Stan ciepłownictwa w Polsce – branża obawia się cen emisji CO2, ale transformuje się powoli
Urząd Regulacji Energetyki zaprezentował raport “Energetyka cieplna w liczbach”, który obrazuje kondycję polskiego sektora ciepłownictwa. Opracowanie powstało na podstawie danych zebranych od ponad 400 koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych. Podobnie jak energetyka, ciepłownictwo stoi w obliczu wyzwań związanych z transformacją i modernizacją infrastruktury oraz źródeł ciepła. Oto najważniejsze dane.
Redakcja GLOBEnergia
W ciągu ostatnich 19 lat sprawność wytwarzania oraz przesyłania ciepła kształtowała się na niemal niezmienionym poziomie. Znacząco spadł poziom szkodliwych substancji emitowanych do atmosfery w tym sektorze, głównie pyłów, dwutlenku siarki oraz tlenków azotu. Emisja CO2 obniżyła się o około 20 proc.
97 proc. przedsiębiorstw zobowiązanych do dostosowania źródeł do przepisów unijnych rozpoczęło już inwestycje - informuje URE. Wysokość planowanych do poniesienia do końca 2029 roku nakładów na realizację tego celu ciepłownicy oszacowali na blisko 5,4 mld zł.
Tańsze paliwa do wytwarzania ciepła, droższe uprawnienia do emisji CO2
Koszty wytworzenia ciepła są ściśle skorelowane z rodzajem paliwa zużywanego do jego produkcji. W 2020 roku, w stosunku do 2019 roku, koszt jednostkowy spadł w przypadku wszystkich stosowanych w ciepłownictwie paliw, za wyjątkiem węgla brunatnego. Najbardziej potaniały oleje opałowe oraz gaz wysokometanowy.
Mimo, że rok 2020 był okresem stabilizacji, a nawet niewielkich spadków kosztów paliw zużywanych do produkcji ciepła, to nastąpił wzrost średniej ceny ciepła (o 8,2 proc.) dla jego odbiorców. Jaki jest główny powód? Rośnie udział kosztów zakupu uprawnień do emisji CO2 w całkowitych kosztach wytwarzania. Istotny wpływ na dynamikę wzrostu średniej ceny wytwarzania ciepła w 2020 roku miał również wzrost cen wynikający z uproszczonego sposobu kalkulacji cen ciepła ze źródeł kogeneracyjnych. Poniżej zaprezentowano ceny ciepła wytworzonego z różnych rodzajów paliw w latach 2018-2020 r.
Nierentowne ciepłownictwo
Jak informuje URE, w 2020 roku - po raz drugi od 2013 roku - przychody osiągnięte przez koncesjonowane przedsiębiorstwa ciepłownicze nie umożliwiły pokrycia kosztów prowadzenia działalności związanej z zaopatrzeniem odbiorców w ciepło. Wynik finansowy brutto ukształtował się na poziomie (-) 473 mln zł. Tym samym wskaźnik rentowności przedsiębiorstw ciepłowniczych był również ujemny i wynosił ok. (-) 2,4 proc. (w 2019 r. wynosił (-) 2,9 proc.).
Rentowność sprzedaży energii elektrycznej i ciepła była dodatnia, natomiast po uwzględnieniu pozostałej działalności operacyjnej miała wartość ujemną. Przyczyniły się do tego poniesione przez ciepłowników koszty zakupu uprawnień do emisji CO2 - wyniosły one ponad 11 mld zł, przy przychodach z ich sprzedaży na poziomie 50 mld zł, co w konsekwencji dało ujemny wynik na obrocie uprawnieniami do emisji.
- Wysokie ceny CO2 oraz prognozy dalszych ich wzrostów, budzą uzasadnione obawy wszystkich uczestników rynku, ze względu na praktycznie bezpośrednie ich przełożenie na ceny zarówno energii elektrycznej jak i ciepła. Jednocześnie niepodejmowanie niezbędnych inwestycji w redukcję emisji, modernizację, zmianę sposobu wytwarzania w poszczególnych źródłach, może długoterminowo skutkować trwałym wzrostem cen ciepła, a w konsekwencji zmniejszaniem wykorzystania ciepłownictwa sieciowego dla potrzeb zaopatrzenia odbiorców w ciepło - komentuje wyniki Prezes URE.
Kilka liczb z polskiego sektora ciepłowniczego
W 2020 roku badane przedsiębiorstwa ciepłownicze dysponowały sieciami o łącznej długości ponad 22 tys. km. W ostatnich latach obserwowany jest stopniowy wzrost długości sieci ciepłowniczej. W okresie ostatnich 19 lat długość sieci przypadająca na jedno przedsiębiorstwo zwiększyła się ponad dwukrotnie. W 2020 roku na jedno przedsiębiorstwo sieciowe przypadało ponad 60 km sieci.
W 2020 roku wartość mocy cieplnej zainstalowanej wynosiła 53 271,1 MW, a osiągalnej 52 593 MW. Przedsiębiorstwa wytwarzały ciepło w źródłach, wśród których przeważały źródła małe, tj. do 50 MW mocy zainstalowanej (44,6 proc. przedsiębiorstw wytwórczych w 2020 r.). Tylko dziesięć koncesjonowanych przedsiębiorstw dysponowało mocą osiągalną swoich źródeł przekraczającą 1 000 MW każde, a ich łączna moc osiągalna stanowiła ponad 1/3 mocy osiągalnej wszystkich koncesjonowanych źródeł.
Dywersyfikacja paliw zużywanych do produkcji ciepła postępuje bardzo powoli - wskazuje URE. W dalszym ciągu dominują paliwa węglowe, których udział w 2020 r. stanowił niemal 69 proc. paliw zużywanych w źródłach ciepła (w 2019 roku było to 71 proc., w 2018 - 72,5 proc., a w 2017 - 74 proc.). Od 2002 roku udział paliw węglowych obniżył się o 12,8 pp. Jednocześnie wzrasta udział paliw gazowych – o 6,9 pp. i źródeł OZE – o 7,2 pp. od 2002 roku. Udział ciepła z kogeneracji wynosił 2 2020 roku 65,2 proc. produkcji ciepła ogółem.
Średnia cena ciepła sprzedawanego ze wszystkich koncesjonowanych źródeł wytwarzających ciepło wyniosła 44,33 zł/GJ w 2020 roku, wykazując tym samym wzrost o 8,2 proc. w stosunku do 2019 roku (40,97 zł/GJ), przy czym średnia cena ciepła sprzedawanego z koncesjonowanych źródeł wytwarzających ciepło bez kogeneracji wyniosła 51,87 zł/GJ, a średnia cena ciepła sprzedawanego z koncesjonowanych źródeł wytwarzających ciepło w kogeneracji wyniosła 41,32 zł/GJ.
Źródło: URE
