O sposobach promowania elektromobilności w miastach – kilka konkretnych pomysłów i rozwiązań

Dążenie do popularyzacji wykorzystywania paliw alternatywnych, takich jak energia elektryczna, jest umotywowane przede wszystkim chęcią zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska. O ile cel ten może zostać częściowo osiągnięty poprzez samo wypełnianie obowiązków wymienionych w ustawie o elektromobilności, to aby zintensyfikować efekty, słuszne wydaje się wprowadzanie innych, skoordynowanych działań zmierzających do zmiany postaw ludzkich, skutkujących np. wzrostem korzystania z publicznego transportu zeroemisyjnego lub też do korzystania z elektrycznych pojazdów współdzielonych.Warto zatem rozważyć, jakie konkretnie działania mogą podjąć w szczególności samorządy, aby zachęcić lokalne społeczności do zmiany dotychczasowych nawyków na bardziej przyjazne środowisku.

Zwiększanie atrakcyjności transportu zbiorowego

Obecnie wciąż dużo osób do pokonywania codziennych dystansów używa własnych samochodów, w związku z czym spora część ruchu samochodowego generowana jest przez pojazdy, w których znajduje się jedynie kierowca. Każdy z tych pojazdów stanowi źródło emisji zanieczyszczeń, a ponadto przyczynia się do powstawania korków w godzinach szczytu. Sama wymiana taboru autobusowego na zeroemisyjny nie wywoła zatem zamierzonych efektów, gdyż bardzo wiele osób jest mocno przywiązanych do korzystania z prywatnych samochodów, które wciąż w zdecydowanej większości są napędzane w sposób konwencjonalny. Problem ten może zostać rozwiązany m.in. poprzez zmianę preferencji transportowych mieszkańców tak, aby coraz częściej wybierali oni transport zbiorowy. W tym celu miasta powinny podjąć działania zmierzające do uatrakcyjnienia komunikacji publicznej, żeby mogła ona – jako bardziej przyjazna środowisku – realnie konkurować z pojazdami prywatnymi. Takie działania mogą obejmować np.:

• zwiększenie częstotliwości kursów;
• zapewnienie pojazdów o wysokim standardzie, dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych;
• wyświetlanie trasy wewnątrz pojazdów z aktualizacją obecnego położenia;
• w miarę możliwości wprowadzanie udogodnień cenowych, jak np. oferowanie promocyjnych cen za przejazdy weekendowe;
• wprowadzenie jednolitego biletu umożliwiającego korzystanie z różnego rodzaju publicznych środków transportu dostępnych na terenie miasta;
• wykorzystanie inteligentnych systemów transportowych (ITS), które przyznają pierwszeństwo pojazdom komunikacji miejskiej na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną;
• budowanie nowoczesnej infrastruktury przystankowej, w tym: - tworzenie zielonych przystanków, czyli przystanków obsadzonych roślinnością (na dachu i wokół przystanku), które pomagają m.in. w ograniczaniu efektów miejskiej wyspy ciepła i mają niewątpliwy wymiar estetyczny, - zwiększanie interakcji z pasażerem poprzez stosowanie dynamicznej informacji pasażerskiej przedstawiającej oczekiwany czas przyjazdu pojazdu, - montaż biletomatów przy przystankach, - zasilanie elementów przystanku (np. papieru elektronicznego, na którym wyświetlany jest rozkład jazdy) energią solarną, - montaż urządzeń treningowych wyposażonych w generator prądotwórczy do zasilania elementów infrastruktury przystankowej.

Nabycie przez miasta autobusów elektrycznych w połączeniu z podjęciem powyższych działań może przynieść o wiele lepsze rezultaty niż sama wymiana taboru, przez co tak uzyskane efekty o wiele lepiej wpisują się w ideę elektromobilności.

