OZE to za mało. Dlaczego to Chiny wygrywają, a Europa stoi w miejscu?

• Udział energii z OZE w miksie elektroenergetycznym w UE, USA i Chinach osiągnął porównywalny poziom ok. 17–19% w 2023 r.
• Postęp w produkcji czystej energii nastąpił równolegle, co jednak nie przełożyło się wszędzie na zwiększone wykorzystanie tej energii.
• Europa i Stany Zjednoczone pozostają daleko w tyle za Chinami w zakresie elektryfikacji.

Zbliżony udział OZE w miksach energetycznych

W zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) Europa, Stany Zjednoczone i Chiny osiągnęły porównywalne wyniki. Z kolei w obszarze elektryfikacji różnice są znacznie bardziej widoczne. I to na niekorzyść Europy, która przecież chce uchodzić za lidera zielonej transformacji. 

W ciągu ostatnich dwóch dekad udział energii pochodzącej z elektrowni słonecznych i wiatrowych w całkowitej produkcji energii elektrycznej systematycznie rósł we wszystkich trzech regionach. Do 2023 roku udział ten osiągnął około 17–19% w Europie, USA i Chinach. Wzrost ten wynika z postępu technologicznego, obniżenia kosztów inwestycyjnych oraz wsparcia publicznego dla odnawialnych źródeł energii.

Rozwój infrastruktury OZE był w tym okresie równomierny i objął zarówno kraje rozwinięte, jak i wschodzące rynki. Przykładowo, znaczne przyrosty mocy zainstalowanej odnotowano w Niemczech, Turcji, Maroku i Chile. Ten trend potwierdza globalny charakter transformacji po stronie podaży energii elektrycznej.

Zróżnicowany poziom elektryfikacji końcowego zużycia energii

W przeciwieństwie do relatywnie wyrównanego tempa rozwoju OZE, elektryfikacja – czyli wzrost udziału energii elektrycznej w końcowym zużyciu energii w gospodarce – przebiega z dużym zróżnicowaniem regionalnym. W okresie 2010–2023 w krajach OECD, w tym w Unii Europejskiej, udział ten wzrósł jedynie nieznacznie – zazwyczaj o 1–2 punkty procentowe. W przypadku Unii Europejskiej wskaźnik ten pozostaje praktycznie bez zmian.

Z kolei w Chinach w tym samym okresie odnotowano wzrost o około 10 punktów procentowych. Oznacza to, że kraj ten nie tylko zwiększył produkcję energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, ale także rozszerzył jej zastosowanie w sektorach końcowego zużycia, takich jak transport, ciepłownictwo i przemysł. A to przecież jedne z najbardziej emisyjnych sektorów gospodarki. Elektryfikacja w tym zakresie, zwłaszcza z pomocą energii z OZE pomaga znacznie szybciej osiągnąć założone efekty transformacji. Dominacja Chin w tym zakresie jest szczególnie widoczna.

Poziom zaawansowania transformacji – porównanie

Chiny znajdują się obecnie mniej więcej w połowie drogi do osiągnięcia 60% udziału energii elektrycznej w końcowym zużyciu energii. Dla porównania, Unia Europejska osiągnęła około jedną trzecią tego poziomu. Taka różnica wskazuje na odmienne tempo wdrażania integracji sektorowej i technologii umożliwiających zastępowanie paliw kopalnych energią elektryczną.

Należy zaznaczyć, że elektryfikacja ma kluczowe znaczenie dla efektywnego wykorzystania odnawialnej energii. Produkcja czystej energii jest niezbędna, ale dopiero jej wykorzystanie w gospodarce – np. w pojazdach elektrycznych, pompach ciepła czy elektrycznych procesach przemysłowych – pozwala na realne ograniczenie emisji i zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego.

Znaczenie integracji OZE i elektryfikacji

Unia Europejska i Stany Zjednoczone, mimo postępów w zakresie produkcji czystej energii, w mniejszym stopniu wykorzystują jej potencjał w końcowym zużyciu. Państwa, które skupiają się wyłącznie na zwiększaniu udziału OZE w produkcji energii elektrycznej, bez równoległego wzrostu elektryfikacji sektorów końcowego zużycia, mogą nie osiągnąć pełnego potencjału redukcji emisji. Konieczne jest podejście systemowe, obejmujące również rozwój infrastruktury elektroenergetycznej, magazynów energii oraz cyfrowych narzędzi do zarządzania zużyciem i produkcją.

Źródło: Ember