Udział OZE w transporcie UE – dlaczego jest zaniżony?

• Rok 2024 to koniec okresu obliczania udziału energii z OZE w transporcie zgodnie z dyrektywą RED II.
• Założenia tej dyrektywy wnosiły wątpliwej jakości wyniki miksu energetycznego dla sektora transportu. 
• Zgodnie ze statystykami za 2023 r., polski sektor transportu zajął 6 miejsce w Unii Europejskiej pod względem ekologiczności paliw dla transportu.

Zasady liczenia udziału OZE w transporcie

Od 2021 roku kraje Unii Europejskiej stosują przepisy Dyrektywy o Odnawialnych Źródłach Energii (RED II, 2018/2001), które obowiązywały do końca 2024 roku. Jednym z kluczowych punktów tej dyrektywy jest sposób obliczania udziału energii odnawialnej w zużyciu elektryczności w transporcie. Co istotne, każdemu państwu członkowskiemu nakazuje się stosowanie krajowego miksu energetycznego z dwuletnim opóźnieniem względem roku, którego dotyczą dane. Oznacza to, że przy obliczeniach za 2023 rok brane pod uwagę są dane dotyczące miksu energetycznego z 2021 roku.

Poniżej prezentujemy jak wyglądał udział OZE w transporcie w Unii w 2023 r.

Źródło: EuObservER

Zgodnie z ustawodawstwem Unii Europejskiej, paliwami z kategorii odnawialnych są biodiesel, biobenzyna, biogaz, energia elektryczna wygenerowana z OZE, inne biopaliwa płynne (biometan, biokerozyna i olej roślinny). Na starym kontynencie ten sektor zdominował biodiesel, posiadając większościowy udział w miksie każdego z krajów EU27. 

Liderem europejskiego zielonego transportu są Niemcy. Wyliczenia zgodne z RED II wskazują na udział 3 752,5 ktoe (oznacza równowartość energii zawartej w 1000 ton ropy naftowej) odnawialnej energii w transporcie. To zasługa znacznego udziału biodiesla, ale i zielonej energii elektrycznej oraz biopaliw. 

Polski sektor transportu w tym zestawieniu odnajdziemy dopiero na 6 pozycji. Energia odnawialna zużyta na potrzeby transportu w 2023 roku została oszacowana na 1 337 ktoe. Miks energetyczny jest oczywiście zdominowany przez biodiesel (ponad 75%). Pojawiają się również biopaliwa i zielona energia elektryczna, ale brak biogazu. 

Dlaczego to ma znaczenie?

Rok 2021 okazał się niekorzystny dla produkcji energii odnawialnej w wielu krajach Europy. To okres pokłosia pandemii i ponownego rozruchu gospodarki. Według Eurostatu, udział OZE w całkowitej produkcji energii elektrycznej w Unii Europejskiej wzrósł jedynie o 0,4 punktu procentowego – z 37,4% w 2020 roku do 37,8% w 2021 roku. Innymi słowy, 37,8% całej energii elektrycznej wytworzonej w UE w 2021 roku pochodziło z odnawialnych źródeł energii. Co więcej, w 12 krajach odnotowano spadek udziału OZE w krajowym miksie energetycznym. Wśród nich znalazły się Niemcy (spadek o 0,3 punktu procentowego), Austria (spadek o 4,2 punktu), Włochy (spadek o 2,1 punktu) oraz Francja (spadek o 0,04 punktu).

Gdyby przy obliczeniach wykorzystano faktyczny udział energii odnawialnej w konsumpcji energii elektrycznej w 2023 roku, który wyniósł około 44%, wyniki byłyby znacznie bardziej optymistyczne. Jednak metodologia dyrektywy RED II ogranicza kraje członkowskie do historycznych danych, co zaniża obecny obraz rzeczywistego zużycia OZE w transporcie.

Transport drogowy a kolejowy – skąd wzrosty i stagnacja?

Według wstępnych danych zebranych przez EurObservER, zużycie energii odnawialnej w transporcie w 2023 roku wyniosło 2,4 Mtoe (27,5 TWh), co oznacza wzrost o 6,7% w porównaniu z rokiem poprzednim. Głównym motorem tego wzrostu była rosnąca liczba pojazdów elektrycznych na drogach. Tymczasem zużycie energii odnawialnej w transporcie kolejowym pozostało niemal na tym samym poziomie. Dlaczego?

Odpowiedź znów leży w danych referencyjnych z 2021 roku, które miały niewielki udział OZE w miksie energetycznym. Warto również zauważyć, że w niektórych krajach znaczna część zużycia energii odnawialnej w transporcie nie jest precyzyjnie monitorowana, co powoduje przypisywanie jej do kategorii „inne środki transportu”, utrudniając dokładne oszacowanie.

Źródło: EuObservER