
Materiał został przygotowany i zaktualizowany przez Europrojekty Consulting Sp. z o.o., podmiot współpracujący z Platformą Zrównoważona Energia.
Dokument zawiera opis dostępnych dotacji dla inwestycji w odnawialne źródła energii i energetykę niskoemisyjną w roku 2016 w ramach: Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2014-2020; Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020; programów krajowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wraz z wyszczególnieniem planowanych terminów naborów, katalogu uprawnionych beneficjentów, kwalifikowanych typów projektów oraz poziomu wsparcia.
Programy przeznaczone są dla podmiotów sektora publicznego (gminy, powiaty, podmioty komunalne, jednostki sektora finansów publicznych), kościołów i związków wyznaniowych, Lasów Państwowych, gospodarstw rolnych oraz przedsiębiorców, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych.
Poziom dofinansowania wynosi do 85% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia (w zależności od programu, rodzaju podmiotu oraz występowania pomocy publicznej w projekcie). Ostateczny poziom dofinansowania dla konkretnego działania oraz podmiotu wskazany jest w dokumentacji konkursowej przy ogłoszeniu naboru wniosków o dofinansowanie.
Kosztami kwalifikowanymi dla wskazanych programów w zależności od konkretnych działań są m.in.:
• inwestycje w zakresie budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii (biomasy, biogazu, energii wiatru, słońca, wody oraz Ziemi),
• inwestycje wpływające na efektywność energetyczną oraz służące zmniejszeniu start energii elektrycznej i cieplnej,
• inwestycje w zakresie kompleksowej głębokiej modernizacji energetycznej budynków użyteczności publicznej, której zakres obejmuje:
− ocieplenie obiektu, wymianę pokrycia dachu, okien, drzwi zewnętrznych oraz oświetlenia na energooszczędne wraz z instalacją;
− przebudowę systemów grzewczych (wraz z wymianą i przyłączeniem źródła ciepła), systemów wentylacji i klimatyzacji;
− budowę i przebudowę instalacji odnawialnych źródeł energii w modernizowanych energetycznie budynkach (jedynie jako element projektu).
Opracowanie przygotowane zostało na podstawie aktualnych harmonogramów naborów wniosków o dofinansowanie na rok 2016 ogłoszonych przez Instytucje Zarządzające, należy zaznaczyć jednak, że mogą ulegać one zmianie lub aktualizacji.
Cały raport do pobrania jest tutaj.
Przegląd Regionalnych Programów Operacyjnych
1. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego
a) Oś priorytetowa V Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 5.3 Efektywność energetyczna w sektorze mieszkaniowym i budynkach użyteczności publicznej
- Poddziałanie 5.3.1 Efektywność energetyczna w budynkach publicznych w tym budownictwo komunalne
Termin naboru: ogłoszenie - październik 2016 r., nabór - listopad 2016 r.
2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego
a) Oś priorytetowa X Energia
- Działanie 10.3 Odnawialne źródła energii
- Poddziałanie 10.3.1 Odnawialne źródła energii – wsparcie dotacyjne
Termin naboru: ogłoszenie - III kwartał 2016 r., nabór - IV kwartał 2016 r.
b) Oś priorytetowa X Energia
- Działanie 10.4 Redukcja emisji
Termin naboru:
• Typy 1-3: od 14.11.2016 do 16.12.2016,
• Typy 4-5: od 05.09.2016 do 14.10.2016
3. Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego
a) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.1 Strategie niskoemisyjne
- Poddziałanie 3.1.1 Strategie niskoemisyjne w miastach subregionalnych
Termin naboru: 05.09.2016 r. – 12.09.2016 r.
b) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.1 Strategie niskoemisyjne
- Poddziałanie 3.1.2 Strategia niskoemisyjna w Aglomeracji Opolskiej
Termin ogłoszenia naboru: IV kwartał 2016 r.
c) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.2 Efektywność energetyczna
- Poddziałanie 3.2.1 Efektywność energetyczna w budynkach publicznych
Termin ogłoszenia naboru: IV kwartał 2016 r.
d) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.2 Efektywność energetyczna
- Poddziałanie 3.2.2 Efektywność energetyczna w budynkach publicznych Aglomeracji Opolskiej
Termin ogłoszenia naboru: III kwartał 2016 r.
e) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.2 Efektywność energetyczna
- Poddziałanie 3.2.3 Efektywność energetyczna w mieszkalnictwie
Termin ogłoszenia naboru: IV kwartał 2016 r.
f) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.3 Odnawialne źródła energii
Termin ogłoszenia naboru: IV kwartał 2016 r.
g) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.4 Efektywność energetyczna w MŚP
Termin ogłoszenia naboru: IV kwartał 2016 r.
4. Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego
a) Oś priorytetowa III Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie
- Działanie 3.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
Termin naboru:
• Typy 1-2: III kwartał 2016 r.,
• Typ 3: IV kwartał 2016 r.
b) Oś priorytetowa III Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie
- Działanie 3.3 Efektywność energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym
Termin naboru: 12.12.2016 r. – 30.12.2016 r.
c) Oś priorytetowa III Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie
- Działanie 3.4 Zrównoważona mobilność miejska i promowanie strategii niskoemisyjnych
Termin naboru: IV kwartał 2016 r.
d) Oś priorytetowa III Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie
- Działanie 3.5 Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w ramach ZIT
- Poddziałanie 3.5.1 Efektywność energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym w ramach ZIT
Termin naboru: III kwartał 2016 r.
e) Oś priorytetowa III Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie
- Działanie 3.5 Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w ramach ZIT
- Poddziałanie 3.5.2 Zrównoważona mobilność miejska i promowanie strategii niskoemisyjnych w ramach ZIT
Termin ogłoszenia naboru: IV kwartał 2016 r.
5. Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego
a) Oś priorytetowa II Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 2.1 Zrównoważona multimodalna mobilność miejska i działania adaptacyjne łagodzące zmiany klimatu
Termin naboru: 01.08.2016 r. – 30.09.2016 r.
b) Oś priorytetowa II Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 2.5 Modernizacja energetyczna obiektów użyteczności publicznej
Termin naboru: ogłoszenie - 31.08.2016 r., nabóe - 30.09.2016 r. – 31.10.2016 r.
c) Oś priorytetowa II Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 2.6 Modernizacja energetyczna obiektów użyteczności publicznej w ramach Strategii ZIT dla Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego
Termin naboru: 30.06.2016 r. – 31.08.2016 r.
d) Oś priorytetowa II Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 2.7 Modernizacja energetyczna wielorodzinnych budynków mieszkaniowych Termin ogłoszenia naboru: 31.08.2016 r.
Termin naboru: 30.09.2016 r. – 31.10.2016 r.
e) Oś priorytetowa II Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 2.8 Modernizacja energetyczna wielorodzinnych budynków mieszkaniowych w ramach Strategii ZIT dla Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego
Termin naboru: 30.06.2016 r. – 31.08.2016 r.
f) Oś priorytetowa II Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 2.10 Zwiększenie odnawialnych źródeł
Termin naboru: ogłoszenie – 30.12.2016 r., nabór: 31.01.2017 – 28.02.2017 r.
g) Oś priorytetowa II Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 2.11 Zwiększenie potencjału sieci energetycznej do odbioru energii z odnawialnych źródeł energii
Termin naboru: ogłoszenie - 30.09.2016 r., nabór - 31.10.2016 -30.11.2016 r.
6. Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubuskiego
a) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.2 Efektywność energetyczna
- Poddziałanie 3.2.1 Efektywność energetyczna – projekty realizowane poza formułą ZIT
Termin naboru: grudzień 2016 r.
b) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.2 Efektywność energetyczna
- Poddziałanie 3.2.2 Efektywność energetyczna – ZIT Gorzów Wielkopolski
Termin naboru: 31.08.2016 r. – 31.10.2016 r., grudzień 2016 r.
c) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.2 Efektywność energetyczna
- Poddziałanie 3.2.3 Efektywność energetyczna – ZIT Zielona Góra
Termin naboru: wrzesień 2016 r.
d) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.3 Ograniczanie niskiej emisji w miastach
- Poddziałanie 3.3.1 Ograniczanie niskiej emisji w miastach – projekty realizowane poza formułą ZIT
Termin naboru: 30.06.2016 r. – 30.09.2016 r.
e) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.3 Ograniczanie niskiej emisji w miastach
- Poddziałanie 3.3.2 Ograniczanie niskiej emisji w miastach – ZIT Gorzów Wielkopolski
Termin ogłoszenia naboru: listopad 2016 r.
f) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.3 Ograniczanie niskiej emisji w miastach
- Poddziałanie 3.3.3 Ograniczanie niskiej emisji w miastach – ZIT Zielona Góra
Termin ogłoszenia naboru: listopad 2016 r.
7. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego
a) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 4.1 Odnawialne źródła energii
- Poddziałanie 4.1.1 Odnawialne źródła energii - ZIT
- Poddziałanie 4.1.2 Odnawialne źródła energii - RIT (Północny, Południowy i Zachodni)
Termin naboru: październik – listopad 2016 r.
b) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej
- Poddziałanie 4.3.1 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej - ZIT
- Poddziałanie 4.3.2 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej - RIT (Południowy i Północny)
Termin naboru: październik – listopad 2016 r.
c) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej
- Poddziałanie 4.3.2 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej - RIT (Zachodni)
Termin naboru: wrzesień 2016 r.
d) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 4.4 Wysokosprawna kogeneracja
Termin naboru: 30.08.2016 r. – 02.11.2016 r.
e) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 4.5 Niskoemisyjny transport miejski oraz efektywne oświetlenie
- Poddziałanie 4.5.1 Niskoemisyjny transport miejski oraz efektywne oświetlenie - ZIT
- Poddziałanie 4.5.2 Niskoemisyjny transport miejski oraz efektywne oświetlenie - RIT (Południowy, Północny, Zachodni)
Termin naboru: wrzesień 2016 r.
8. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego
a) Oś priorytetowa III Czysta energia
- Działanie 3.1 Rozwój OZE
Termin naboru: IV kwartał 2016 r.
b) Oś priorytetowa III Czysta energia
- Działanie 3.2 Modernizacja energetyczna budynków
Termin naboru: 30 czerwca 2016 r. - 8 września 2016 r.
9. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego
a) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.1 Produkcja i dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych
Termin naboru: ogłoszenie - 30 września 2016 r., nabór - od 2 listopada 2016 r.
b) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.2 Efektywność energetyczna w MŚP
Termin naboru: 08.08.2016 r. - 31.08.2016 r.
c) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.3 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym
- Poddziałanie 3.3.1 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym – OSI
Termin naboru: 29.08.2016 r. – 11.10.2016 r.
d) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.3 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym
- Poddziałanie 3.3.2 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym – ZIT WROF
Termin naboru: 29.08.2016 r. – 11.10.2016 r.
e) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.3 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym
- Poddziałanie 3.3.3 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym – ZIT AJ
Termin naboru: 29.08.2016 r. – 11.10.2016 r.
f) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.3 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym
- Poddziałanie 3.3.4 Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym – ZIT AW
Termin naboru: 29.08.2016 r. – 11.10.2016 r.
g) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.4 Wdrażanie strategii niskoemisyjnych
- Poddziałanie 3.4.1 Wdrażanie strategii niskoemisyjnych – OSI
- Poddziałanie 3.4.2 Wdrażanie strategii niskoemisyjnych – ZIT WROF
- Poddziałanie 3.4.3 Wdrażanie strategii niskoemisyjnych – ZIT AJ
- Poddziałanie 3.4.4 Wdrażanie strategii niskoemisyjnych – ZIT AW
Termin naboru: 01.08.2016 r. – 31.08.2016 r.
h) Oś priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 3.5 Wysokosprawna kogeneracja
Termin naboru: ogłoszenie - 31 październik 2016 r., nabór - od 5 grudnia 2016 r.
10. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego
a) Oś priorytetowa IV Przejście na gospodarkę niskoemisyjną
- Działanie 4.1 Odnawialne źródła energii (OZE)
Termin naboru: od 30.05.2016 - 26.09.2016
b) Oś priorytetowa IV Przejście na gospodarkę niskoemisyjną
- Działanie 4.2 Efektywność energetyczna
Termin naboru: grudzień 2016 r. Nabór ograniczony do projektów rewitalizacyjnych lub z preferencją.
c) Oś priorytetowa IV Przejście na gospodarkę niskoemisyjną
- Działanie 4.3 Redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza
- Poddziałanie 4.3.1 Ograniczanie zanieczyszczeń powietrza i rozwój mobilności miejskiej
Termin naboru: wrzesień 2016 r.
11. Regionalny Program Operacyjny Województwa Wielkopolskiego
a) Oś priorytetowa III Energia
- Działanie 3.2 Poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym
- Poddziałanie 3.2.1 Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej
Termin naboru: III kwartał 2016 r.
b) Oś priorytetowa III Energia
- Działanie 3.2 Poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym
- Poddziałanie 3.2.3 Poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym w ramach ZIT dla MOF Poznania
Termin naboru: III kwartał 2016 r.
c) Oś priorytetowa III Energia
- Działanie 3.2 Poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym
- Poddziałanie 3.2.4 Poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym w ramach ZIT dla rozwoju AKO
Termin naboru: III kwartał 2016 r.
d) Oś priorytetowa III Energia
- Działanie 3.3 Wspieranie strategii niskoemisyjnych, w tym mobilność miejska
- Poddziałanie 3.3.1 Inwestycje w obszarze transportu miejskiego
Termin naboru: III kwartał 2016 r.
e) Oś priorytetowa III Energia
- Działanie 3.3 Wspieranie strategii niskoemisyjnych, w tym mobilność miejska
- Poddziałanie 3.3.3 Wspieranie strategii niskoemisyjnych, w tym mobilność miejska w ramach ZIT MOF Poznania
Termin naboru: III kwartał 2016 r.
12. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego
a) Oś priorytetowa IV Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 4.1 Odnawialne źródła energii
- Poddziałanie 4.1.2 Odnawialne źródła energii
Termin naboru: 26 sierpnia 2016 r. - 2 września 2016 r.
b) Oś priorytetowa IV Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 4.2 Termomodernizacja budynków
- Poddziałanie 4.2.4 Termomodernizacja budynków – Miasto Łódź
Termin naboru: IV kwartał 2016 r.
c) Oś priorytetowa IV Gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 4.3 Ochrona powietrza
- Poddziałanie 4.3.2 Ochrona powietrza
Termin naboru: 16 września - 30 września 2016 r.
13. Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego
a) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna
- Działanie 4.1 Produkcja i dystrybucja odnawialnych źródeł energii
Termin naboru: 31.08.2016 r. – 19.10.2016 r.
b) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna
- Działanie 4.2 Efektywność energetyczna i wykorzystanie OZE w MŚP
Termin naboru: 31.08.2016 r. – 28.09.2016 r.
c) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna
- Działanie 4.3 Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków
- Poddziałanie 4.3.1 Efektywność energetyczna w budynkach publicznych
Termin naboru: grudzień 2016 r.
d) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna
- Działanie 4.4 Zrównoważony transport miejski
- Poddziałanie 4.4.1 Ekomobilny MOF (ZIT Olsztyna)
Termin naboru: wrzesień 2016 r.
e) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna
- Działanie 4.4 Zrównoważony transport miejski
- Poddziałanie 4.4.2 Poprawa mobilności miejskiej w miejskim obszarze funkcjonalnym Elbląga – ZIT bis
Termin naboru: 30.06.2016 - 31.08.2016
f) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna
- Działanie 4.4 Zrównoważony transport miejski
- Poddziałanie 4.4.3 Poprawa mobilności miejskiej w miejskim obszarze funkcjonalnym Ełku – ZIT bis
Termin naboru: grudzień 2016 r.
g) Oś priorytetowa IV Efektywność energetyczna
- Działanie 4.5 Wysokosprawne wytwarzanie energii
Termin naboru: 30.08.2016 r. – 28.09.2016 r.
14. Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego
a) Oś priorytetowa IV Energia przyjazna środowisku
- Działanie 4.2 Produkcja energii z OZE w przedsiębiorstwach
Termin naboru: ogłoszenie - grudzień 2016 r., nabór - luty 2017 r.
b) Oś priorytetowa V Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 5.1 Poprawa efektywności energetycznej przedsiębiorstw
Termin naboru: ogłoszenie - październik 2016 r., nabór - listopad 2016 r.
c) Oś priorytetowa V Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 5.2 Efektywność energetyczna sektora publicznego
Termin naboru: ogłoszenie - sierpień 2016 r., nabór - wrzesień 2016 r.
d) Oś priorytetowa V Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna
- Działanie 5.3 Efektywność energetyczna sektora mieszkaniowego
Termin naboru: ogłoszenie - listopad 2016 r., nabór - grudzień 2016 r.
15. Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego
a) Oś priorytetowa IV Regionalna polityka energetyczna
- Działanie 4.1 Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii
- Poddziałanie 4.1.2 Rozwój infrastruktury dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych
Termin naboru: 17.06.2016 - 19.06.2017
b) Oś priorytetowa IV Regionalna polityka energetyczna
- Działanie 4.3 Poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym
- Poddziałanie 4.3.2 Głęboka modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej – SPR
Termin naboru: 01.07.2016 - 31.08.2016
c) Oś priorytetowa IV Regionalna polityka energetyczna
- Działanie 4.5 Zrównoważony transport miejski
- Poddziałanie 4.5.2 Niskoemisyjny transport miejski – SPR
Termin naboru: IV kwartał 2016 r.
16. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego
a) Oś priorytetowa III Efektywna i zielona energia
- Działanie 3.1 Wytwarzanie i dystrybucja energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
Termin naboru: III kwartał 2016 r.
b) Oś priorytetowa III Efektywna i zielona energia
- Działanie 3.2 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w przedsiębiorstwach
Termin naboru: 16.06.2016 - 9.09.2016 r.
Źródło: Ministerstwo Energii, EUROPROJEKTY Consulting Sp. z o.o.