Mój Prąd 4.0 tylko dla instalacji w net-billingu?

Obecnie w Polsce jest już ponad 900 tys. prosumentów. Oznacza to, że przełomowy poziom miliona mikroinstalacji OZE w Polsce przekroczymy prawdopodobnie w kwietniu. Co wpłynęło na tak dynamiczny rozwój segmentu energetyki prosumenckiej? Najczęściej wskazuje się na taniejącą technologię PV, programy dotacyjne jak Mój Prąd, Czyste Powietrze, dofinansowania samorządowe (np. programy parasolowe) oraz system opustów. Ten ostatni był najbardziej istotnym czynnikiem skłaniającym potencjalnych inwestorów do postawienia na przydomową fotowoltaikę. W dotychczasowym systemie rozliczeń, z którego prosumenci korzystają od 2016 roku, w zależności od wielkości instalacji, energia oddana i pobrana z sieci rozliczana jest w stosunku ilościowym 1:0,7 lub 1:0,8. Nadwyżki energii są wprowadzone do sieci elektroenergetycznej i można je odebrać w wolumenie pomniejszonym o 20-30 procent. Prosument nie ponosi wówczas żadnych opłat dystrybucyjnych. 

Sam model jest prosty i nieskomplikowany, ale i - przede wszystkim - korzystny dla prosumenta. W połączeniu z dotacjami zwrot z inwestycji wynosił nawet 6-7 lat. Nic więc dziwnego, że zaobserwowaliśmy tak duży przyrost instalacji w ostatnich latach. Sam trend spotęgowały też takie czynniki jak pandemia COVID-19, większe zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz rosnące ceny energii elektrycznej i kosztów użytkowania domu. Dotychczasowy system rozliczeń ma się zmienić już jutro, czyli 1 kwietnia 2022 roku.

Net-billing - co wiemy o nowym systemie rozliczeń?

Rok temu ministerstwo klimatu i środowiska zapowiedziało, że w planie jest zmiana systemu rozliczeń prosumentów. Ministrowie podczas posiedzeń komisji sejmowych i senackich oraz samego Sejmu argumentowali, że zmiany są potrzebne ze względu na zapewnienie bezpiecznej pracy systemu elektroenergetycznego, wymagania unijne (dyrektywa rynkowa i RED II), zaktywizowanie prosumentów i rozwój magazynowania energii. Wielokrotnie relacjonowaliśmy na łamach GLOBEnergia.pl, że sam pomysł nie spotkał się z aprobatą środowiska prosumenckiego, branży OZE, ekspertów sektora energetycznego i wielu innych. Pierwotnie system miał być wprowadzony z dniem 1 stycznia 2022 roku, co wywołało niemałe poruszenie na rynku. Prosumenci zaczęli przyspieszać decyzję o inwestycji, aby zdążyć  “załapać się” na system opustów. Branża ostrzegała o negatywnych skutkach tak szybkiego wprowadzenia zmian bez powszechnych konsultacji zmian rynkowych. W efekcie pod koniec 2021 roku, miesięczny przyrost mikroinstalacji przekraczał nawet 50 tys. i nierzadko poddawano w wątpliwości, czy przy tak dużych zleceniach wszystkie firmy instalacyjne utrzymają jakość montażu. Po drugie, nagła zmiana może spowodować zapaść na dynamicznie rozwijającym się rynku, a co za tym idzie zwolniania w kadrach i ograniczenie samego rozwoju energetyki prosumenckiej. Ostateczną ocenę skutków pozostawiamy na koniec 2022 roku.

Po burzliwych dyskusjach w Sejmie i Senacie system prosumencki został zmieniony w ramach nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii z dnia 29 października 2021 roku, przyjętej ostatecznie przez Sejm w dniu 2 grudnia ubiegłego roku w wyniku odrzucenia weta Senatu. Net-billing wchodzi w życie jutro - 1 kwietnia i będzie wdrażany etapami. 

