W jaki sposób prowadzić dialog z państwem? Kontrowersje wokół aktualizacji KPEiK

KPEiK przedstawia założenia i cele na rzecz realizacji pięciu wymiarów unii energetycznej, takich jak: bezpieczeństwo energetyczne, wewnętrzny rynek energii, efektywność energetyczna, obniżenie emisyjności oraz badań naukowych, innowacji i konkurencyjności. Według pierwotnego planu wyznaczono pewne cele klimatyczno-energetyczne na 2030 rok.  Przede wszystkim zakładają one redukcję emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenie udziału węgla w produkcji energii elektrycznej o około 60%, wzrost efektywności energetycznej o 23% oraz wzrost udziału OZE w finalnym zużyciu energii do około 23%. Projekt KPEiK został przyjęty przez Komitet do Spraw Europejskich w grudniu 2019 roku. Od tego czasu na świecie zaszło wiele zmian, które w dalszym ciągu silnie oddziałują na polski rynek energii. Począwszy od pandemii COVID-19 aż do wojny w Ukrainie i światowego kryzysu energetycznego. Między innymi z tego powodu zdecydowano się na rewizję postanowień zawartych w KPEiK. W tym celu MKiŚ uruchomiło interaktywny formularz, w którym każdy zainteresowany mógł odnieść się do wyzwań transformacji energetycznej Polski. Wypełnienie wirtualnego dokumentu było możliwe do 30 czerwca 2023 roku. 

Ułatwienie czy utrudnienie?

Formularz miał w domyśle ułatwić zgłaszanie uwag, ich analizę oraz opracowanie i podsumowanie wniosków przez rząd. Jednak według Instrat prekonsultacje w obecnej formie są, owszem, krokiem w dobrą stronę, jednak zdecydowanie ograniczają możliwości dialogu ze społeczeństwem. Jak podkreśla organizacja, formularz, który można wypełnić online, nie zapewnia wystarczającego miejsca na zgłaszanie uwag, które wykraczałyby poza zakres tematyczny w nim zawarty. W dokumencie nie wspomniano o harmonogramie odejścia od węgla w energetyce, wycofywaniu dotacji dla paliw kopalnych, roli samorządów w gospodarce neutralnej klimatycznie czy też o potrzebie pogodzenia polityki klimatyczno-energetycznej z polityką społeczną i mieszkaniową. Jak zaznacza Instrat formularz nie zawiera w sobie z góry zdefiniowanych problemów transformacji energetycznej, do których powinien odnieść się osoba wypełniająca dokument. Dodatkowo według fundacji okres zbierania uwag był zbyt krótki - wynosił niecałe 3 tygodnie. Zdaniem organizacji zawartość formularza nie odpowiada kompleksowemu charakterowi transformacji energetycznej, która wymaga rozpatrzenia zarówno aspektów czysto technicznych takiego procesu, jak i szerszych zmian społeczno-gospodarczych. 

Jednak należy zaznaczyć, że wirtualny formularz nie był jedynym sposobem na podzielenie się swoimi uwagami odnośnie KPEiK z Ministerstwem. Co prawda, była to forma preferowana, jednak opinie, analizy i raporty mogły być nadesłane również poprzez adres mailowy. 

To nie koniec zbierania opinii

Jak podkreśla MKiŚ, prekonsultacje są jedynie dodatkowym etapem zbierania opinii. Według rządu KPEiK zostanie poddany całościowym konsultacjom publicznym w późniejszym okresie. Niemniej jednak Instrat zwraca uwagę na to, w jakiej formule zostaną przeprowadzone kolejne konsultacje. Według organizacji dużo lepszym pomysłem jest przeprowadzenie spotkań konsultacyjnych, grup roboczych czy paneli obywatelskich. Instrat zaapelował do Ministerstwa Klimatu i Środowiska o uruchomienie transparentnego, otwartego i ustrukturyzowanego dialogu wokół dalszych prac nad KPEiK. Fundacja podkreśliła, jak ważne jest określenie krajowych celów energetyczno-klimatycznych, założeń prognostycznych a także określenia priorytetowych obszarów dla reform oraz inwestycji w ramach Planu. 

Źródło: instrat.pl