Najtańsza energia, to taka której nie trzeba produkować. Nie podlega dyskusji słuszność tego stwierdzenia.

Dbanie o jakość powietrza zaczyna się od każdego z nas. Oszczędzanie energii i jej umiejętne wykorzystywanie to podstawa do polepszenia stanu powietrza w Polsce.

Niezbędna jest umiejętność właściwego określenia priorytetów oraz zdolność do współpracy ze wszystkimi interesariuszami. Silne gospodarczo regiony oparte na zdrowych zasadach uwzględniających megatrendy to silna gospodarka na poziomie kraju.

Najtańsza energia, to taka której nie trzeba produkować. Nie podlega dyskusji słuszność tego stwierdzenia.

Zasadnym wydaje się zatem, że w czasach, kiedy mamy do czynienia z ciągłym wzrostem zapotrzebowania na energię elektryczną i zanieczyszczeniem powietrza, powodowanym przez sektory energetyki cieplnej oraz transportu, rozwiązaniem powinna być efektywność energetyczna.

Identyfikacja problemu występowania niskiej emisji jest zagadnieniem dobrze znanym i często poruszanym w ostatnim czasie. Uwaga, słusznie zresztą, skupia się na sektorze produkcji ciepła dla potrzeb budynków jednorodzinnych oraz emisji komunikacyjnej, jako nie tylko dwóch najbardziej energochłonnych sektorów Unii Europejskiej ale jednocześnie najbardziej emisyjnych. Przechodząc do szczegółów, za występowanie niskiej emisji w Polsce, w 82,3% odpowiada produkcja ciepła i ciepłej wody użytkowej w gospodarstwach domowych (tzw. ogrzewanie indywidualne), 9,6% to emisja komunikacyjna, 5,4% to udział emisji z przemysłu, a 2,7% stanowią inne źródła niskiej emisji (Kaczmarczyk [red.], 2015)

Dbanie o jakość powietrza zaczyna się od każdego z nas. Oszczędzanie energii i jej umiejętne wykorzystywanie to podstawa do polepszenia stanu powietrza w Polsce.

Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), w pierwszej dziesiątce europejskich najbardziej zanieczyszczonych pyłem zawieszonym PM2,5 miejscowości znajduje się aż siedem polskich, są to: Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Wodzisław Śląski, Opoczno, Sucha Beskidzka i Gdów. Mało tego, w pierwszej pięćdziesiątce jest ich aż 33. Niechlubną klasyfikację wygrywa Żywiec, plasując się na pierwszym miejscu i wydaję się, że dane te skutecznie wskazują na sytuację z jaka mamy do czynienia. Problem niskiej emisji utożsamiany do tej pory przede wszystkim z Krakowem jest problemem całej Polski i najwyższa pora żaby informacja ta dotarła do władz państwowych.

Dbanie o jakość powietrza zaczyna się od każdego z nas. Oszczędzanie energii i jej umiejętne wykorzystywanie to podstawa do polepszenia stanu powietrza w Polsce. Kluczową rolę w przekazywaniu wiedzy na ten temat, a także w dostarczaniu rozwiązań w postaci konsultacji z ekspertami czy dotacji do termomodernizacji budynków oraz wymiany urządzeń grzewczych, pełnią jednak gminy i samorządy lokalne. Czy posiadają solidne umocowanie prawne pozwalające na podejmowanie działań jakich społeczność lokalna oczekuje? Implementacja skutecznych rozwiązań na poziomie lokalnym wymaga kompleksowego ujęcia problemu niskiej emisji na poziomie krajowym, a takiego brak. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska daję tak naprawdę jedno skuteczne narzędzie do walki z zanieczyszczeniem powietrza i jest to decyzja sejmiku wojewódzkiego dotycząca wprowadzenia zakazu spalania paliw stałych na obszarze gdzie normy są permanentnie przekraczane. Nie obejmuje ona jednak takich kwestii jak chociażby możliwość wprowadzenia ograniczeń w poruszaniu się po miastach aut niespełniających ustalonych norm emisji, czy jakości dopuszczonych do spalania w gospodarstwach domowych paliw stałych. Zagadnień które należy rozpatrzyć jest więcej, pozostaje pytanie czy potrzebna jest nam kolejna nowelizacja ustawy Prawo Ochrony Środowiska, czy może warto pokusić się o rozważenia przygotowania ustawy Prawo Ochrony Powietrza.

