To miało być stopniowe wycofywanie kotłów – oto co zrobiła Unia Europejska

• Komisja Europejska opublikowała wytyczne, zgodnie z którymi już od 2025 roku kotły działające w konkretnych typach instalacji miałby przestać być dotowane.
• Są to oczywiście wytyczne, które każde państwo członkowskie może zaimplementować zgodnie ze swoimi możliwościami. Nie ma jednak pełnej dowolności w interpretacji wytycznych.
• SPIUG mówi o luce prawnej, dzięki której można jeszcze dostać dofinansowanie na kotły.

Nowe wytyczne Komisji Europejskiej

Komisja Europejska podjęła kolejny krok w kierunku ograniczenia emisji i promowania zrównoważonych technologii energetycznych. W czwartek 17 października 2024 r. Komisja Europejska opublikowała pierwsze wytyczne dotyczące dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) doprecyzowujące wymóg wynikający z art. 17 ust. 15 dotyczący zaprzestania, najpóźniej od 1 stycznia 2025 r., wszelkiego wsparcia finansowego dla "instalacji nowych wolnostojących kotłów zasilanych paliwami kopalnymi". Wytyczne te, choć nie mają charakteru prawnie wiążącego, są istotnym narzędziem, które pomoże państwom członkowskim w prawidłowej implementacji przepisów unijnych.

Wytyczne Komisji – co to jest i dlaczego są ważne?

Wytyczne Komisji Europejskiej nie są ustawą ani aktem prawnym, ale stanowią oficjalną interpretację przepisów. Nie muszą być formalnie zatwierdzane przez Parlament Europejski czy Radę UE, jednak w praktyce często są wdrażane przez państwa członkowskie w niezmienionej formie. Służą one przede wszystkim jako wskazówka w transpozycji unijnych przepisów do krajowego porządku prawnego, pomagając rządom państw członkowskich zrozumieć i wdrożyć prawo zgodnie z intencjami ustawodawcy. Ostateczna, prawnie wiążąca wykładnia przepisów UE leży jednak w kompetencjach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zakres wytycznych – co się zmienia?

Wytyczne dotyczą artykułu 17 ust. 15 znowelizowanej dyrektywy EPBD, przyjętej w maju 2024 r. Zgodnie z tym przepisem, od 1 stycznia 2025 r. państwa członkowskie nie będą mogły oferować wsparcia finansowego na instalację nowych, wolnostojących kotłów zasilanych paliwami kopalnymi. Istnieją jednak wyjątki – kotły, które zostały zakwalifikowane do dofinansowania przed tą datą i są finansowane ze środków unijnych, mogą jeszcze korzystać ze wsparcia. 

(...) jest prawna możliwość dofinansowania kotłów gazowych w miejsce kotłów węglowych, jeśli zostaną one sfinansowane ze środków unijnych przed 2025 rokiem. Inną możliwą luką prawną jest sytuacja, w której organ publiczny ogłosi przed 2025 r., że kotły gazowe będą dotowane, co stworzy "uzasadnione oczekiwania" wobec osób, które mogą  skorzystać z faktycznej wypłaty po 2025 r.

poinformował SPIUG w opublikowanej analizie

Wytyczne również precyzują, co dokładnie oznacza "samodzielny kocioł na paliwa kopalne". Są to urządzenia, które działają bez wsparcia odnawialnych źródeł energii, takich jak pompy ciepła czy instalacje solarne. To ważne rozróżnienie, ponieważ systemy hybrydowe – łączące tradycyjne kotły z odnawialnymi źródłami energii – nadal będą mogły liczyć na dofinansowanie.

Kluczowe definicje i kryteria wsparcia

Zgodnie z nowymi wytycznymi, "kotły wolnostojące" to urządzenia niepołączone z odnawialnymi źródłami energii w hybrydowych systemach grzewczych. To rozróżnienie jest istotne, ponieważ hybrydowe systemy grzewcze – korzystające z odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna czy pompy ciepła – mogą nadal liczyć na wsparcie finansowe. Komisja podkreśla, że im większy udział energii odnawialnej w systemie, tym większe powinno być wsparcie. 

Równocześnie wytyczne wyjaśniają, że sam rodzaj paliwa, którym zasilany jest kocioł, ma znaczenie. Jeśli lokalna sieć gazowa dostarcza głównie gaz ziemny, instalacja nowych kotłów gazowych nie powinna być wspierana. Inaczej jest w regionach, gdzie sieć gazowa opiera się na paliwach odnawialnych – wówczas instalacje kotłów gazowych mogą nadal być objęte zachętami.

Hybrydowe systemy grzewcze – wsparcie proporcjonalne do udziału OZE

Wytyczne jasno wskazują, że największe wsparcie finansowe powinny uzyskać systemy grzewcze całkowicie oparte na odnawialnych źródłach energii. W przypadku systemów hybrydowych – łączących tradycyjne kotły z odnawialnymi źródłami energii – wsparcie powinno być przyznawane proporcjonalnie do udziału OZE w danym systemie. Państwa członkowskie mają swobodę w określeniu, jaki poziom udziału energii odnawialnej w hybrydowych systemach uznają za wystarczający, by kwalifikował się do wsparcia. Komisja zaznacza jednak, że hybrydowe systemy grzewcze powinny być traktowane jako rozwiązania tymczasowe, a w przyszłości nacisk należy kłaść na systemy całkowicie odnawialne.

Wyjątki od reguły – kiedy wsparcie dla kotłów na paliwa kopalne będzie możliwe?

Pomimo zasadniczego ograniczenia wsparcia finansowego dla nowych instalacji kotłów na paliwa kopalne od 2025 r., istnieją pewne wyjątki. Kotły finansowane z unijnych funduszy, takich jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) czy Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, mogą nadal otrzymać wsparcie, jeśli inwestycja została zatwierdzona przed 1 stycznia 2025 r. 

Dodatkowo jeśli przed tym terminem państwo członkowskie ogłosi program wsparcia dla instalacji kotłów gazowych, może to stworzyć "uzasadnione oczekiwania" inwestorów na otrzymanie dofinansowania po tej dacie.

Co dalej?

Komisja Europejska planuje publikację kolejnych wytycznych, które mają wyjaśnić inne kluczowe pojęcia związane z dyrektywą EPBD, takie jak "budynki bezemisyjne" czy "minimalne normy charakterystyki energetycznej". Zgodnie z unijną strategią dekarbonizacji, stopniowe wycofywanie kotłów na paliwa kopalne ma zakończyć się do 2040 r. Wytyczne te będą więc kluczowe dla przyspieszenia transformacji energetycznej w sektorze budownictwa.

Przyszłość sektora budowlanego i energetycznego w Polsce będzie tematem rozmów ekspertów z całego kraju podczas Kongresu Trendy Energetyczne. To najlepsza możliwość by poznać trendy dla tych branż na najbliższe lata i przygotować się do zmian z wyprzedzeniem. Spotkaj się z nami już 27-28 listopada w Krakowie!

Źródło: analiza SPIUG