Jak odnawialne źródła energii wpisują się w cele zrównoważonego rozwoju?

Energia odnawialna nie jest już tylko technologiczną ciekawostką – to dziś jeden z filarów światowej gospodarki i polityki klimatycznej. Jej znaczenie podkreśla Agenda 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych, w której znalazło się 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG). Wśród nich kluczowe miejsce zajmuje Cel 7 – czysta i dostępna energia. Bez czystych i nowoczesnych źródeł energii nie uda się ani ograniczyć emisji gazów cieplarnianych, ani zlikwidować ubóstwa energetycznego. Warto więc przyjrzeć się bliżej, jak energetyka odnawialna wpisuje się w realizację celów SDG i jakie znaczenie ma dla społeczeństw na całym świecie – również w Polsce.

Agenda 2030 – globalny plan dla ludzi i planety

Agenda 2030 została przyjęta przez wszystkie państwa członkowskie ONZ we wrześniu 2015 roku. Dokument wskazuje 17 celów, które mają doprowadzić do „pokoju i dobrobytu dla ludzi i planety”. Cele te są ze sobą powiązane – nie można zlikwidować ubóstwa bez poprawy edukacji i ochrony zdrowia, a walka z nierównościami nie uda się bez działań na rzecz klimatu. Symboliczna kolorowa „wstęga” z 17 segmentami przypomina, że sukces możliwy jest tylko wtedy, gdy patrzymy na rozwój całościowo. To ważne także w kontekście energetyki: zielona energia nie tylko redukuje emisje, ale też wspiera gospodarkę, poprawia zdrowie i podnosi jakość życia.

Cel 7 – czysta i dostępna energia

Cel 7 zakłada: „zapewnienie wszystkim dostępu do przystępnej, niezawodnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii”. To hasło kryje w sobie kilka praktycznych wyzwań:

• Zapewnienie powszechnego dostępu do energii – dziś około miliarda ludzi na świecie wciąż żyje bez prądu, a kilka miliardów gotuje na węglu, drewnie czy innych paliwach zanieczyszczających powietrze i powodujących choroby układu oddechowego. Cel 7 zakłada, że do 2030 roku każdy mieszkaniec Ziemi powinien mieć dostęp do nowoczesnych usług energetycznych.
• Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł – obecnie OZE odpowiadają za ok. 30% produkcji energii elektrycznej na świecie. To spory postęp, ale jeśli spojrzymy na całe zużycie energii (także w transporcie i ogrzewaniu), udział ten jest dużo niższy.
• Podwojenie tempa poprawy efektywności energetycznej – oszczędności w budynkach, inteligentne sieci czy energooszczędne urządzenia to proste narzędzia, które mogą znacząco zmniejszyć emisje.
• Wzmocnienie współpracy międzynarodowej – rozwój energetyki odnawialnej w krajach rozwijających się wymaga transferu technologii, know-how i inwestycji.
  

Na pierwszy rzut oka te zadania wydają się oczywiste – OZE stają się coraz tańsze i coraz bardziej dostępne. W rzeczywistości jednak wdrożenie czystych źródeł energii wymaga nie tylko inwestycji, ale też odpowiedniej infrastruktury i współpracy na poziomie lokalnym i globalnym.

• Zobacz również: Turbiny wiatrowe onshore vs offshore – czym się różnią?

Postępy i bariery w realizacji celu

Według raportu “Tracking SDG 7: The Energy Progress Report 2025”, od 2015 roku około 310 milionów ludzi na świecie zyskało dostęp do elektryczności, co przełożyło się na wzrost globalnego wskaźnika dostępu do niemal 92%. To oznacza, że wiele osób mogło po raz pierwszy skorzystać ze światła i podstawowych usług energetycznych. Jednocześnie coraz większą część globalnej produkcji prądu zapewniają OZE (ponad 30%) – głównie hydroelektrownie, farmy wiatrowe i instalacje fotowoltaiczne.

Niestety, postęp nie jest całkiem równomierny. W 2021 roku wciąż około 675 milionów ludzi żyło bez prądu, a ponad 2 miliardy nadal korzystały z zanieczyszczających paliw do gotowania. Jeśli tempo działań nie przyspieszy, w 2030 roku wciąż kilkaset milionów osób będzie poza zasięgiem elektryfikacji. Dodatkowym problemem stał się kryzys energetyczny wywołany wysokimi cenami paliw i niestabilnością rynków. Z jednej strony przyspieszył on rozwój instalacji prosumenckich, z drugiej – utrudnia finansowanie dużych projektów i zwiększa ryzyko ubóstwa energetycznego.

