik w ostatniej dekadzie, według bazy danych Eurostatu. Rozwój energetyki wiatrowej nie jest jednak wystarczająco szybki, aby zrealizować cele klimatyczne wyznaczone przez UE na rok 2030. 

Największą zainstalowaną moc w energetyce wiatrowej w 2021 roku miały Niemcy - 63 833 MW, w tym 7 787 MW na morzu. Drugie miejsce zajęła Hiszpania z 27 907,7 MW. Z kolei Polska miała 6 967,3 MW, przy czym żadnej morskiej, co plasuje ją na ósmej pozycji.

Fotowoltaika

Pomimo wyzwań gospodarczych spowodowanych pandemią COVID-19, rynek fotowoltaiczny w Unii Europejskiej pozostał silny i aktywny przez cały rok 2021. Zakłócenia w łańcuchach dostaw i wzrost kosztów komponentów systemów słonecznych nie obniżyły atrakcyjności fotowoltaiki ze względu na wysokie ceny energii elektrycznej na rynku. Eurostat poinformował o 40,7% wzroście maksymalnej mocy netto w UE w 2021 r. w porównaniu z rokiem poprzednim. W rezultacie całkowita moc zainstalowana w UE wzrosła o 18,9% i osiągnęła 161,9 GW na koniec roku. Na czele listy znalazły się Niemcy z mocą 59 371 MW, a Polska zajęła szóste miejsce z 7 415,5 MW.

Słoneczna energia cieplna

Termiczna energia słoneczna ponownie zyskuje popularność na rynku - wynika z danych EurObserv'ER. W Unii Europejskiej w 2021 r. odnotowano wzrost o 7,1%, a łączna powierzchnia zastosowań energii słonecznej wynosi 2,1 mln m². Wykorzystywane są kolektory płaskie i próżniowe do produkcji i ogrzewania ciepłej wody użytkowej w budynkach mieszkalnych, ciepłownictwie i sieciach przemysłowych. Polska zajmuje czwarte miejsce wśród krajów UE z 112,8 MW energii słonecznej, podczas gdy Niemcy prowadzą z 450,1 MW.

Energia wodna

W 2021 roku Unia Europejska wygenerowała 348,3 TWh odnawialnej energii wodnej, czyli energii elektrycznej wytworzonej z naturalnego przepływu wody, bez uwzględnienia energii elektrycznej wytwarzanej przez pompy. Odzwierciedla to niewielki wzrost o 0,3% w porównaniu z poprzednim rokiem, jak wynika z raportu Eurostatu. Chociaż energia wiatrowa wyprzedziła energię wodną jako podstawowe źródło energii odnawialnej w UE, energia wodna nadal ma silną pozycję na świecie. Francja jest liderem z 26 291 MW energii wodnej, a Polska zajmuje trzynaste miejsce z 2 398 MW.

Energia geotermalna

Według EurObserv'ER, w latach 2020-2021 nastąpił niewielki wzrost geotermalnych mocy elektrycznych w krajach Unii Europejskiej, przy czym Niemcy jako jedyny kraj zwiększyły swoje moce wytwórcze poprzez dodanie zakładu Garching an der Altz w Bawarii. Szacowana geotermalna moc elektryczna w UE osiągnęła 1 041,4 MW. Warto zaznaczyć, że produkcja energii elektrycznej brutto w Unii Europejskiej spadła o 2,7% w latach 2020-2021 do 6,5 TWh. Włochy mają największą moc zainstalowaną elektrowni geotermalnych w UE, wynoszącą 771,8 MW. Natomiast  pod względem zużycia ciepła geotermalnego, na prowadzeniu znajduje się Francja z 209.1 MW, za to Polska zajmuje siódme miejsce z 28,4 MW.

Pompy ciepła

Jak wynika z danych przedstawionych przez EurObserv'ER, w 2021 roku w Unii Europejskiej sprzedano ponad 5,2 mln pomp ciepła, co obejmuje wszystkie rodzaje zakresów mocy i technologii. Świadczy to o znacznym wzroście o 17,8% w stosunku do roku poprzedniego. Dane obejmują rynek mieszkaniowy i komercyjny, który obejmuje zakres od kilku kW do kilkudziesięciu kW. Jednak rynek pomp ciepła o dużej i średniej mocy jest dość ograniczony. Włochy przodują w zestawieniu z największą sprzedażą powietrznych pomp ciepła (2 108 000), a Polska stoi na dziesiątej pozycji z 90 383 sprzedanymi urządzeniami. Szwecja prowadzi na rynku gruntowych pomp ciepła z 25 499 sprzedanymi jednostkami, a Polska jest na piątym miejscu z 5 650 sprzedanymi jednostkami.

Biogaz

Według Eurostatu produkcja energii pierwotnej z biogazu w całej Unii Europejskiej w 2021 roku nieznacznie wzrosła, bo tylko o 1,6% w porównaniu do poprzedniego roku, osiągając 14,9 Mtoe, czyli o połowę mniej niż w 2020 roku. Dominuje biogaz z odpadów nieszkodliwych lub surowej masy roślinnej (na poziomie 83,5% w 2021 roku), gaz z osadów ściekowych (7,8%), biogaz wysypiskowy (7,7%) i biogaz termalny (0,9%). Produkcja energii pierwotnej z biogazu w Unii Europejskiej jest największa w Niemczech (7518.2 ktoe). Polska znajduje się na ósmym miejscu z wynikiem 319.4 ktoe. 

