Środki z Czystego Powietrza trafiły do województw. Czy NFOŚiGW zdoła uspokoić branżę wykonawców?

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przekazał 800 mln zł do wojewódzkich funduszy na wypłaty w ramach programu Czyste Powietrze, finansowanego z unijnego programu FEnIKS. Środki mają przyspieszyć zaległe rozliczenia, a NFOŚiGW poszukuje dalszych źródeł finansowania, w tym z KPO i Funduszu Modernizacyjnego.
• Program wstrzymano do końca marca, co ma umożliwić uporządkowanie rozliczeń i zwiększenie kontroli nad inwestycjami. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej zalecało wzmożony nadzór, który już wykazuje zawyżanie kosztów i wysokie marże. W 2024 r. zaplanowano wypłaty na poziomie 8 mld zł.
• Firmy wykonawcze zgłaszają problemy finansowe z powodu zaległych wypłat. NFOŚiGW zapowiedział spotkanie z branżą oraz działania mające na celu usprawnienie procesu rozliczeń i zapewnienie płynności finansowej programu.

Zmiany w Programie Czyste Powietrze. Pierwsza transza środków trafiła do województw

Nabór w programie Czyste Powietrze pozostaje zawieszony do końca marca, ale o samej inicjatywie nieustannie jest głośno. Nasza redakcja otrzymuje wiadomości od zaniepokojonych sytuacją przedstawicieli firm wykonawczych, którzy donoszą o sporych zaległościach w wypłacie dotacji przez poszczególne WFOŚiGW, w których ma brakować środków z podmiotu centralnego. Ostatnia informacja przekazana przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej napawa jednak nadzieją, że sytuacja ta się zmieni.

Do 16 WFOŚiGW w całej Polsce miało bowiem trafić w sumie ok. 800 mln zł pochodzących z Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). Pieniądze te mają być przeznaczone na realizację wypłat z programu Czyste Powietrze. W komunikacie czytamy również, że “wojewódzkie fundusze pracują nad rozpatrywaniem zaległych wniosków i wypłat.”

NFOŚiGW szuka źródeł finansowania dla Czystego Powietrza. Na program pójdą m.in. środki z KPO

Podczas konferencji prasowej 28 listopada, na której doszło do zawieszenia programu Czyste Powietrze, pośród wielu wątków pojawił się również ten związany ze źródłami finansowania inicjatywy. Przedstawiciele NFOŚiGW podczas wystąpienia stwierdzili, że przerwę w naborze wykorzystają na szukanie możliwości zasilenia programu w środki. Wydany pod koniec ubiegłego tygodnia komunikat zdaje się być kontynuacją tych słów.

Oprócz 800 mln zł z programu FEnIKS, jako źródło finansowania programu na najbliższe lata NFOŚiGW wskazuje również Krajowy Plan Odbudowy. “Środki z KPO są przekazywane na dofinansowanie dla wniosków złożonych przed 22 kwietnia 2024 r. Z kolei finansowanie z FEnIKS przeznaczone jest na dotacje przyznane na podstawie wniosków złożonych od 22 kwietnia 2024 r.” – czytamy w komunikacie. Oprócz tego jeszcze w lutym NFOŚiGW planuje w lutym złożyć wniosek do Europejskiego Banku Inwestycyjnego o finansowanie Czystego Powietrza ze środków Funduszu Modernizacyjnego.

Według NFOŚiGW na konta wojewódzkich funduszy trafiło w celu wypłat na Czyste Powietrze w ubiegłym roku aż 6,3 mld zł. Planowane na ten rok wypłaty obejmują ok. 8 mld zł, z czego 3,46 mld ma pochodzić z KPO a 3,65 mld z FEnIKS.

Rekomendacje MFiPR i kontrole w Czystym Powietrzu

Z treści komunikatu można wnioskować, że NFOŚiGW doszedł do porozumienia z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej. Resort ten w połowie stycznia wydał rekomendacje dla instytucji, od których spełnienia miał zależeć dostęp do ok. 13,9 mld zł z KPO oraz ok. 8 mld zł z programu FEnIKS. MFiPR zalecało Funduszowi zwiększenie kontroli przeprowadzanych w ramach programu inwestycji. Według resortu “kontrole powinny zostać przeprowadzone na reprezentatywnej, ale możliwe największej próbie grantów”, a “NFOŚiGW powinien także zweryfikować skuteczność działań WFOŚiGW na etapie udzielania i rozliczania grantów”. Szczegółowo o sprawie pisaliśmy tutaj:

W wydanym przez NFOŚiGW komunikacie czytamy również, że “trwają wzmożone i szczegółowe kontrole przeprowadzonych inwestycji, co również wpływa na spowolnienie procesu wypłat. Kontrole ujawniają m.in. zawyżanie kosztów jednostkowych, czy narzucanie bardzo wysokich marż za wykonane prace”. Deklaracja nadzoru zdaje się być kolejnym nawiązaniem do wydanych przez MFiPR rekomendacji.

Wziąłeś dotację z Czystego Powietrza i spodziewasz się kontroli inwestycji? Sprawdź:

• za co może zostać ci odebrana dotacja.
• jak przygotować się do kontroli.

Branża zaniepokojona zaległościami w wypłatach, Fundusz zaprasza na spotkanie

W kontekście programu Czyste Powietrze w branży wykonawczej pojawiają się w ostatnim czasie głosy o zaległych wypłatach dotacji, które sprawiają, że wiele firm znajduje się w ciężkiej sytuacji finansowej. Również nasza redakcja otrzymywała tego typu sygnały od przedstawicieli branży. W najnowszych komunikacie NFOŚiGW zdaje się odpowiadać na te niepokojące głowy. Czytamy tam, że “na wolniejszy od przewidywanego proces obsługi wniosków i rozliczania umów przez WFOŚiGW miał wpływ brak finansowania z KPO w II połowie 2023 r. przed uruchomieniem finansowania z FEnIKS”, a “obecna przerwa w przyjmowaniu nowych wniosków do 31 marca 2025 r. ma przyczynić się m.in. do sprawnego przeprowadzenia zaległych rozliczeń”.

Zdaje się, że wypłacenie w sumie 800 mln zł na konta wojewódzkich funduszy jest pierwszym krokiem do nadrobienia zaległości. Ponadto już w najbliższy piątek (31 stycznia) NFOŚiGW organizuje spotkanie z firmami wykonawczymi, które “w ostatnich dniach sygnalizują, że czekają na zaliczki i wypłaty za zrealizowane przedsięwzięcia w ramach programu Czyste Powietrze”.

Źródła: własne, NFOŚiGW, MFiPR