Czy poselski projekt ustawy o OZE uratuje prosumentów?

W czerwcu w branży fotowoltaicznej zawrzało - pojawiło się widmo likwidacji systemu opustów i to w bardzo krótkim czasie, bo już od 1 stycznia 2022 roku. W ubiegły piątek - 2. lipca grupa posłów reprezentowana przez Jadwigę Emilewicz złożyła poselski projekt noweli ustawy o OZE, który praktycznie całkowicie odbiega od projektu likwidującego system opustów, a dodatkowo nie oznacza tak znacznego zmniejszenia oszczędności u przyszłych prosumentów. Czy to oznacza, że projekt likwidujący opusty trafi do kosza? Czy poselski projekt ustawy o OZE uratuje prosumentów? Analizujemy i liczymy!

2. czerwca 2021 r. w Rządowym Centrum Legislacji pojawił projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne i ustawy o odnawialnych źródłach energii. Zmiany zaproponowane w zakresie funkcjonowania modelu prosumenckiego miały dotyczyć likwidacji systemu opustów już od 1. stycznia 2021 roku i zamiany bezgotówkowego rozliczania wprowadzonej i pobranej z sieci energii na jej sprzedaż. Wprowadzona i pobrana z sieci energia elektryczna miały być rozliczane oddzielnie, a cena zakupu wyprodukowanej przez prosumenta energii elektrycznej miała wynosić 100% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale ogłoszonej przez Prezesa URE - czyli cenie mało korzystnej dla prosumenta, bo wynoszącej około 25 gr/kWh.

Proponowany projekt wzbudził w branży fotowoltaicznej bardzo duże emocje, bo oznacza dla prosumentów dużo niższe oszczędności w porównaniu z istniejącym dzisiaj sposobem rozliczeń. Według naszych wyliczeń zmiana rozliczeń spowodowałaby obniżenie oszczędności o 38%. Na statystycznej instalacji mocy 6,5 kW przekłada się to na o 1300 zł niższe oszczędności na rachunkach za prąd w ciągu roku, w porównaniu do obecnego systemu.

Poselski projekt ustawy

W ubiegły piątek 2.lipca grupa posłów reprezentowana przez byłą premier Jadwigę Emilewicz złożyła swój projekt poselski o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw. Zaproponowane w projekcie zmiany są zgodne z prawem unijnym, jednak nie likwidują systemu opustów, a modyfikują go. Oprócz tego projekt zakłada wprowadzenie na rynek PV zapowiadanych od dłuższego czasu prosumentów zbiorowych - czyli odbiorców końcowych wytwarzających energię elektryczną z OZE na własne potrzeby w mikroinstalacji lub małej instalacji przyłączonej do sieci dystrybucyjnej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, oraz prosumentów wirtualnych, czyli osób które chcą produkować energię z OZE, ale nie mają szansy wykonać instalacji w miejscu zamieszkania. Tym zapisom przyjrzymy się w kolejnych artykułach. Teraz skupimy się na zapisach projektu, które bezpośrednio dotyczą odbiorców indywidualnych.

System opustów w projekcie poselskim

Model zaproponowany w projekcie ustawy nie likwiduje systemu opustów, ale modyfikuje go. Zobaczmy w jaki sposób.

• Opust na energii elektrycznej 1:1

Jak czytamy w uzasadnieniu, proponowany model zakłada przejście z obecnego modelu opustu 1:0,8 (dla instalacji o mocy do 10 kW) lub 1:0,7 (dla instalacji o mocy powyżej 10 kW) na model z opustem 1:1 dla wyprodukowanej w instalacji energii. Oznacza to, że prosument ma możliwość wprowadzenia do sieci elektroenergetycznej (zmagazynowania), a następnie pobrania energii elektrycznej w tej samej ilości.

• Opłaty dystrybucyjne

Problemem obecnego systemu jest fakt, że w praktyce spółki obrotu pokrywają opłaty dystrybucyjne za prosumenta. Nowy model zakłada powrót do neutralności opłat dystrybucyjnych dla spółek obrotu, które nie będą pokrywać za prosumentów opustu na zmiennych opłatach dystrybucyjnych oraz nie będą generować przychodu z tytułu rozliczenia opustu na energii wprowadzanej przez prosumentów do sieci.

Co to oznacza dla prosumenta? Opust 1:1 za energię oraz opłaty za dystrybucję tej energii.

• 15% rabatu na dystrybucji

Prosument z nowego systemu co prawda będzie musiał pokryć koszty dystrybucji, ale model zakłada 15% rabatu na opłatach zmiennych dystrybucyjnych dla energii wprowadzanej do sieci oraz zmagazynowanej przez osoby i podmioty niebędące przedsiębiorcami.

• Umowa kompleksowa i umowy rozdzielone - dozwolone

Aktualnie prosumenci muszą mieć podpisaną umowę kompleksową. Według projektu noweli, model docelowy zapewni możliwość korzystania zarówno z umowy kompleksowej, jak i umów rozdzielonych.

