Budynki zeroemisyjne – opublikowano wytyczne do znowelizowanej dyrektywy EPBD

• Od 2028 r. nowe budynki publiczne, a od 2030 r. wszystkie nowo powstające, muszą spełniać standard ZEB – z minimalnym zużyciem energii pokrywanym wyłącznie z OZE lub źródeł bezemisyjnych.
• Wykluczone są paliwa kopalne, w tym kotły hybrydowe; biomasa dopuszczalna tylko przy spełnieniu surowych kryteriów.
• Komisja wprowadza nowe zasady obliczania charakterystyki energetycznej – liczy się całkowita energia pierwotna, co wymusza roczne bilansowanie i stosowanie niskotemperaturowych systemów grzewczych.

Czym są budynki ZEB?

Budynki ZEB to nowy unijny standard, który ma być obowiązkowy dla wszystkich nowych budynków w państwach członkowskich. Zakłada on bardzo niskie zapotrzebowanie na energię oraz pokrycie całkowitego zużycia wyłącznie ze źródeł odnawialnych lub innych zeroemisyjnych. Już od 2028 roku wymóg ten obejmie nowe budynki należące do sektora publicznego, a od 2030 r. – wszystkie nowo powstające budynki. Szczegóły techniczne oraz interpretacje zapisów Komisji Europejskiej przedstawiła Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) w specjalnym komunikacie.

Tylko bezemisyjne źródła energii – koniec paliw kopalnych

Zgodnie z nowymi wytycznymi Komisji Europejskiej, budynki ZEB muszą być zasilane wyłącznie przez technologie bezemisyjne. Oznacza to jednoznaczne odejście od systemów ogrzewania opartych na gazie, węglu czy oleju opałowym. Wśród wskazanych technologii znajdują się przede wszystkim pompy ciepła, instalacje solarne (np. kolektory słoneczne) oraz zrównoważona bioenergia. Duże znaczenie przypisuje się pompom ciepła zasilanym zieloną energią, np. pochodzącą z fotowoltaiki. Równocześnie istotną rolę mają odegrać nowoczesne systemy ciepłownicze, które spełniają wymagania unijnej dyrektywy EED (Energy Efficiency Directive). Komisja wyraźnie zaznacza, że to właśnie te rozwiązania mają być filarem dekarbonizacji budynków w całej Europie.

Zmiana sposobu liczenia energii – całkowita energia pierwotna

Jednym z najważniejszych elementów aktualizacji wytycznych EPBD jest zmiana podejścia do sposobu liczenia zużycia energii. Dotąd wiele krajów – w tym Polska – uwzględniało jedynie nieodnawialną część energii pierwotnej. Obecnie Komisja Europejska wymaga, by brane pod uwagę było całkowite zużycie energii pierwotnej – zarówno ze źródeł odnawialnych, jak i nieodnawialnych.

W praktyce oznacza to, że budynki zeroemisyjne muszą w skali roku wyprodukować lub pozyskać tyle czystej energii, ile zużywają – przy czym chodzi tu o energię liczona w jednostkach energii pierwotnej. Konieczne jest także roczne bilansowanie oraz uwzględnianie współczynników nakładu energii nieodnawialnej, które mogą zmieniać się w przyszłości. To fundamentalnie zmienia sposób oceny efektywności energetycznej budynków oraz wybór stosowanych w nich technologii.

Rola biomasy i dopuszczalne źródła energii

Biomasa może być wykorzystywana jako źródło energii w budynkach ZEB, jednak pod pewnymi warunkami. Musi spełniać kryteria zrównoważonego rozwoju – tzn. pochodzić z odpowiedzialnych, certyfikowanych źródeł, nie powodować degradacji środowiska ani pogorszenia jakości powietrza. Wymagane jest także ograniczenie emisji operacyjnych, takich jak metan czy podtlenek azotu, które muszą mieścić się w określonych limitach.

Komisja Europejska wskazuje cztery główne źródła energii, które są dopuszczalne w budynkach zeroemisyjnych:

1. odnawialne źródła energii zlokalizowane bezpośrednio na budynku lub działce,
2. lokalne instalacje OZE, np. w ramach wspólnot lub spółdzielni energetycznych,
3. efektywne systemy ciepłownicze zgodne z dyrektywą EED,
4. zeroemisyjne źródła energii dostępne w sieci elektroenergetycznej.

W przypadkach, gdy pełne pokrycie zapotrzebowania energetycznego przez OZE nie jest możliwe, dopuszcza się niewielki udział energii nieodnawialnej – ale tylko pod warunkiem rocznego zbilansowania jej nadwyżką energii odnawialnej produkowanej lokalnie. Nawet w takiej sytuacji nie wolno jednak stosować urządzeń spalających paliwa kopalne. Komisja Europejska wyklucza np. hybrydowe kotły gazowe, nawet jako wsparcie dla innych systemów.

Efektywność energetyczna i znaczenie niskotemperaturowego ogrzewania

Nowe wytyczne dużą wagę przywiązują do maksymalnej efektywności energetycznej, co ma być osiągane m.in. dzięki zastosowaniu systemów grzewczych pracujących w niskiej temperaturze. Takie rozwiązania umożliwiają bardziej wydajne działanie pomp ciepła i lepszą współpracę z nowoczesnymi sieciami ciepłowniczymi, a przy tym redukują straty przesyłowe. Choć Komisja nie wspomina wprost o ogrzewaniu niskotemperaturowym, wspiera je sama dyrektywa EPBD – dla nowych budynków zaleca się temperaturę zasilania instalacji grzewczej poniżej 45°C, a dla modernizowanych – poniżej 55°C. To wartości, które sprzyjają wysokosprawnej pracy pomp ciepła i powinny zostać uwzględnione w przepisach, świadectwach charakterystyki energetycznej i procedurach inspekcji.

Kierunek transformacji – przyszłość budownictwa w UE

Komisja Europejska jasno pokazuje, w jakim kierunku powinno podążać europejskie budownictwo. Fundamentem transformacji mają być:

• pompy ciepła zasilane zieloną energią,
• instalacje fotowoltaiczne,
• nowoczesne, efektywne systemy ciepłownicze,
• niskotemperaturowe systemy ogrzewania ograniczające straty i wspierające efektywność energetyczną.

Kluczowa zmiana dotyczy także sposobu obliczania charakterystyki energetycznej – odtąd podstawą ma być całkowite zużycie energii pierwotnej, niezależnie od jej źródła. W Polsce rozpoczęto już prace nad nowelizacją przepisów w tym zakresie – odpowiednie rozporządzenie znajduje się na etapie konsultacji publicznych.

Źródło: PORT PC.