OZE jako dźwignia dla innych celów SDG

Dlaczego energia odnawialna ma tak duże znaczenie dla całej Agendy 2030? Bo wspiera realizację wielu innych celów:

• Cel 8 – Wzrost gospodarczy i godna praca: inwestycje w farmy wiatrowe, elektrownie słoneczne czy wodne generują tysiące nowych miejsc pracy, także w regionach słabiej rozwiniętych.
• Cel 9 – Innowacje i infrastruktura: rozwój inteligentnych sieci, technologii magazynowania energii czy wodoru pobudza innowacyjność i tworzy nowoczesną infrastrukturę.
• Cel 3 – Zdrowie i dobrostan: ograniczenie spalania paliw kopalnych to mniej smogu, a więc mniej chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego.
• Cel 13 – Działania na rzecz klimatu: sektor energii odpowiada za większość światowych emisji, więc transformacja energetyczna to podstawowe narzędzie ochrony klimatu.

Trzeba jednak pamiętać, że nie każda inwestycja w OZE jest wolna od skutków ubocznych. Duże elektrownie wodne mogą negatywnie wpływać na bioróżnorodność i ekosystemy rzeczne, a farmy wiatrowe wymagają odpowiedniej lokalizacji, by zminimalizować wpływ na przyrodę. Dlatego kluczowe są staranna ocena projektów i współpraca między rządami, firmami i społecznościami lokalnymi.

Polska na tle świata

Polska również wpisuje się w globalne trendy. W ostatnich latach obserwujemy dynamiczny rozwój fotowoltaiki – zarówno w skali mikroinstalacji prosumenckich, jak i dużych farm solarnych. Coraz większą rolę odgrywa także energetyka wiatrowa, a inwestycje w morskie farmy offshore stają się jednym z kluczowych kierunków transformacji. Równolegle rozwijają się programy wsparcia dla gospodarstw domowych i firm, modernizowane są sieci przesyłowe, a w planach są duże inwestycje w magazyny energii. Wciąż jednak wyzwaniem pozostaje przyłączanie nowych mocy do sieci, a także zapewnienie, by transformacja była akceptowana społecznie i odbywała się w zgodzie z ochroną środowiska. 

Czas działa na naszą niekorzyść

Rok 2030 zbliża się szybciej, niż mogłoby się wydawać. Choć świat poczynił ogromne postępy, wciąż około 8% ludzi nie ma prądu, a setki milionów gotują na paliwach, które trują ich zdrowie. Energetyka odnawialna przestała być alternatywą – staje się fundamentem nowoczesnej gospodarki. Inwestując w zieloną energię, realizujemy nie tylko Cel 7, lecz wspieramy również inne obszary: zdrowie, gospodarkę, innowacje i klimat. To zadanie nie tylko dla rządów i firm energetycznych. Każdy z nas, wybierając źródło ogrzewania, instalując panele słoneczne na dachu czy oszczędzając energię, ma swój udział w realizacji globalnych celów. Agenda 2030 pokazuje jasno: transformacja energetyczna to nie wybór – to konieczność.

Patrząc realistycznie, pełna realizacja Celu 7 do 2030 roku wydaje się mało prawdopodobna. Postęp jest widoczny, ale różnice między regionami świata pozostają ogromne – w Europie i części Azji energia odnawialna rozwija się dynamicznie, podczas gdy w Afryce wciąż miliony ludzi żyją bez dostępu do prądu. Dodatkowo pojawiają się poważne bariery: brak środków na inwestycje, problemy z budową i modernizacją sieci, niestabilna sytuacja polityczna czy brak odpowiednich regulacji prawnych. Wszystko to sprawia, że tempo zmian nie jest jednakowe i wiele państw może nie zdążyć z realizacją celu na czas. Nawet jeśli założone ambitne terminy nie zostaną dotrzymane, wiele wskazuje na to, że OZE i tak będzie kształtować przyszłość światowej energetyki.

Źródła: un.org.pl, renewableenergyworld.com, ecoekonomia.pl

Materiał został przygotowany przez Koło Naukowe Odnawialnych Źródeł Energii “Grzała”
Bartłomiej Kurpiel