• Czas obowiązywania

Zgodnie z projektem, okres wsparcia prosumenckiego na podanych warunkach ma być zapewniony przez okres 25 lat począwszy od daty pierwszego wprowadzania energii z danej instalacji prosumenckiej do sieci elektroenergetycznej, czyli mniej więcej tyle ile wynosi żywotność instalacji.

• Sprzedaż energii

Zgodnie z zapisami dyrektywy unijnej, prosument powinien móc sprzedawać nadwyżki energii. Projekt ustawy umożliwia prosumentom uzgodnienie ze sprzedawcami, że będą sprzedawali na ich rzecz nadwyżki energii elektrycznej. Sprzedaż powinna odbywać się na zasadach określonych w umowie kompleksowej lub umowie sprzedaży, a w razie braku poczynienia takich uzgodnień, po upływie okresu 12 miesięcy energia taka pozostanie do dyspozycji sprzedawcy.

Czy to się opłaca?

Tak jak wcześniej sprawdzaliśmy opłacalność projektu ustawy zaproponowanego przez Ministerstwo Klimatu, tak teraz przyjrzymy się opłacalności modelu proponowanego w projekcie poselskim. Do obliczeń przyjęliśmy w obu przypadkach następujące założenia:

• Moc instalacji: 6,5 kWp
• Cena zakupu energii netto: 0,31 zł
• Koszt dystrybucji netto (zmienne): 0,21 zł
• Suma kosztów energii z dystrybucją netto: 0,52 zł
• Suma kosztów energii z dystrybucją brutto: 0,64 zł
• Autokonsumpcja: 20%
• Roczna produkcja z instalacji: 6402,5 kWh

Powyższe założenia są wspólne dla obu systemów, a teraz przyjrzyjmy się jakie są różnice w kosztach.

System opustów

System z projektu poselskiego

Roczne korzyści finansowe dla powyższego systemu rozliczeń przy mocy 6,5 kWp wynoszą 2898 zł. Jest to o 542 zł mniej niż w przypadku instalacji działającej w obecnym systemie opustów, ale o 768 zł więcej niż w systemie likwidującym opusty. Przypomnijmy, że według naszych wyliczeń, roczne korzyści prosumenta z instalacji o mocy 6,5 kW w systemie zakładającym sprzedaż energii zmniejszyłyby się o 1310 zł.

Spójrzmy jak zmiany systemów przekładają się na okres zwrotu instalacji.

Okres zwrotu

Do obliczenia okresu zwrotu przyjęliśmy, że ceny energii nie będą się zmieniały w czasie. Przyjęliśmy wskaźnikowy koszt jednostkowy instalacji na poziomie 3955 zł za 1 kWp, co przekłada się na koszt instalacji w wysokości 25 708 zł. Dodatkowo wzięliśmy pod uwagę możliwość skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej na poziomie 17%. Pominęliśmy program Mój Prąd, gdyż nie wiadomo jak będą wyglądały warunki programu po wejściu w życie nowego systemu rozliczeń dla prosumentów. Po uwzględnieniu ulgi, koszt instalacji spadł do 21 337 zł.

Przy takich założeniach, prosty okres zwrotu w obecnie obowiązującym systemie opustów wyniósłby 6,2 lata. Po przejściu na system sprzedaży energii, instalacja zwróciłaby się po 10 latach. W systemie proponowanym w poselskim projekcie ustawy okres zwrotu wyniósłby 7,4 lat.

Dlaczego trzeba coś zmieniać?

Obecny system jest bardzo korzystny dla prosumentów, jednak cierpią na nim spółki obrotu, które w praktyce muszą pokrywać koszty dystrybucji energii u prosumentów. Dodatkowo, zgodnie z uzasadnieniem do poselskiego projektu noweli ustawy o OZE, obowiązujący system prosumencki nie spełnia wszystkich wymogów dyrektywy RED II, w szczególności przepisów o niedyskryminacji i przejrzystości. Zgodnie z zapisami prawa unijnego, powinna zostać wprowadzona możliwość, by prosumenci indywidualni (ale też działający grupowo, jeżeli nie ma przeciwwskazań), mieli możliwość sprzedawania swoich nadwyżek energii na podstawie umowy dotyczącej z góry sprecyzowanych warunków określających zautomatyzowane dokonywanie transakcji i płatności, bezpośrednio pomiędzy uczestnikami rynku. Obecny system prosumencki na to nie pozwala.

Zmiany są konieczne, jednak być może nie muszą być aż tak drastyczne jak te zaproponowane w rządowym projekcie noweli ustawy OZE.

Dwa projekty noweli tej samej ustawy

Zgodnie z informacjami, które udało nam się uzyskać sytuacja, w której do jednej ustawy pojawiają się dwa przeciwstawne projekty zmian jest dosyć niecodzienna. Co z tego wyniknie, który projekt przejdzie ścieżkę legislacyjną i jakim zmianom będzie podlegał? Będziemy śledzić tę sytuację na bieżąco!

Źródło: orka.sejm.gov.pl, własne