Sejm przyjął tzw. mały trójpak energetyczny, będący w istocie wycinkiem zmian, które wprowadzić miał tzw. duży trójpak energetyczny. Zmiany prawdopodobnie pozwolą uniknąć sankcji ze strony Komisji Europejskiej za brak implementacji dyrektyw energetycznych, ale odsuwają w czasie wprowadzenie regulacji potrzebnych dla rozwoju OZE w Polsce.
Od prawie trzech lat trwają prace nad tzw. trójpakiem energetycznym obejmującym nową ustawę o odnawialnych źródłach energii (OZE), nową ustawę – Prawo energetyczne i ustawę – Prawo gazowe. Trójpak energetyczny miałby wprowadzić daleko idące zmiany dotyczące wsparcia dla OZE, przyłączania mikroźródeł, przystosowania do inteligentnych liczników, ochrony słabszych odbiorców czy uwolnienia rynku energii elektrycznej i gazu. Ponieważ do marca 2011 Polska była zobowiązana wdrożyć dyrektywy UE dotyczące gazu ziemnego i energii elektrycznej (dyrektywa 2009/72/WE oraz dyrektywy 2009/73/WE), Komisja Europejska wszczęła wobec Polski postępowanie, zgłaszając zastrzeżenia dotyczące między innymi zbyt małego stopnia liberalizacji rynków energii elektrycznej i gazu.
W związku z tym grupa posłów zaproponowała tzw. mały trójpak energetyczny, zawierający tylko najważniejsze zmiany umożliwiające dostosowanie aktualnego prawa energetycznego do wymagań UE i uniknięcie nałożenia kar na Polskę. Mały trójpak trafił na szybką ścież kę legislacyjną do Sejmu i przyjęty został 26 lipca. Nowelizacja wejdzie w życie po podpisaniu przez Prezydenta, po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Najważniejsze zmiany zawarte w ustawie nowelizującej (małym trójpaku) dotyczą:
• doprecyzowania warunków zwolnienia przedsiębiorstwa energetycznego ze świadczenia usług przesyłu i dystrybucji paliw gazowych i energii, magazynowania gazu ziemnego, transportowania gazu ziemnego siecią gazociągów kopalnianych oraz skraplania i regazyfikacji gazu ziemnego na zasadach równoprawnego traktowania (zwolnienie to przysługuje przedsiębiorstwom w odniesieniu do „nowej infrastruktury” lub starej, lecz zmodernizowanej; zwolnienie dotyczy również obowiązku przedkładania taryf);
• określenia obowiązków przedsiębiorstwa energetycznego w stosunku do konsumentów przez nakazanie dostarczania odbiorcom informacji o ich prawach, sposobie wnoszenia skarg i rozstrzygania sporów oraz przez określenie terminu rozwiązania umowy z przedsiębiorstwem energetycznym;
• zdefiniowania oraz określenia preferencyjnych warunków przyłączania do sieci mikroinstalacji; zdefiniowania oraz określenia warunków finanso wania przez odbiorców przemysłowych kosztów produkcji energii z odnawialnych źródeł;
• określenia zasad współpracy operatora systemu przesyłowego gazu ziemnego z innymi operatorami systemów;
• doprecyzowania zasady rozdziału działalności przesyłowej oraz dystrybucyjnej od pozostałej działalności przedsiębiorstw energetycznych oraz określenia systemu certyfikatów niezależności;
• określenia zasad wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnego źródła energii obok systemu wydawania i obrotu świadectwami pochodzenia;
• dookreślenia zasad sporządzania planu rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię;
• ustalania krajowego planu działania w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz monitorowania rynku energii elektrycznej, ciepła lub chłodu z odnawialnych źródeł energii, biogazu rolniczego, a także rynku biokomponentów, paliw ciekłych i biopaliw ciekłych stosowanych w transporcie;
• określenia warunków i tryby wydawania certyfikatów instalatorom mikroinstalacji i małych instalacji oraz akredytowania organizatorów szkoleń;
• określenia kadencyjności urzędów Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki oraz Wiceprezesa Urzędu Regulacji Energetyki, a także dodania kompetencji Prezesowi URE w związku z projektowanymi zmianami;
• określenia obowiązku sprzedaży paliw gazowych na giełdach towarowych;
• określenia zasad współpracy międzynarodowej w zakresie wspólnych projektów inwestycyjnych oraz współpracy międzynarodowej w zakresie odnawialnych źródeł energii;
• wprowadzenia sądownictwa polubownego w sprawach dotyczących energii przy Inspekcji Handlowej.
Nowelizacja jedynie w niewielkim stopniu dotyczy OZE, koncentrując się głównie na kwestiach dotyczących przyłączania do sieci energetycznej. Nie zmieniono niestety przepisów odnoszących się do kwestii wsparcia dla OZE.
Doprezycowanie definicji OZE
Ustawa doprecyzowała definicję odnawialnych źródeł energii – obecnie obejmuje ona źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych.
Obowiązek zakupu energii z mikroinstalacji
Uregulowano kwestie zakupu energii odnawialnej wyprodukowanej przez tzw. prosumentów. Operator ma teraz obowiązek zakupu energii od osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami wytworzonej przez mikroinstalacje (do mocy 40 kW), w przypadku gdy mikroinstalacja znajduje się na obszarze działań operatora. Niestety za taką energię operator będzie płacił tylko 80 procent średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej według cennika z minionego roku kalendarzowego ogłoszonego przez Prezesa URE.
