Dobór pompy ciepła a powierzchnia budynku

Dobór odpowiedniego urządzenia jest kluczową kwestią, zarówno podczas budowy domu jak i jego modernizacji. To, czy w efekcie końcowym domownicy będą zadowoleni z użytkowania pompy ciepła, będzie zależało od wielu parametrów. Nawet najlepsze urządzenie, które zostało dobrane w niewłaściwy sposób, może narazić inwestora na wyższe koszty eksploatacji, a także problemy z uzyskaniem komfortu cieplnego w budynku. Pompa ciepła nie może być ani przewymiarowana, gdyż przełoży się to na krótszą żywotność urządzenia, ani niedowymiarowana, gdyż nie ogrzeje wystarczająco budynku, w którym się znajduje. Czy da się dobrać pompę ciepła na podstawie metrażu budynku?

Dobór pompy na podstawie metrażu budynku

Na rynku mamy do czynienia z deficytem wykwalifikowanej kadry instalatorów i projektantów instalacji z pompami ciepła. Część firm obecnych w branży pomp ciepła poprzednio zajmowała się montażem kotłów węglowych i gazowych. Niestety wiele z nich przeniosło swoje złe przyzwyczajenia z montowania kotłów i również w przypadku pomp ciepła dobiera urządzenia na oko, sugerując się np. powierzchnią. W efekcie te urządzenia są najczęściej przewymiarowane. W przypadku kotłów taki dobór nie wiąże z podobnymi konsekwencjami jak w przypadku pompy ciepła. Kotły charakteryzują się taką samą mocą nominalną przez cały rok, niezależnie od pory dnia. W przypadku pomp ciepła moc urządzenia zależy od temperatury zewnętrznej, co w pewnym stopniu komplikuje odpowiedni dobór jej mocy. Czy możemy więc dobierać pompy ciepła w podobny sposób jak kotły i zasugerować się metrażem?

Nie można dobrać pompy ciepła na podstawie samego metrażu budynku. Metraż nie jest w żaden sposób kryterium, które pozwala na dobór urządzenia. Jest jednak jednym ze wskaźników, którego potrzebujemy do wykonania prawidłowych obliczeń zapotrzebowania.

Stanisław Glodny - Panasonic Heating&Cooling

Budynek budynkowi nierówny. Nawet jeśli dwa domy jednorodzinne mają tę samą powierzchnię, nie jest to jednoznaczne z tym samym standardem energetycznym. Nowy budynek o powierzchni 100 m2 wybudowany w standardzie WT 2021 będzie potrzebował zupełnie innego urządzenia niż stary budynek o tej samej powierzchni, ale wybudowany w latach ‘90 ubiegłego wieku. 

Zapotrzebowanie budynku na moc

Jedną z najbardziej podstawowych informacji, których potrzebuje projektant, jest zapotrzebowanie budynku na moc. Jest to wartość podawana w kW, która mówi o tym, jaką moc należy dostarczyć do budynku, aby pokryć jego straty przez przenikanie i wentylację w warunkach projektowych. Znaczenie ma więc suma strat związanych z przenikaniem ciepła przez ściany, podłogi, okna, drzwi - jednym słowem wszystkie przegrody w budynku oraz wentylacja wszystkich pomieszczeń w budynku. W nowym budynku jest to wartość, która powinna znajdować się w projekcie, a w budynku termomodernizowanym, w celu określenia zapotrzebowania budynku na moc, najlepiej przeprowadzić audyt energetyczny. Warto jednak wiedzieć, że aby ten wskaźnik określić poprawnie, czyli by pompa ciepła faktycznie ogrzewała cały budynek - powierzchnia budynku ma znaczenie jako jeden ze wskaźników. Tylko która powierzchnia? W końcu mamy powierzchnię zabudowy, użytkową, “po podłodze”...

