W europejskich miastach jest już 320 stref czystego transportu – czy faktycznie działają?
W 2026 roku w Krakowie wejdzie w życie pierwsza w Polsce i pierwsza w Europie wschodniej Strefa Czystego Transportu (SCT). Jej celem będzie stopniowe ograniczenie ruchu samochodów emitujących najwięcej zanieczyszczeń powietrza. Zgodnie z decyzją władz Krakowa, ok. 20-25 proc. najstarszych pojazdów, które poruszają się dziś po ulicach miasta, od lipca 2026 r. nie będzie miało do niego wjazdu. Jakie są efekty wprowadzania stref czystego transportu w innych europejskich miastach?
Redakcja GLOBEnergia
Zgodnie z decyzją władz Krakowa najstarsze pojazdy od lipca 2026 r. nie będą mogły wjechać do miasta. Obecnie wymogów SCT nie spełnia około jedna piąta aut (21 proc.) poruszających się po mieście. Grupa ta odpowiada za około 85 proc. pyłów i 50 proc. tlenków azotu generowanych przez samochody w mieście. Więcej na temat krakowskiej Strefy Czystego Transportu (SCT) można przeczytać tutaj: Do Krakowa nie wjedziesz starym dieslem! Pierwsza w Polsce Strefa Czystego Transportu.
Decyzja władz miasta spotkała się ze sprzeciwem niektórych środowisk. Sceptycy nie wierzą, że taki zabieg może znacznie ograniczyć zanieczyszczenia powietrza w mieście. Faktyczne działanie takich rozwiązań udowadniają wyniki pomiarów z wielu europejskich miast, gdzie takie rozwiązania funkcjonują już od lat.
320 stref czystego transportu
Jak czytamy na portalu STREFY CZYSTEGO TRANSPORTU, w tym roku liczba stref czystego transportu w Europie przekroczyła 320. Mamy do czynienia z prawdziwym skokiem popularności tego rozwiązania - większość stref wdrożono w ciągu ostatnich paru lat.
W kilku miastach, które były pionierami walki o czyste powietrze, ograniczenia emisyjności dla samochodów funkcjonują od co najmniej dekady. Dzięki tym miastom mamy możliwość ocenić, jaki wpływ miało to rozwiązanie na jakość powietrza, którym oddychają ich mieszkańcy.
Berlin
W stolicy Niemiec już w 2008 r. wprowadzono Umweltzone. Jest to niemiecka wersja strefy czystego transportu, w której wymogi emisyjności już parokrotnie zaostrzano. Wraz z utworzeniem strefy z ulic Berlina zniknęło ok. 70 tys. pojazdów niespełniających jej norm.
W efekcie już w pierwszym roku funkcjonowania strefy średni poziom pyłu PM10 zmalał o ok. 17 proc. Liczba dni, gdy poziom PM10 przekraczał normę spadła do 32 - w poprzednich latach liczba ta wynosiła średnio 54. Według szacunków władz Berlina, po wprowadzeniu etapu drugiego w 2010 r. emisja cząstek stałych z pojazdów spadła o 50 proc., a tlenków azotu – o ok. 20 proc.
Londyn
W 2008 r. swoją strefę czystego transportu wprowadził również Londyn. W stolicy Anglii strefy z ograniczeniami emisji samochodowych noszą nazwę Low Emission Zone (LEZ). Stopniowo są one poszerzane i obejmują coraz większy obszar miasta. W 2019 r. we wnętrzu Low Emission Zone (LEZ), obejmującym centrum miasta, powstała Ultra Low Emission Zone (ULEZ) o bardziej rygorystycznych wymaganiach dla emisyjności samochodu.
Jak czytamy w serwisie STREFY CZYSTEGO TRANSPORTU, bezpośrednio po utworzeniu LEZ poziom sadzy w powietrzu w Londynie zmniejszył się o 50-60 proc, pyłów PM10 o 2 proc., a tlenków azotu NOx o 2,5 proc. Badania brytyjskich naukowców opublikowane w magazynie Lancet wykazały też, że w pierwszych latach funkcjonowania LEZ, odsetek londyńskich dzieci mieszkających w obszarze z przekroczoną normą NOx spadł z 99 proc. do 34 proc.
Mediolan
Blisko połowa z europejskich stref czystego transportu działa we Włoszech. Jedną z pierwszych z nich był mediolański Ecopass, zastąpiony w 2013 r. rozwiązaniem Area C, a w 2019 r. Area B - obecnie to największa strefa czystego transportu we Włoszech.
Utworzenie Ecopass w pierwszych latach jego funkcjonowania zmniejszyło samochodowe emisje tlenków azotu (NOx) o 11 proc., a pyłów PM10 o 19 proc, zaś ogólne stężenie PM10 spadło o 4 proc. Po wprowadzeniu wymogów Area C, emisja samochodowe PM10 spadły o dalsze 18 proc., a NOx o 10 proc.
Madryt
W stolicy Hiszpanii strefa czystego transportu została utworzona w 2018 r. Strefa ta okazuje się być jedną z najskuteczniejszych w Europie. Z opublikowanego niespełna rok później raportu Transport & Environment wynika, że dzięki wprowadzeniu tego rozwiązania zanieczyszczenie tlenkami azotu (NOx) w centrum Madrytu spadło o 32 proc.
Lizbona
Strefa czystego transportu działa również w Lizbonie. Strefa w Lizbonie jest jak dotąd jedyną strefą czystego transportu w Portugalii. Strefa funkcjonuje od 2008 r. i składa się z dwóch obszarów o różnych poziomach restrykcyjności wobec emisji samochodowych.
Badania prowadzone przez portugalskich naukowców na przestrzeni lat 2009 - 2016 wykazały znaczną poprawę jakości powietrza. W ścisłym centrum średni roczny spadek stężenia pyłów PM10 wyniósł 29 proc., a tlenków azotu (NOx) 12 proc., zaś na obszarze zewnętrznej strefy, redukcje zanieczyszczeń wyniosły 23 proc. dla PM10 i 22 proc. dla NOx.
Źródło: STREFY CZYSTEGO TRANSPORTU, GLOBENERGIA