Mikroinstalacja to odnawialne źródło energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 120 kW, natomiast mała instalacja to odnawialne źródło energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 40 kW i nie większej niż 200 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej większej niż 120 kW i nie większej niż 600 kW. Przepisy dotyczące sprzedaży energii z mikroinstalacji stosuje się odpowiednio do wytwarzania energii elektrycznej z biogazu rolniczego w mikroinstalacji przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej. (…)
Ograniczenie możliwości odłączenia odbiorcy
Zgodnie ze znowelizowanym art. 6b–f prawa energetycznego ograniczono możliwość odłączenia odbiorcy energii (np. w przypadku nielegalnego pobierania energii lub zwłoki w płatnościach). W przypadku złożenia przez odbiorcę reklamacji przedsiębiorstwo energetyczne zobowiązane jest do wznowienia dostaw w terminie 3 dni od dnia otrzymania reklamacji i kontynuować dostarczanie paliw gazowych lub energii do czasu rozpatrzenia reklamacji przez przedsiębiorstwo energetyczne albo – w razie odwołania od negatywnej decyzji – do czasu wydania decyzji przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Nie dotyczy to wstrzymania dostaw w przypadku stwierdzenia w wyniku przeprowadzonej kontroli, że instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub środowiska.
W przypadku wystąpienia przez odbiorcę z wnioskiem o rozpatrzenia sporu przez sąd polubowny albo przez Prezesa URE, przedsiębiorstwo energetyczne może zainstalować przedpłatowy układ pomiarowo-rozliczeniowy temu odbiorcy na koszt przedsiębiorstwa. W przypadku otrzymania wniosku od odbiorcy wrażliwego, przedsiębiorstwo zobowiązane jest do instalacji takiego układu w terminie 21 dni od otrzymania wniosku. Gwarancje pochodzenia Dodany nowelizacją do prawa energetycznego rozdział 2a wprowadza gwarancję pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej w OZE. Gwarancja pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej w OZE jest dokumentem potwierdzającym odbiorcy końcowemu, że określona w tym dokumencie ilość wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej lub do sieci przesyłowej energii elektrycznej została wytworzona w OZE. Nie wynikają z niej prawa majątkowe, a jej przekazanie następuje niezależnie od przeniesienia praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia. Wydawana jest na pisemny wniosek wytwórcy energii elektrycznej wytworzonej w OZE złożony do operatora systemu dystrybucyjnego lub przesyłowego elektroenergetycznego, na którego obszarze działania zostało przyłączone odnawialne źródło energii, w terminie 7 dni od dnia zakończenia wytworzenia danej ilości energii elektrycznej objętej wnioskiem. (…)
Certyfikacja instalatorów mikroinstalacji i małych instalacji
Nowelizacja doprecyzowała warunki i tryb wydawania certyfikatów instalatorom mikroinstalacji i małych instalacji oraz akredytowania organizatorów szkoleń. Certyfikat wydawany jest przez prezesa Urzędu Dozoru Technicznego po ukończeniu szkolenia u akredytowanego organizatora szkoleń oraz zdaniu egzaminu. Prezes UDT prowadzi rejestry certyfikowanych instalatorów, wy danych certyfikatów oraz akredytowanych organizatorów szkoleń.
Prezes URE i współpraca międzynarodowa Ustawa doprecyzowała sposób konkurencyjnego powoływania Prezesa i Wiceprezesa URE. Zmianie uległ katalog obowiązków Prezesa URE, obejmując dodatkowo m.in. przyznawanie certyfikatu niezależności, kontrolowanie wypełniania przez właściciela sieci przesyłowej oraz operatora systemu przesyłowego gazowego obowiązków oraz informowanie Komisji Europejskiej o wyznaczeniu operatorów systemów przesyłowych. Do prawa energetycznego dodano rozdział dotyczący zasad współpracy międzynarodowej w zakresie wspólnych projektów inwestycyjnych oraz OZE opartą na metodzie transferu statystycznego.
Zmiany w prawie budowlanym
Nowelizacja wprowadziła istotne zmiany do ustawy – Prawo budowlane. W art. 5 dotyczącym ogólnych wymagań dla budynków dodano zapis promujący korzystanie z energii z OZE oraz stosowanie rozwiązań energooszczędnych w nowych budynkach i modernizowanych budynkach użytkowanych przez jednostki sektora finansów publicznych. W art. 29 dodano zapis, iż pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na montażu pomp ciepła, urządzeń fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kW oraz wolno stojących kolektorów słonecznych.
Utrzymanie umów przesyłowych sprzed 3 września 2009 r.
Nowelizacja nakłada na operatorów systemu przesyłowego gazowego oraz elektroenergetycznego opracowanie planu rozwoju sieci przesyłowej w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie nowelizacji. Przedsiębiorstwa energetyczne, które w dniu 3 września 2009 r. były właścicielami sieci przesyłowej, zachowują prawo do realizacji umów o świadczenie usług przesyłania paliw gazowych zawartych przed tym dniem do czasu ich wygaśnięcia, bez możliwości ich przedłużenia, będąc jednocześnie zobowiązane do poinformowania o takich umowach Prezesa URE w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie nowelizacji.
Obowiązek giełdowy przy sprzedaży gazu
Ustawa nałożyła na przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się obrotem paliwami gazowymi obowiązek sprzedawania od 1 stycznia 2015 r. nie mniej niż 55% (30% do 31 grudnia 2013 r. oraz 40% od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r.) gazu ziemnego wysokometanowego wprowadzonego w danym roku do sieci przesyłowej na giełdach towarowych w rozumieniu ustawy o giełdach towarowych lub na rynku regulowanym w rozumieniu przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
Igor Bąkowski – radca prawny
Bąkowski Kancelaria Radcowska
Cały artykuł w numerze 5/2013