Budowa systemu roweru miejskiego

Coraz częściej spotyka się w miastach tzw. rower miejski. Jest to system sharingowy, w ramach którego mieszkańcy mogą – po uprzedniej rejestracji – wypożyczać czasowo rower, przy czym najczęściej pierwsze kilkanaście-kilkadziesiąt minut jest bezpłatne.System może być oparty o:

• model stacyjny – w którym oddać i wypożyczyć rower można jedynie w fizycznej stacji dokującej;
• model bezstacyjny – w którym oddanie i wypożyczenie roweru może nastąpić w obszarze wyznaczonym przez operatora systemu lub za dodatkową opłatą w innym, dowolnym miejscu. Rowery działające w takim systemie posiadają nadajnik GPS, który pozwala ustalić ich lokalizację.

Warto podkreślić, że w ostatnim czasie w ramach systemów roweru miejskiego na popularności zyskują rowery ze wspomaganiem elektrycznym. Wmontowany silnik elektryczny pozwala odciążyć użytkownika od pedałowania, przez co mogą być z powodzeniem używane przez osoby w każdym wieku i o różnym poziomie sprawności fizycznej. E-rowery bardzo dobrze sprawdzają się zwłaszcza na dłuższe dystanse, a koszt ich eksploatacji jest tańszy niż w przypadku samochodu. Ponadto wciąż korzystają ze wszelkich przywilejów, jakie przysługują tradycyjnym rowerom, np. można się nimi poruszać po ścieżkach rowerowych.System roweru miejskiego może być prowadzony przez miasto lub współtworzony z podmiotem prywatnym, np. w drodze dzierżawy. Oddanie prowadzenia systemu w ręce prywatne odciąży miasto z obowiązku kompleksowego zarządzania nim i pozwoli zapewnić mu dodatkowy przychód w postaci np. czynszu dzierżawnego.Wypada również dodać, że elementem wspierającym system roweru miejskiego jest rozbudowa sieci ścieżek rowerowych.

Wspieranie innych systemów współdzielonych (sharingowych)

Poza tworzeniem roweru miejskiego miasta często wchodzą w kooperację z podmiotami prywatnymi, które oferują użytkownikom możliwość czasowego wypożyczania pojazdów. Chodzi tu w szczególności o carsharing, czyli system współdzielenia samochodów, ale także o urządzenia transportu osobistego, takie jak skutery, hulajnogi czy pojazdy typu segway. Niewątpliwą zaletą tych systemów jest fakt, że z jednego pojazdu może korzystać wielu użytkowników, co przekłada się na oszczędność przestrzeni miejskiej, gdyż kilka lub nawet kilkanaście prywatnych pojazdów mieszkańców może być zastąpione przez jeden pojazd współdzielony.Tak jak w przypadku bikesharingu, często w ramach innych systemów współdzielonych można spotkać pojazdy elektryczne. Jest to bardzo pozytywne zjawisko w kontekście elektromobilności. Pozwala bowiem korzystać przez mieszkańców z różnego rodzaju zeroemisyjnych środków transportu, bez konieczności ponoszenia znacznego obciążenia finansowego związanego z nabyciem takich pojazdów na własność.

System zachęt

Miasta mogą przewidzieć także zachęty w postaci m.in. wsparcia dla lokalnych inwestorów wdrażających w mieście elementy elektromobilności (np. dotacje do budowy punktów ładowania), zachęty dla podmiotów prywatnie świadczących usługi transportowe z wykorzystaniem pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi (np. elektrycznych taksówek lub minibusów) czy też wydzielanie miejsc parkingowych dla pojazdów zero- lub niskoemisyjnych. Takie działania niewątpliwie wspomogą i przyspieszą rozwój elektromobilności na obszarach objętych wsparciem.

Działania edukacyjne

Warto również pamiętać o tak podstawowej kwestii, jaką jest edukacja. Organizowanie wykładów, wystaw, zajęć w szkole czy publikowanie na stronach urzędu miejskiego lub w mediach społecznościowych artykułów na temat elektromobilności może realnie przełożyć się na zwiększanie świadomości społecznej w zakresie ekologii. Pozytywnie należałoby ocenić także większe przywiązywanie uwagi do przekazywania specjalistycznej wiedzy uczniom techników samochodowych w zakresie pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi.

