Jaki jest potencjał geotermalny Polski? Geotermia szansą rozwoju polskich miast i społeczności

17 kwietnia 2023 roku w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu odbyła się konferencja pt. "Geotermia dla rozwoju polskich miast i gmin". Określono tam potencjał geotermalny Polski. Podczas wydarzenia między innymi podsumowano możliwości dofinansowania na wykorzystanie wspomnianego potencjału geotermalnego polski. 

Geotermia filarem suwerenności Polski

Ocenia się, że powierzchnia Ziemi emituje w postaci ciepła moc około 30-45 tysięcy GW mocy cieplnej. Za to moc dużej elektrowni wynosi 4 GW. Przy sprawności przemiany energii cieplnej na elektryczną równej 45%, odpowiada to mocy generowanej przez około 5 tysięcy elektrowni. Warto zaznaczyć, że Polska wciąż w 43% opiera się na ciepłownictwie systemowym, które jest metodą stosowaną do dostarczania ciepłej wody i ogrzewania budynków w miastach. Ciepło to jest pozyskiwane jako produkt uboczny z elektrociepłowni lub kotłowni podczas produkcji energii elektrycznej, a następnie dostarczane do dystrybutora - miasta i ostatecznie do użytkownika końcowego. Ze względu na swoje pochodzenie, ciepło sieciowe jest stale dostępne, ponieważ elektrociepłownie/kotłownie funkcjonują przez cały rok. Dlatego też geotermia w Polsce jest ważnym aspektem rozwoju. 

Mimo różnych opinii wszyscy wiemy, że geotermia jest najbardziej efektywnym źródłem ciepła. Emisyjność, jak i koszt na jednostkę jest mniejszy. Koszt przesyłu też jest mniejszy i w efekcie całe ciepłownictwo systemowe jest dużo bardziej efektywne. Na pewno pierwsza inwestycja nie jest prosta, ponieważ jest dużo wyboisk po drodze. Dlatego powinniśmy się dzielić doświadczeniem i umacniać nawzajem tak, żeby jak najlepiej realizować inwestycje i zapewnić obywatelom tanią, bezpieczną i niezależną od zewnętrznych źródeł energię

powiedziała na konferencji MKiŚ Anna Moskwa.

Potencjał energii geotermalnej w Polsce

NFOŚiGW podczas konferencji “Geotermia szansą rozwoju polskich miast i społeczności” zaprezentował mapę przedstawiającą potencjał geotermalny w Polsce. Na podstawie umów zawartych w latach 2016-2020, określono następujący potencjał:

Województwo mazowieckie:

• Sochaczew - wydajność otworu 180 m³/h, temperatura 44,3 °C, głębokość otworu 1540 m

Województwo wielkopolskie:

• Koło (Chojny) - wyd. 257 m³/h, temp. 84,3 °C, gł. 3905 m
• Gmina Turek - wyd. 54 m³/h, temp. 77,9 °C, gł. 2169 m
• Sieradz wyd. 249 m³/h, temp. 51,8 °C, gł. 1505 m

Województwo Łódzkie:

• Tomaszów Mazowiecki - wyd. 80 m³/h, temp. 41,7 °C, gł. 1672 m

Województwo dolnośląskie:

• BDM Forteczna Sp. Z.o.o. - wyd. 50 m³/h, temp. 65 °C, gł. 2500 m (umowa w trakcie realizacji) 
• Lądek Zdrój - wyd. 43 m³/h, temp. 70 °C, gł. 2500 m

Województwo małopolskie:

• Dębica - wyd. 70 m³/h, temp. 70 °C, gł. 3410 m
• Gmina Sękowa - wyd. 70 m³/h, temp. 60 °C, gł. 3000 m
• Szaflary - wyd. 200 m³/h, temp. 100 °C, gł. 7000 m (umowa w trakcie realizacji)

Określony został także potencjał geotermalny w 219 gminach w Polsce.

Aż 51 polskich gmin nie posiada potencjału geotermalnego, jednak w wielu gminach możliwości wykorzystania energii wnętrza Ziemi jest stosunkowo wysoka, lub nawet bardzo wysoka. 

Zarówno Minister Klimatu Anna Moskwa, jak i V-ce prezes NFOŚiGW Artur Michalski stwierdzili na konferencji, że geotermia w polskich warunkach to najlepsze, najczystsze odnawialne źródło energii. Jest zdecydowanie najbardziej ekologiczne, ale także bezemisyjne i nie generuje odpadów. Jest w pełni dyspozycyjne, całkowicie bezpieczne, niekontrowersyjne i akceptowalne społecznie.

To zupełnie stabilne źródło i nie ma z nim problemów takich jak ze źródłami niestabilnymi, czyli z wiatrakami czy fotowoltaiką. W przypadku tego źródła korzystamy z energii i ciepła, kiedy chcemy. Walory ekologiczne powodują, że jest to źródło najlepsze pod kątem środowiskowym. Nie powoduje ono powstawania żadnych emisji, w trakcie funkcjonowania nie powstają w zasadzie żadne odpady, nie ingeruje też w krajobraz

zaznaczył Artur Michalski, wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

O zaletach geotermii mówiła również Anna Moskwa podkreślając jej rolę w suwerenności.

Rozmów o geotermii nigdy nie jest za wiele, dopóki nie wykorzystamy całego potencjału geotermalnego jaki mamy dostępny w kraju. Niedawno zmienialiśmy politykę energetyczną Polski, ponieważ brakowało jednej podstawowej rzeczy - filaru w postaci suwerenności. A geotermia doskonale wpisuje się w suwerenność. Geotermia jest źródłem, gdzie nie musimy się o nic prosić. Mamy własne źródło, wykorzystujemy więc lokalny potencjał, który posiada około połowa naszego kraju.

mówiła Anna Moskwa, Minister Klimatu i Środowiska.

Programy dofinansowania geotermii

Geotermia znalazła się w strategii dla ciepłownictwa jako jedno z kluczowych źródeł i znalazła swoje odbicie i przełożenie w finansowaniu. Wykonanie pierwszego odwiertu w nowym miejscu może być ryzykowne. Nawet jeśli posiada się wcześniej wykonane analizy, nie wiadomo czego można spodziewać się w rzeczywistości. Dlatego NFOŚiGW przejął na siebie to ryzyko, dofinansowując do 100% kosztów kwalifikowanych wykonania otworu.

Dostępne są dwa powiązane ze sobą programy priorytetowe ukierunkowane na wykorzystanie ciepła Ziemi. Pierwszym z nich jest program "Udostępnianie wód termalnych w Polsce”, który dotyczy wykonywania prac i robót geologicznych związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż wód termalnych w celu ich udostępnienia.

W II naborze wniosków o dofinansowanie w ramach tego priorytetowego “Udostępnianie wód termalnych w Polsce” złożone zostało już 52 wniosków na kwotę 814,9 mln zł. Obecnie wnioski te znajdują się w opiniowaniu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

Drugim programem jest "Polska Geotermia Plus", który ma na celu realizację przedsięwzięcia w zakresie zwiększenia wykorzystania zasobów geotermalnych w Polsce. W ramach tego programu zostało złożone m.in. 13 wniosków o dofinansowanie w formie dotacji na kwotę 90 mln zł, a także kolejne 13 wniosków o dofinansowanie w formie pożyczki, na kwotę 120 mln zł.