• Od 1 kwietnia 2022 do 30 czerwca 2022 roku nowi prosumenci mają być rozliczani na dotychczasowych zasadach, ale tylko w okresie przejściowym do 30 czerwca 2022.
• Od 30 czerwca 2022 roku prosumenci mają być rozliczani według zasad net-billingu. Prosumenci, którzy przyłączyli mikroinstalację fotowoltaiczną po 31 marca 2022 roku przejdą na net-billing automatycznie, a energia, która do 30 czerwca 2022 roku zostanie przez ich system wprowadzona do sieci, ale nie zostanie pobrana, zasili ich depozyt prosumencki. W tym okresie cena energii elektrycznej wprowadzonej przez prosumenta do sieci będzie wyznaczana jako cena rynkowa miesięczna. Tak będzie do 1 lipca 2024 roku.
• Od 1 lipca 2024 roku cena energii wprowadzanej przez prosumentów do sieci ma być wyznaczana dla poszczególnych, elementarnych okresów rozliczeniowych - godzinowych.

Model polega na wartościowym rozliczaniu nadwyżek energii przez okres 15 lat. Wartość energii będzie określana na podstawie rynkowych notowań energii elektrycznej na rynku dnia następnego. Należność za energię oddaną do sieci będzie zmieniać się z miesiąca na miesiąc, a docelowo z godziny na godzinę.

Prosument będzie ponosił opłatę dystrybucyjną, ale zostanie zwolniony z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego PIT, akcyzy i VAT. Szczegóły dotyczące zasad funkcjonowania modelu opisywaliśmy TUTAJ. 

WAŻNE! Prosumenci, którzy są obecnie rozliczani w systemie opustów zachowują swoje prawa do tego modelu. Warunkiem uzyskania prawa do rozliczenia w systemie opustu jest dokonanie kompletnego i poprawnego zgłoszenia o przyłączenie mikroinstalacji w terminie do 31 marca 2022 roku. Dzisiejszy dzień jest ostatnim dniem, kiedy można złożyć stosowne dokumenty. Warto także dodać, że prosument rozliczany w systemie opustów ma prawo przejścia do systemu net-billingowego, jednak bez możliwości powtórnej zmiany. 

Co ma Mój Prąd 4.0 do net-billingu?

W tym tygodniu dowiedzieliśmy się o założeniach kolejnej edycji Mój Prąd, która ruszy ostatecznie 15 kwietnia 2022 roku. Będzie realizowana w całkowicie nowej formule, która zakłada wsparcie nie tylko mikroinstalacji, ale także magazynów energii i ciepła oraz inteligentnych systemów zarządzania energią. Można uzyskać nawet do 20 500 zł dofinansowania. Szczegóły opisywaliśmy TUTAJ. 

Dotacje uzależniono od modelu rozliczeń, według którego beneficjent (prosument) rozlicza się z wyprodukowanej energii. Prosument będzie mógł skorzystać z dotacji w Mój Prąd 4.0 pod warunkiem, że przejdzie do systemu net–billingowego! Poziom dotacji będzie uzależniony od tego, czy inwestor skorzystał wcześniej  z dofinansowania. Szczegóły przedstawia poniższa grafika. 

Struktura dofinansowania dla nowych prosumentów, którzy podłączą instalację po 1 kwietnia 2022 roku, przedstawia poniższa grafika. 

Prosument staje przed wyborem

Wielu prosumentów zostało zaskoczonych rozwiązaniem. Przypomnijmy, że znaczna część z nich przyspieszyła w ostatnich miesiącach decyzję inwestycyjną, aby skorzystać także z systemu opustów i przyszłościowo z programu Mój Prąd. Jak widać powyżej, chcąc dofinansować inwestycję będą musieli i tak przejść na net-billing. Ale nie jest to jedyne rozwiązanie. Prosumenci mogą ubiegać się o dofinansowanie także w innych programach jak Czyste Powietrze (o ile także zrealizowali inwestycje w termomodernizację domu i wymianę źródła ciepła), czy w programach lokalnych organizowanych przez samorządy i władze miast. Kluczowe są wówczas koszty kwalifikowane przyjęte w regulaminie danego programu. Jeżeli prosument nie chce przejść na system net-billingowy, powinien także sprawdzić możliwości w innych programach dotacyjnych.