73% energii z OZE – Portugalia już nie korzysta z węgla, jak prezentuje się Polska?

• Portugalia łącznie wyprodukowała 44,88 TWh energii. 
• W 2022 roku Portugalia zaostrzyła cele dotyczące odchodzenia od paliw kopalnych – do 2030 roku chce czerpać energię w 100% z OZE.
• Polska planuje osiągnąć 36% produkcji energii z OZE w 2030 roku.

Jeszcze 10 lat temu (w 2013 roku) 25% energii produkowanej w Portugalii pochodziło ze spalania węgla. Według najnowszych danych (za 2023 rok) węgla już się tam nie używa. Blisko 73% energii zużytej w 2023 roku przez Portugalczyków pochodziło z OZE – 29,5% z wiatru, 10,2% ze słońca, 24,5% z energii wody i 8,3% z bioenergii. Portugalia nie spoczywa na laurach, tylko stawia sobie coraz ambitniejsze cele. W 2022 roku część państw (w tym również Polska) zaktualizowała swoje plany rozwoju bezemisyjnej energetyki do 2030 roku. Portugalia zmieniła cel z 88% na 100%. Polska z 32% na 36%. 

Zapotrzebowanie na prąd

Zapotrzebowanie na energię elektryczną na osobę zarówno w Portugalii, jak i w Polsce jest obecnie większe niż w 2015 roku. W krajach skandynawskich (Finlandia, Szwecja) i w Luksemburgu udało się ograniczyć jednostkowe zapotrzebowanie, jest teraz mniejsze niż 9 lat temu. A cała Unia Europejska wykorzystała w 2023 roku 186 TWh energii elektrycznej mniej niż w 2021 (spadek o 6,4%). Był to najprawdopodobniej wynik kryzysu energetycznego, ale lekkie zimy i starania włożone w oszczędzanie energii oraz zwiększanie efektywności energetycznej również mogły mieć wpływ na spadek zapotrzebowania.

Prawdopodobnie, wraz z postępem elektryfikacji, zapotrzebowanie na energię elektryczną będzie rosnąć. Konieczne będzie inwestowanie w nowe elektrownie OZE, które będą w stanie pokryć zapotrzebowanie, nie pogarszając sytuacji klimatycznej. Żeby było to możliwe, trzeba jednak zwracać dużą uwagę na efektywność energetyczną i rozwijać technologie, które pomogą nam zoptymalizować zużycie energii.

Polska nadal węglem stoi

Podczas gdy w Portugalii węgiel został porzucony, w Polsce nadal ma się dobrze. Nasz sektor energetyczny nie emituje wprawdzie największych ilości zanieczyszczeń w Europie (tutaj niechlubnie zwyciężają Niemcy, które z tego sektora wyemitowały w 2022 roku 230 milionów ton, my zajmujemy drugie miejsce), ale w przeliczeniu na jednostkę energii – już niestety wyprzedzamy wszystkich. Średnia w Europie wynosi 255 gCO₂/kWh energii elektrycznej, w Polsce to 692 gCO₂/kWh. Nie ma się co dziwić, ponad 61% prądu pochodzi u nas ze spalania węgla i dodatkowe 8,7% z gazu. OZE w naszym kraju to głównie wiatr (13,7% w 2023 roku), fotowoltaika (7,3%) i bioenergia (4,8%). Nie zapominajmy jednak, że jest lepiej, niż było, jeszcze 10 lat temu (2013) węgiel i gaz pokrywały 87,3% zapotrzebowania na energię elektryczną. Teraz OZE to już jedna czwarta. Idziemy więc do przodu, wprawdzie powoli, ale bez ustanku. W 2030 roku ze źródeł odnawialnych chcemy czerpać ponad jedną trzecią prądu. Biorąc pod uwagę, że zapotrzebowanie na energię elektryczną raczej nie zmaleje, jest to wyzwanie. 

Średnia Europejska

Żeby móc osadzić sytuację Portugalii i Polski w jakimś kontekście, można rzucić okiem na dane dotyczące całej Unii Europejskiej. Ważną różnicą względem omawianych w poprzednich akapitach krajów, jest widoczna obecność energetyki jądrowej w miksie energetycznym EU. W 2023 roku atom odpowiadał za 22,9% energii elektrycznej w Europie. Średnio węgiel, gaz i inne paliwa kopalne stanowią to 32,6%. Najwięcej czystej energii produkowane jest w Europie z wiatru (17,6%).

Trzeba podkreślić, że wszystkie omawiane statystyki biorą pod uwagę produkcję energii elektrycznej, pomijając energię cieplną. 

Źródło: European Electricity Review 2023, Ember