28,8 GW mocy elektrycznej i 27% produkcji z OZE – podsumowanie energetyczne 2023 roku

• Mamy ponad 1,4 mln mikroinstalacji produkujących energię elektryczną.
• OZE odpowiadało w zeszłym roku za 27% produkcji energii elektrycznej. 
• 55% zainstalowanej mocy elektrycznej to nadal elektrownie konwencjonalne, które produkują prawie 3/4 krajowej energii elektrycznej. 

Z roku na rok mamy coraz więcej źródeł odnawialnych, w tym energetyki rozproszonej w Polsce. Rynek mikroinstalacji, zdominowany przez prosumentów i ich panele fotowoltaiczne, ciągle rośnie, ale znacznie wolniej, niż w latach poprzednich./

Struktura produkcji energii

66 405,6 MW – taka jest wysokość zainstalowanych mocy wytwórczych energii elektrycznej w Polsce (stan pod koniec grudnia 2023). Za 54,5% tej mocy odpowiadają elektrownie konwencjonalne, OZE to 43%. Jednak struktura mocy zainstalowanej nie do końca pokrywa się ze strukturą produkcji energii. 

Jak podaje ARE, w 2023 roku w Polsce wyprodukowano łącznie 166 420,6 GWh energii elektrycznej. Z czego 27% (45 151,7 GWh) pochodziło z OZE. Fotowoltaika jest największym z odnawialnych źródeł w Polsce. Wyprodukowała w zeszłym roku ponad 11 GWh energii elektrycznej, stanowiąc 6,8% całkowitej produkcji i 25% produkcji z OZE.

Różnice w strukturze mocy zainstalowanej i rzeczywistej produkcji energii elektrycznej można wytłumaczyć stopniem różnym stopniem wykorzystania mocy z elektrowni konwencjonalnych i źródeł odnawialnych. W przypadku elektrowni zasilanych paliwami kopalnymi, jeśli nie ma przerw w dostawie paliwa, elektrownia może w zasadzie pracować z mocą zbliżoną do maksymalnej przez prawie cały czas. W przypadku instalacji OZE – moc osiągana w danym momencie rzadko pokrywa się z mocą nominalną. W zależności od zmiennych warunków pogodowych, elektrownie wiatrowe i słoneczne pracują z pełną mocą, z częściową, lub nie pracują wcale.

Mikroinstalacje i prosumenci

Moc zainstalowana w OZE pod koniec grudnia wyniosła 28,8 GW, z czego około 11,3 GW były to mikroinstalacje. Pod tym terminem kryją się instalacje OZE o mocy elektrycznej do 50 kW (przyłączone do sieci o napięciu do 110 kV) lub instalacje wytwarzające energię elektryczną i ciepło w skojarzeniu (wtedy moc cieplna nie może przekroczyć 150 kW, a elektryczna 50 kW). Mikroinstalacji jest w Polsce obecnie ponad 1,4 miliona. Prawie wszystkie z nich (99,95%) to mikroinstalacje fotowoltaiczne – zdecydowana większość mikroinstalacji PV należy do prosumentów (pod koniec grudnia w rękach prosumentów znajdowało się 1 386 792 ze wszystkich 1 403 875 mikroinstalacji PV). 

Pod koniec 2023 roku mieliśmy więc w Polsce 1,39 mln prosumentów, czyli 15% więcej niż dwanaście miesięcy wcześniej. Jednak dynamika wzrostu obywatelskich instalacji PV zmalała. W 2020 roku ilość prosumentów wzrosła o 202% (w porównaniu do poprzedniego roku), w 2021 o 87%, a w 2022 o 41%. Wzrost ilości instalacji prosumenckich nadal następuje, ale widocznie widać, że z roku na rok jest wolniejszy. Co więcej, operatorzy sieci dystrybucyjnych nie przyłączyli w ubiegłym roku żadnych prosumentów zbiorowych.

Oprócz instalacji fotowoltaicznych są jeszcze inne – na początku stycznia były to na przykład mikroinstalacje wiatrowe (w liczbie 81), 40 mikroinstalacji wykorzystujących biogaz rolniczy, 317 mikro-elektrowni wodnych i 4 wykorzystujące energię hydrotermalną. 

Najwięksi operatorzy

Dwaj główni operatorzy sieci, do których podłączone było ponad 66% mikroinstalacji to PGE Dystrybucja oraz Tauron Dystrybucja. Oni też odbierali najwięcej energii z mikroinstalacji prosumenckich. Wśród pozostałych przedsiębiorstw dystrybucyjnych duże udziały w rynku mają jeszcze ENERGA-OPERATOR  i Enea Operator. 

Łącznie w 2023 mikroinstalacje wprowadziły do sieci ponad 7,3 TWh energii elektrycznej, prosumenci odpowiadają za 97,75% procent tego ruchu. Jest to bardzo wysoki udział, jednak nieznacznie niższy niż w 2022 roku, kiedy prosumenci odpowiadali za 98,1% energii elektrycznej z mikroinstalacji wprowadzonej do sieci OSD. Jest to również pierwszy spadek tego parametru od 2018 roku, kiedy instalacje prosumenckie wprowadzały do sieci 77,77% energii z mikroinstalacji. 

Spada też tempo wzrostu ilości energii wprowadzanej do sieci – w 2023 roku mikroinstalacje przekazały OSD 26% energii elektrycznej więcej niż rok wcześniej. Jednak w pozostałych latach ten wzrost był zwykle ponad dwukrotny. 

Źródło:
Raport – wytwarzanie energii elektrycznej w mikroinstalacjach w 2023 r. | www.ure.gov.pl
Informacja statystyczna o energii elektrycznej – Biuletyn Miesięczny Miesięczny. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Agencja Rynku Energii