Elementy smart city jako towarzyszące rozwojowi elektromobilności

Elektromobilność stanowi część szerszej idei zwanej smart city, co wiąże się z tym, że miasta często obok działań odnoszących się stricte do pojazdów elektrycznych przewidują także inne kroki, towarzyszące lub wspierające rozwój elektromobilności. W ogólnym ujęciu idea smart city zakłada, że inteligentne technologie pozwalają o wiele lepiej wykorzystywać zasoby miejskie, dzięki czemu miasto staje się o wiele bardziej przyjaznym i bezpiecznym dla mieszkańców miejscem. W ramach smart city miasta mogą podejmować działania m.in. w zakresie inteligentnych systemów parkingowych oraz aplikacji mobilnych.

Rozwój dynamicznej informacji parkingowej

Często już u celu podróży poszukiwanie miejsca parkingowego generuje dodatkowy, niepotrzebny ruch samochodowy, co powoduje większe zatłoczenie ulic i emisję zanieczyszczeń w czasie wspomnianego, zbędnego ruchu. Rozwiązaniem tego problemu może okazać się umieszczanie tablic wyświetlających informację na temat dostępności miejsc parkingowych ze wskazaniem ich położenia. Przedsięwzięcie jednorazowo może być kosztowne, jednak w wymiarze długofalowym powinno przynieść pozytywne efekty.

Aplikacje mobilne

W dobie szybko rozwijających się technologii trafionym pomysłem może okazać się także tworzenie lub popularyzacja aplikacji mobilnych promujących zachowania działające na rzecz zwiększania neutralności klimatycznej transportu. Mogą one w szczególności przewidywać swego rodzaju nagrody (w postaci m.in. biletów lub zniżek na wejścia do lokalnych ośrodków kultury, na basen lub na lodowisko) dla użytkowników przemieszczających się np. pieszo, rowerem lub środkami transportu zbiorowego.

Skąd wiedzieć, że się sprawdzi?

Oczywiście każde miasto posiada własne, charakterystyczne uwarunkowania, toteż samo „przekopiowanie” rozwiązań stosowanych w innych miastach może okazać się mało skuteczne. Znaczenie mogą bowiem mieć takie czynniki jak ilość mieszkańców, powierzchnia, struktura ciągów komunikacyjnych, uwarunkowania urbanistyczne, ale też chociażby uwarunkowania społeczne polegające na określonym nastawieniu mieszkańców do zagadnienia elektromobilności.W związku z tym pomocne może okazać się tutaj wsłuchanie się w głos mieszkańców, chociażby poprzez przeprowadzenie ankiety na stronie internetowej urzędu miejskiego lub w mediach społecznościowych, a następnie poddanie analizie uzyskanych odpowiedzi. Warto też przeprowadzać pilotaże planowanych rozwiązań w celu zdobycia wiedzy w zakresie barier i trudności oraz wdrażania ulepszeń w taki sposób, aby finalny produkt dopasować do oczekiwań i potrzeb lokalnych społeczności.Należy jednocześnie pamiętać, że raz wprowadzone rozwiązania wymagają stałego monitorowania w zakresie ich skuteczności. Trzeba także weryfikować, czy ilość pojazdów elektrycznych nie zaczyna być na tyle duża, że ulgi i zachęty przestają spełniać swoją funkcję i w razie potrzebny racjonalnie, stopniowo je znosić.

Podsumowanie

Obok wypełniania samych obowiązków przewidzianych w ustawie o elektromobilności miasta mogą podejmować szereg działań towarzyszących, które w ogólnym rozrachunku mogą mieć bardzo korzystny wpływ na środowisko i wspierać rozwój elektromobilności w Polsce. Trzeba jednak pamiętać, że każde miasto powinno dostosować strategię do swoich indywidualnych potrzeb oraz stale monitorować zasadność wdrożenia i utrzymywania wprowadzonych rozwiązań, a w razie konieczności – ulepszać przedsięwzięcia będące w toku.