Odnawialne odpady komunalne

W 2021 r, 9,3 Mtoe energii pierwotnej zostało wytworzone z odnawialnych odpadów komunalnych przetworzonych w zakładach w Unii Europejskiej. Produkcja była o 125 ktoe większa niż w roku poprzednim, ale liczba ta nie obejmuje całej energii odzyskanej w zakładach WtE (waste-to-energy). Jest ona ograniczona do energii odzyskanej z odpadów biodegradowalnych (kartony, papier, odpady kuchenne, etc.). Produkcja energii pierwotnej z odnawialnych odpadów komunalnych w Unii Europejskiej jest najwyższa w Niemczech (3 148, 4 ktoe). Polska zajmuje dalekie dwunaste miejsce z wynikiem 140.1 ktoe. 

Biopaliwa stałe

W 2021 roku w Unii Europejskiej odnotowano znaczący wzrost zużycia energii z biomasy stałej, obejmujący wszystkie rodzaje pozyskiwania energii; z drewna kłodowego, peletów, odpadów drzewnych i produktów ubocznych, w kilku krajach, w tym we Francji, Niemczech i większości Europy Północnej. Eurostat podał liczbę 104,1 Mtoe za ten rok, co stanowi wzrost o 8,3% w stosunku do roku poprzedniego. Wzrost ten można przypisać dłuższemu sezonowi grzewczemu ze względu na ostrzejszą zimę, jak również wyższym cenom energii z paliw kopalnych w drugiej połowie roku, co sprawiło, że paliwa z biomasy stały się bardziej opłacalne. Niemcy są liderem UE z najwyższą produkcją energii pierwotnej i zużyciem krajowym brutto biopaliw stałych na poziomie 14 043 ktoe, podczas gdy Polska zajmuje piąte miejsce z wynikiem 9 082 ktoe.

Skoncentrowana energia słoneczna

Aby wykorzystać energię słoneczną, systemy Concentrated Solar Power (CSP) wykorzystują lustra lub soczewki wyposażone w mechanizm śledzący. Systemy te koncentrują promieniowanie słoneczne, które jest odbijane z dużego obszaru do małego obszaru odbioru. Całkowita globalna moc wytwarzania skoncentrowanej energii słonecznej wyniosła 6 570,9 MW do końca 2021 roku, przy czym sama Unia Europejska odpowiada za 2 328,8 MW, a Hiszpania za 2 304 MW. Pomimo swoich zalet, skoncentrowana energia słoneczna pozostaje mało popularną opcją, z zaledwie kilkoma elektrowniami zlokalizowanymi w Hiszpanii, Francji, Włoszech, Danii i Niemczech.

Energia oceanu

Potencjał energii morskiej, określanej również jako energia oceanu, jest znaczący dla krajów nadmorskich, które chcą zdywersyfikować swoje źródła energii elektrycznej. Europejski rynek energii morskiej jest bardzo konkurencyjny, a firmy walczą o wprowadzenie do masowej produkcji swoich koncepcji turbin morskich lub konwerterów energii fal. Projekty związane z energią fal, pływów i prądów są oficjalnie monitorowane pod kątem produkcji netto przez Eurostat i Międzynarodową Agencję Energii w ramach klasyfikacji "pływy, fale i ocean". Francja prowadzi w Unii Europejskiej pod względem mocy 241,12 MW, za nią plasuje się Hiszpania z 5,6 MW, a na trzecim miejscu Holandia z 1,39 MW.

Odnawialna energia w transporcie

Od 1 stycznia 2021 roku została wdrożona nowa ustawa o dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii, która obejmuje wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w transporcie. Dyrektywa ma na celu wycofanie do 2030 roku biopaliw wysokiego ryzyka, które powodują pośrednie zmiany w użytkowaniu gruntów, i zastąpienie ich "zaawansowanymi" biopaliwami lub syntetycznymi paliwami odnawialnymi, które nie pochodzą z upraw. Może to obejmować produkcję "zielonego" wodoru i łączenie go z sekwestrowanym węglem.

Niemcy są obecnie największym konsumentem biopaliw dla transportu w Unii Europejskiej, zużywając 2 984,0 ktoe w 2021 roku. Polska zajmuje szóste miejsce z 1 119,7 ktoe. Pod względem wykorzystania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w transporcie, Niemcy są również w czołówce z 454,4 ktoe, podczas gdy Polska zajmuje dziewiąte miejsce z 41,9 ktoe.

Mimo wyzwań, jakie Polska wciąż ma do pokonania w celu dogonienia innych krajów europejskich pod względem energii odnawialnej, istnieją powody do optymizmu. W ostatnich latach zwiększyła się świadomość znaczenia energii odnawialnej w realizacji celów zrównoważonego rozwoju i redukcji emisji dwutlenku węgla. Dzięki dalszym inwestycjom i zaangażowaniu Polska ma potencjał, aby stać się liderem w sektorze energii odnawialnej i przyczynić się do bardziej zrównoważonej przyszłości dla wszystkich.