Najistotniejszym zagadnieniem jest nie zdefiniowanie samego problemu, ale podjęcie konkretnych działań w celu zapobiegania oraz ograniczania niskiej emisji. Kluczowym zagadnieniem w tej kwestii jest podjęcie prac termomodernizacyjnych oraz zwiększenie efektywności energetycznej sposobów produkcji i zużycia energii w budynkach. Istotnym jest podjęcie optymalnej decyzji co do stosowanych rozwiązań grzewczych, zmierzających do likwidacji kotłów stałopalnych np. poprzez przyłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej, czy zastosowanie nowoczesnych i niskoemisyjnych rozwiązań techniki grzewczej (pompy ciepła, gazowe kotły kondensacyjne).

Niezbędna jest umiejętność właściwego określenia priorytetów oraz zdolność do współpracy ze wszystkimi interesariuszami. Silne gospodarczo regiony oparte na zdrowych zasadach uwzględniających megatrendy to silna gospodarka na poziomie kraju.

Efektywność energetyczna, jako podstawa nowoczesnej gospodarki niskoemisyjnej stała się punktem wyjścia przy wszelkiego rodzaju działaniach podejmowanych przez sektor energetyczny, budowlany, transportowy, czy komunalny, a z pewnością można tę listę znacznie wydłużyć. Wynika to z faktu, że w poszukiwaniu większej rentowności prowadzonych działań i realizowanych inwestycji, naturalnym kierunkiem i trendem współczesnej gospodarki jest ograniczenie zużycia energii poprzez jej efektywniejsze wykorzystanie. Czy jest to dążenie do zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego? Z pewnością jest to krok w jego kierunku, niezwykle trudny jednak do osiągnięcia w przypadku gospodarek wschodzących i rozwijających się. Rola gminy i samorządów lokalnych staje się, przy tak postawionych celach, kluczowa.

Czy takie podejście do tematu jest potrzebne? Z pewnością potrzebne jest jednolite ujęcie wszelkich kwestii związanych z budowaniem nowoczesnej gospodarki niskoemisyjnej z uwzględnieniem wymogów prawa na poziomie Unii Europejskiej oraz krajowym, a także z uwzględnieniem potrzeb społeczności lokalnej. Niezbędna jest również umiejętność właściwego określenia priorytetów oraz zdolność do współpracy ze wszystkimi interesariuszami. Silne gospodarczo regiony oparte na zdrowych zasadach uwzględniających megatrendy, to silna gospodarka na poziomie kraju. Jak interpretować powyższe słowa? Należy odwrócić tok rozumowania i nie traktować jako punkt wyjścia np. zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii (OZE), czy ograniczenia emisji produktów spalania do atmosfery, zakładając że taki sposób postępowania przyczyni się do zwiększenia efektywności energetycznej, ale zacząć od idei efektywnej energetycznie gospodarki. Takie podejście, ujmujące pełne spektrum zagadnień, z których każde wpisuje się w ideę efektywności energetycznej (od oszczędzania energii i termomodernizacji, do wykorzystania OZE oraz ograniczenia emisji produktów spalania do atmosfery) pozwoli na racjonalny i harmonijny rozwój regionu, a w rezultacie kraju.

Bez względu na to, które z wymienionych działań nie zostałyby podjęte, wsparcie na poziomie samorządowym/krajowym poprzez dostarczenie konkretnych narzędzi i programów finansowych jest kwestią kluczową do osiągnięcia sukcesu. Potrzebna jest konstruktywna dyskusja, której efektem będzie podjęcie konkretnych działań. Zwiększenie efektywności energetycznej, czy to w sektorze komunalno-bytowym, czy w sektorze transportu, to wprowadzenie rozwiązania kompleksowego i skutecznego. Jedyne czego realizacja idei zwiększenia efektywności energetycznej potrzebuje na ten moment w warunkach polskich, to sensownych ram prawnych spójnych na poziomie krajowym i lokalnym.

Artykuł stanowi fragment monografii naukowej „Niska emisja. Efektywność energetyczna w gminach i samorządach.”, redakcja naukowa: dr inż. Michał Kaczmarczyk, Wydawca: GLOBENERGIA Sp. z o.o., Kraków, 2017

Książka dostępna jest w sklepie internetowym globenergia, link: TUTAJ