Bezpieczny dostęp do surowców: Polska szykuje ustawę i program strategiczny

• Polska przygotowuje ustawę UC83 oraz Krajowy Program Poszukiwań Surowców Krytycznych, które umożliwią wdrożenie unijnego rozporządzenia CRMA i wzmocnią bezpieczeństwo surowcowe kraju.
• Do 2030 roku UE zakłada m.in. 10% wydobycia i 25% recyklingu strategicznych surowców wewnątrz Wspólnoty, by zmniejszyć zależność od importu spoza UE.
• Program poszukiwań, z budżetem ponad 180 mln zł na lata 2026–2033, obejmie badania m.in. miedzi, grafitu, fosforytów i platynowców – kluczowych dla przemysłu i transformacji energetycznej.

Nowe prawo dla nowych wyzwań

Projekt ustawy o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych (UC83) ma umożliwić implementację unijnego rozporządzenia Critical Raw Materials Act (CRMA). Jak podkreśla prof. Krzysztof Galos, główny geolog kraju i wiceminister klimatu i środowiska, CRMA wprowadza rozróżnienie między surowcami krytycznymi a strategicznymi: – Surowce strategiczne to szczególna podkategoria surowców krytycznych, które odgrywają kluczową rolę w zielonej i cyfrowej transformacji UE, a także w rozwoju technologii obronnych i kosmicznych.

Nowe przepisy zobowiązują państwa członkowskie do wdrożenia krajowych programów poszukiwań surowców, monitorowania ryzyk w łańcuchach dostaw i tworzenia zapasów strategicznych. Polska ustawa określi kompetencje instytucji odpowiedzialnych za realizację tych zadań. Dokument będzie też powiązany z nową Polityką Surowcową Państwa, której projekt trafi do Rady Ministrów jeszcze w tym roku.

Ambitne cele na 2030 rok

Rozporządzenie CRMA wyznacza konkretne cele gospodarcze. Do 2030 roku co najmniej 10% zużycia danego surowca w UE ma pochodzić z wydobycia na jej terytorium, 40% z przetwórstwa wewnętrznego, a 25% z recyklingu. Dodatkowo, nie więcej niż 65% dostaw danego surowca może pochodzić z jednego kraju spoza UE.

To odpowiedź na ryzyko uzależnienia się od jednego kierunku importu. Jak zaznacza prof. Galos: – Bez tych surowców rozwój zrównoważonej, nowoczesnej gospodarki nie jest możliwy. Nowe regulacje mają poprawić stabilność i niezależność łańcuchów dostaw w UE.

Krajowy Program Poszukiwań z budżetem ponad 180 mln zł

Równolegle z pracami legislacyjnymi powstaje Krajowy Program Poszukiwań Surowców Krytycznych. Projekt zakłada wydatkowanie ponad 180 mln zł w latach 2026–2033 na badania potencjalnych złóż m.in. miedzi, grafitu, fosforytów czy platynowców. W kolejnych etapach badania obejmą też nikiel, kobalt, krzem i inne pierwiastki istotne dla przemysłu technologicznego.

Program będzie miał charakter rządowy i zostanie sfinansowany ze środków publicznych. Jak wyjaśnia prof. Galos: – Przygotowanie i realizacja krajowego planu poszukiwań źródeł surowców krytycznych oraz realizacja projektów strategicznych to dwa najważniejsze spośród licznych działań mających na celu zabezpieczenie i dywersyfikację dostaw.

Co dalej?

Zarówno ustawa, jak i program stanowić będą podstawę dla rozwoju krajowej polityki surowcowej. Ministerstwo zapowiada, że projekt ustawy UC83 zostanie przedłożony do konsultacji w najbliższych tygodniach. CRMA staje się faktem, a jego krajowa implementacja realnym planem działania.

– Patrząc na pierwszy rok wdrażania CRMA, możemy powiedzieć, że był to rok intensywnej pracy, realnych decyzji i pierwszych konkretnych efektów – podsumował prof. Galos. Teraz pora na kolejne kroki.

Źródło: PAP, MKiŚ