Traktując powierzchnię jako wskaźnik, bierzemy pod uwagę nie powierzchnię użytkową, ale powierzchnię „po podłodze”, gdyż ona uwzględnia również pomieszczenia ogrzewane, a nie tylko użytkowe. Przykład z życia wzięty - jeżeli w budynku znajduje się pralnia i suszarnia, to my chcemy, aby było w niej ciepło, a pranie wysychało. Potrzebujemy więc w tym pomieszczeniu ogrzewania, a z punktu widzenia projektu budynku i pozwolenia na budowę to jest część nieużytkowa.

Stanisław Glodny - Panasonic Heating&Cooling

Dobór pompy ciepła

O ile w przypadku nowych budynków kwestia doboru pompy ciepła przez instalatorów na podstawie metrażu nie powinna stanowić problemu, gdyż potrzebne parametry są dostępne w projekcie, o tyle w przypadku termomodernizowanych domów, szczególnie takich, w których wprowadzono wiele zmian, taki problem może pojawiać się częściej. Nie wszyscy właściciele budynku decydują się na przeprowadzenie audytu energetycznego, a wtedy przeprowadzenie odpowiednich obliczeń spada na firmę wykonawczą. Niektóre z nich chcąc iść “na łatwiznę”, dobierają pompę ciepła na podstawie powierzchni, mimo że nie powinni tego robić. Z punktu widzenia projektanta, któremu zależy na poprawnym doborze pompy ciepła do termomodernizowanego pomieszczenia, duże znaczenie może mieć rozmowa z właścicielem budynku, który był przy jego modernizacji i jest w stanie potwierdzić, jakie materiały zostały zastosowane i jaki był stopień realizacji inwestycji. Właściciel budynku wie też, ile paliwa do tej pory zużywał, co również może być pomocne przy doborze. Warto jednak być czujnym, gdyż właściciel budynku nie musi mieć wiedzy na temat budownictwa i techniki grzewczej.

Z mojego doświadczenia wynika, że jednym z częstszych błędów popełnianych przez właścicieli budynku jest pominięcie piwnicy i poddasza nieużytkowego przy podawaniu powierzchni budynku.

Stanisław Glodny - Panasonic Heating&Cooling

W takim wypadku pompa ciepła dobrana na podstawie powierzchni podanej przez właściciela budynku byłaby prawdopodobnie niedowymiarowana. A jak dobrać moc pompy ciepła, jeżeli właściciel planuje dopiero zamienić poddasze na użytkowe, a w trakcie doboru instalacji stanowi ono przestrzeń nieogrzewaną? Czy w takim wypadku warto przewymiarować pompę ciepła i wziąć pod uwagę tę dodatkową powierzchnię?

Wszystko zależy od tego jaki jest pomysł właściciela budynku na realizację takiej inwestycji. Jeśli planuje zagospodarować poddasze dopiero za 10 lat, to lepszym rozwiązaniem będzie dobranie pompy ciepła z uwzględnieniem aktualnej powierzchni budynku i strat ciepła przez strop. Jeżeli natomiast ma to nastąpić na przykład za rok, to moim zdaniem lepiej dobrać pompę ciepła o większej mocy, oczywiście z odpowiednim buforem ciepła, który ograniczy wpływ przewymiarowania urządzenia na żywotność sprężarki.

Stanisław Glodny - Panasonic Heating&Cooling

Warto podkreślić, że dobrze dobrana pompa ciepła, to pompa ciepła dobrana “w punkt”. Dopiero przeprowadzenie audytu energetycznego i rozmowa z właścicielem na temat ewentualnych planów wprowadzenia zmian w budynku stanowi kompleksową odpowiedź na pytanie jak dobrać pompę ciepła. Na pewno natomiast nie jest nią sama powierzchnia budynku, a dobór urządzenia na tej podstawie może skutkować krótszą żywotnością urządzenia, czy też niedostatecznym komfortem w pomieszczeniach.

Materiał został opracowany na podstawie cyklu Webinarowa Środa redkacji GLOBENERGIA.